History of modern philosophy

Przedmiot stanowi kontynuację historii filozofii starożytnej i średniowiecznej. W semestrze zimowym w cyklu 30 godz. wykładu i 30 godz. ćwiczeń zostają omówione renesansowe i nowożytne systemy filozofii europejskiej XVII i XVIII w. W semestrze letnim wykład (30 godz.) i ćwiczenia (30 godz.) prezentują przekrojowo najważniejsze nurty, najistotniejsze problemy oraz kluczowe spory klasycznego idealizmu niemieckiego i jego krytyków (z uwzględnieniem twórczości filozoficzno-literackiej Kierkegaarda).

Realizacja modułu uzupełniającego nie wymaga (choć nie wyklucza z) uczestnictwa w ćwiczeniach z tego przedmiotu.

Wykład z "Historii filozofii nowożytnej" odbywa się w semestrze zimowym i letnim.

W semestrze zimowym omówione zostaną następujące zagadnienia:

- filozofia G. Bruna,

- wielkie systemy XVII-wiecznej filozofii europejskiej (zawierają m.in. przegląd stanowisk, idei, pojęć, polemik, inspiracji - Descartes, Spinoza, Leibniz),

- myśl Pascala,

- początki filozofii Oświecenia w myśli francuskiej (pojęcie natury i natury ludzkiej, prawo naturalne, teoria społeczeństwa, teizm, deizm - Wolter, Rousseau, Diderot),

- filozofia obszaru Wysp Brytyjskich w XVII i XVIII w. (Hobbes, Locke, Hume, Berkeley).

W semestrze letnim zasadniczym przedmiotem wykładu są:

- filozofia Immanuela Kanta (analizowana szczegółowo głównie w układzie problemowym z zachowaniem, na ile to możliwe, porządku chronologicznego),

- systemy filozofii idealistycznej (Hegla, Fichtego i Schellinga). Pobocznym tematem tych wykładów są przykłady recepcji oraz krytyki klasycznej filozofii idealistycznej (w szczególności w twórczość S. Kierkegaarda). W części początkowej (wprowadzającej) wykładów przedstawiona zostaje charakterystyka filozofii niemieckiej wieku XVIII, specyfika oświecenia niemieckiego na tle analogicznych nurtów europejskich tego czasu. W części końcowej zasygnalizowane zostają zmiany zapowiadające nowe nurty dziewiętnastowiecznej filozofii doby romantyzmu.

Wykładom towarzyszy prezentacja multimedialna, część pierwsza stanowi konwencjonalny wykład, w części końcowej dopuszcza się dyskusję służącą wyjaśnieniu bieżących wątpliwości słuchaczy.

Poniższa lista zawiera literaturę, której znajomość jest wymagana podczas egzaminu ustnego oraz literaturę pomocniczą do wykładu.

Klasyczne teksty filozofii nowożytnej:

1. G. Bruno, Pisma filozoficzne (fragmenty II, III, V dialogu "O przyczynie, początku i jedności"),

2. R. Descartes, Medytacje o pierwszej filozofii,

3. B. Pascal, Myśli

4. B. Spinoza, Etyka, cz. 1-2,

5. G.W. Leibniz, Monadologia

6. Wolter, Kandyd lub Tak toczy się światek albo Prostaczek w: Powiastki (wyd. dowolne),

7. J.J. Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi,

8. D. Diderot, O wystarczalności religii naturalnej, Do młodych ludzi rozpoczynających studia nad filozofią naturalną - podsumowanie zagadnień francuskiej myśli XVIII w.,

9. Th. Hobbes, Lewiatan (rozdz. 1-7 i 13-18),

12. J. Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (ks. I; ks. II do rozdz. XII włącznie),

13. D. Hume, Badania dotyczące rozumu ludzkiego,

14. G. Berkeley, Traktat o zasadach poznania ludzkiego,

2. Immanuel Kant, Marzenia jasnowidzącego objaśnione przez marzenia metafizyki,

3. Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu, t. I, Przedmowa do pierwszego wydania, Przedmowa do drugiego wydania, Wstęp.

4. Immanuel Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, Wstęp, Uwagi wstępne oraz Część pierwsza.

5. Immanuel Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, Część druga.

6. Immanuel Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, Część trzecia, Uwaga ogólna… i Zakończenie (do paragrafu 60)

7. Immanuel Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, Przedmowa i Rozdział I i II.

8. Immanuel Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, Rozdział III i Uwaga końcowa.

9. Johann Gottlieb Fichte, Powołanie człowieka, Część I i II, oraz Johann Gottlieb Fichte, Pierwsze wprowadzenie do teorii wiedzy,

10. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha, Przedmowa (I, II)

11. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha, t. 1 (s. 229-263): Wolność samowiedzy; stoicyzm, sceptycyzm i świadomość nieszczęśliwa.

12. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wykłady z filozofii dziejów (Warszawa 1958), t. 2, (s. 156-182, 294-359),

13. Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, System idealizmu transcendentalnego, Przedmowa, Wprowadzenie, Pierwszy rozdział główny ("O zasadzie idealizmu transcendentalnego"),

14. Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, Filozoficzne badania nad istotą ludzkiej wolności i sprawami z tym związanymi

15. Soren Kierkegaard, Bojaźń i drżenie, Problemat I: Czy może istnieć teleologiczne zawieszenie etyki? Problemat II: Czy istnieje absolutny obowiązek wobec Boga?

Literatura pomocnicza do wykładu:

Nowicki, A., Centralne kategorie filozofii Giordana Bruna, Warszawa 1962,

Kopania, J., Funkcje poznawcze Descartes'a teorii idei, Białystok 1988,

Rodis-Lewis, G., Kartezjusz i racjonalizm, Warszawa 2000,

Drozdowicz, Z., O racjonalności w filozofii nowożytnej. Wykłady, Poznań 2008,

Żelazna, J., Substancja jak światło? Wybrane pojęcia i problemy filozofii Spinozy, Toruń 2010,

Siemianowski, A., (red.) Odczytywanie myśli Pascala, Poznań 1997,

Gut, P., Leibniz. Myśl filozoficzna XVII wieku, Wrocław 2004,

Spaemann, R., Rousseau - człowiek czy obywatel. Dylemat nowożytności, Warszawa 2011,

Skrzypek, M., Filozofia Diderota, Warszawa 1996

Grzeliński, A. Kategorie "podmiotu" i "przedmiotu" w Dawida Hume'a nauce o naturze ludzkiej, Toruń 2005,

Grzeliński, A. Człowiek i duch nieskończony : immaterializm George'a Berkeleya, Toruń 2010.

Jarosław Rolewski, Nowa metafizyka Kanta, Toruń 2002.

Mirosław Żelazny, Heglowska filozofia ducha, Warszawa 2000.

Mirosław Żelazny, Idea wolności w filozofii Kanta, Toruń 1994, 2003.

Mirosław Żelazny, Kant dla początkujących, Toruń 2008.

Mirosław Żelazny, Hegel dla początkujących, Toruń 2009.

Podręczniki:

Copleston F., Historia filozofii, t. IV, Warszawa 1995; t. V, Warszawa 1997,

Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989,

Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. II, wyd. dowolne,

Egzamin ustny z zakresu całego kursu (sem Z+L).

Egzamin sprawdza Państwa wiedzę dotyczącą faktów, umiejętność posługiwania się terminologią filozofii nowożytnej, określania problemów filozoficznych tej epoki i sposobów ich rozwiązywania przez poszczególnych myślicieli.

Uwaga: wykład w cyklu rocznym prowadzony jest przez trzech nauczycieli. Studenci sami wybierają, u którego z nich będą zdawać egzamin.

brak