History of the medieval philosophy

Przedmiot przedstawia podstawowe systemy filozoficzne i poglądy ich twórców w Europie w okresie średniowiecza oraz ich wpływ na rozwój teologii.

Na wykładach z filozofii średniowiecznej zostaną zaprezentowane następujące zagadnienia:

1. „Filozofowie pogranicza”: Boecjusz, Kasjodor, Eriugena

2. Początki scholastyki: Anzelm z Canterbury

3. Spór o uniwersalia w średniowieczu

4. Średniowieczna filozofia żydowska i arabska

5. Szkoły średniowiecza (szkoła w Chartres, Wiktoryni)

6. Augustynizm średniowieczny (Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales, Robert Grosseteste, św. Bonawentura)

7. Tomasz z Akwinu i recepcja arystotelizmu

8. Robert Bacon i empiryzm średniowieczny

9. Jan Duns Szkot: konsekwencje skotyzmu

10. Początki „nowej drogi” – mistrz Eckhart, Piotr Aureolo, Dante, Marsyliusz z Padwy -

11. Wilhelm Ockham i późnośredniowieczny nominalizm

W ramach ćwiczeń studenci są zobowiązani przygotować:

- analizy tekstów filozoficznych zaproponowanych przez wykładowcę (Eiurgena, Anzelm, Piotr Abelard, Hugon ze św. Wiktora, Aleksander z Hales, Tomasz z Akwinu): na każde ćwiczenia trzeba przesłać krótkie streszczenie czytanego tekstu wedle kryteriów wskazanych przez Wykładowcę; w ramach ćwiczeń jeden ze studentów prezentuje główne założenia tekstu oraz prowadzi dyskusje.

- prezentacja 2 wytworów kulturowych (zdjęcia/tekstu piosenki) nawiązującego do tematów filozofii średniowiecza

- przygotowanie artykułu fact-checkingowego nt. średniowiecza

Ocena za analizę tekstów stanowi 70% oceny końcowe, zaś analizy wytworów kulturowych i art. fact-chickingowy po 15%.

Literatura dodatkowa:

E. Gilson, Duch filozofii średniowiecznej, tł. J. Rybałt, Warszawa 1998; W. Seńko, Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Kęty 2001; J. Herbut (red.), Leksykon filozofii klasycznej, Lublin 1998; M. Frankowska - Terlecka (oprac.), Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XII wieku, Warszawa 2006; K. Krauze - Błachowicz (oprac.), Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIII wieku, Warszawa 2002.; J. Pieper, Scholastyka. Postacie i zagadnienia filozofii średniowiecznej, Warszawa 1963; J. A. Weisheipl, Tomasz z Akwinu, Poznań 1985; Z. Pawlak, Aktualność Tomasza z Akwinu i jego filozofii, Ateneum Kapłańskie 138(2002), s. 75 - 85; M. Paluch, Dlaczego Tomasz, Warszawa 2012, s.15-132. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii t. I, Warszawa 2002; A. Kijewska (red.), Przewodnik po filozofii średniowiecznej, Kraków 2012; F. Copleston, Historia filozofii, tł. S. Zalewski, t. II, Warszawa 2000; R. Heinzmann, Filozofia średniowieczna, tł. P. Domański, Kęty 1999; W. Tyburski,A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, Toruń 2002; S. Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa - Wrocław 2000; E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tł. S. Zalewski, Warszawa 1987;

Wykłady z historii filozofii średniowiecznej kończą się egzaminem ustnym w sesji letniej. Egzamin ten jest poprzedzony kolokwium z zadanych lektur poświęconych myśli św. Tomasza z Akwinu (D. Turner, Tomasz z Akwinu. Portret, Warszawa 2017).

Podstawą egzaminu będą przygotowane przez prowadzącego tezy obejmujące treści przedstawiane w ramach wykładów oraz zawarte w literaturze przedmiotu.

1. „Filozofowie pogranicza”: Boecjusz, Kasjodor, Eriugena

2. Początki scholastyki: Anzelm z Canterbury (wiara a rozum; „dowód” na istnienie Boga)

3. Spór o uniwersalia: realizm-nominalizm

4. Średniowieczna filozofia żydowska

5. Filozofia arabska i jej wpływ na filozofię chrześcijańską

6. Dialektycy i antydialektycy: Piotr Abelard i Piotr Damiani

7. Mistyka średniowieczna – św. Bernard, Wilhelm St. Thierry,

8. Szkoły średniowiecza (szkoła w Chartres, Wiktoryni)

9. Awerroizm łaciński i jego oblicza (Siger z Brabantu, David z Dinant)

10. Augustynizm średniowieczny (Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales, Robert Grosseteste, św. Bonawentura)

11. Tomasz z Akwinu i recepcja arystotelizmu

12. Robert Bacon i empiryzm średniowieczny

13. Jan Duns Szkot: konsekwencje skotyzmu

14. Początki „nowej drogi” – mistrz Eckhart, Piotr Aureolo, Dante, Marsyliusz z Padwy

15. Wilhelm Ockham – Venerabilis Inceptor

16. Filozofia scholastyczna w Polsce (Mateusz z Krakowa, Jakub z Paradyża.

17. Między średniowieczem a nowożytnością: Mikołaj z Kuzy

Kryterium oceny na egzaminie wyznaczać będą następujące umiejętności:

- dostrzeżenia i wskazania procesów rozwoju głównych pojęć filozoficznych

- geneza średniowiecznych początków nowożytnych stanowisk filozoficznych

- średniowieczne modele relacji wiary i rozumu

- „nieprzemijająca nowość myśli św. Tomasza z Akwinu” (Fides et ratio): średniowieczna historia tomizmu

- pamięciowe opanowanie założeń filozoficznych najważniejszych nurtów myśli średniowiecznej