Sztuka Ameryki Łacińśkiej 1402-SAŁ-1L-KA-S2
Wykład (WYK) Semestr letni 2017/18

Wybrana literatura podstawowa

T. Barucki, Architektura Meksyku, Warszawa 1984.

J. Białostocki, O sztuce dawnej Ameryki. Meksyk i Peru, Warszawa 1972.

J. Białostocki, Architektura barokowa w Brazylii, [w:] Sztuka Ameryki Łacińskiej (Arte America Latina). Studia o sztuce prekolumbijskiej i iberoamerykańskiej, Toruń 2011, Nr 1, s. 17-43.

L. Boglar, T. Kovacs, Sztuka indiańska od Meksyku do Peru, Warszawa 1985.

M. Coe, D. Snow, E. Benson, Wielkie kultury świata: Ameryka prekolumbijska, Warszawa 1997.

F. J. Dockstader, Sztuka Ameryki, T. 2 i 3, Warszawa 1976-1977.

Dzieje kultury latynoameryańskiej, Marcin Florian Gawrycki (red.), Warszawa 2009.

M. C. Eakin, Historia Ameryki Łacińskiej. Zderzenie kultur, Kraków 2009.

Inkowie. Andy. Złoto. Geoglify, (Tekst: M. Longhena, W. Alva), Warszawa 1999.

E. Kubiak, Juli (Peru) – „miasto jezuitów”. Charakterystyczne cechy architektury misyjnej w okresie kolonialnym, [w:] Między złotym a srebrnym wiekiem kultury hiszpańskiej, red. M. Jagłowski, D. Sepczyńska, Olsztyn 2008, s. 169-186.

E. Kubiak, Kościół jezuicki w Cusco jako model kształtujący architekturę regionu, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, red. I. Rolska-Boruch, t. XI, Lublin 2012, s. 101-127.

E. Kubiak, Jerozolima na ziemiach Nowego Świata – święte miasto w sztuce Wicekrólestwa Peru, [w:] Architektura znaczeń. Studia ofiarowane profesorowi Z. Bani, red. A. S. Czyż, J. Nowiński, Warszawa 2011, 90-101.

Meksyk. Glify. Kalendarze. Piramidy, (Tekst: M. Longhena), Warszawa 1998.

T. Laughton, Majowie. Życie, legendy i sztuka, Warszawa 2002.

L. Lotz, J. Schümann, Skarby kultury i przyrody świata: Ameryka Środkowa i Południowa, Seria: UNESCO. Światowe dziedzictwo kulturalne i naturalne, Warszawa 1999.

Majowie niezwykła cywilizacja, Warszawa 2011.

J. Piontek, Człowiek – pierwsze cywilizacje. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, T. 9, Poznań 1998.

Propyläen Kunstgeschichte. Das Alte America, G. R. Villey, T.18

Sztuka Ameryki Łacińskiej, Kolekcja historii sztuki, t. 15, Kraków 2010.

J. Olko, J. Źrałka, W krainie czerni i czerwieni. Kultury prekolumbijskiej Ameryki, Warszawa 2008.

J. Olko, Meksyk przed konkwistą, Warszawa 2010.

K. Piekarz, Rozwój architektury kolonialnej na przykładzie historii katedry w Limie, „Ameryka Łacińska” 1(79), 2013, s. 23-42.

Złoto Kolumbii. Sztuka dawnej Ameryki. Wystawa, Zamek Królewski w Warszawie 3 kwietnia-3 czerwca 2014.

Wybrana literatura uzupełniająca

literatura w języku polskim

B. de Las Casas, Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, przeł. K. Niklewiczówna, Poznań 1988.

H. Cortés, Listy o zdobyciu Meksyku, przeł. M. Mróz i R. Tomicki, Gdańsk 1997.

I. Curyło-Gonzales, Człowiek i świat wartości w Mezoameryce, Warszawa 2001.

A. Dembicz, Filozofia poznawania Ameryki, Warszawa 2006.

B. Diaz del Castillo, Pamiętnik żołnierza Korteza czyli prawdziwa historia podboju Nowej Hiszpanii, Łódź 1986.

Dzieje Ameryki Łacińskiej, pod red. T. Łepkowski, Warszawa 1977.

Estetyka Indian Ameryki Południowej. Antologia, red. K. Zajda, Kraków 2007.

J. Gać, W ojczyźnie Majów, Kraków 2007.

M. Giersz, Podbój Peru- hiszpańska konkwista i indiańska rekonkwista, [w:] Wielka Historia Świata, Kraków 2002, T. 11, s. 10-15.

M. Giersz, Tahuantinsuyu – Państwo Inków, [w:] Wielka Historia Świata, Kraków 2002, T. 10, s. 272-288.

H. Herrera, Frida. Życie i twórczość Fridy Kahlo, Warszawa 2003.

T. Hugh, Podbój Meksyku, Katowice 1998.

A. Kettenmann, Frida Kahlo. 1907-1954. Cierpienie i pasja, Warszawa 2002.

Kronikarze kultur prekolumbijskich, przeł. M. Sten, Kraków 1988.

T. Łepkowski, Historia Meksyku, Wrocław 1986.

Moda Majów. Elita i dwór – Jaina 600-900 n.e, katalog wystawy pod red. W. Brzezińskiego, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa 2010.

J. Olko, Aztekowie, Warszawa 2007.

J. Olko, Dawne kultury w ideologiach XIX i XX wieku, Warszawa 2007.

H. Owusu, Symbole Inków, Majów i Azteków, Katowice 2002.

A. Posern-Zieliński, Między indygenizmem a indianizmem, Poznań 2005.

Raj utracony pierwsze misje jezuitów w Ameryce, z serii: Śladami chrześcijaństwa, Kraków 2007.

M. Rostworowska, Historia państwa Inków, Warszawa 2007.

B. de Sahagún, Rzecz z dziejów Nowej Hiszpanii, Kęty 2007.

Słownik terminów geograficznych Ameryki Łacińskiej, Warszawa 1979.

M. Sten, Malowane księgi dawnych narodów Meksyku, Kraków 1980.

J. Szemiński, M. Ziółkowski, Mity, rytuały i polityka Inków, Warszawa 2014.

G. de la Vega, O Inkach uwagi prawdziwe, przeł. J. Szemiński, Warszawa 2000

R. Tomicki, Ludzie i bogowie: Indianie meksykańscy wobec Hiszpanów we wczesnej fazie konkwisty, Wrocław 1990.

R. Tomicki, Tenochtitlan, Warszawa 1984.

G. C. Vaillant, Aztekowie z Meksyku, Warszawa 1965.

Literatura w języku angielskim:

G.A. Bailey, Art of colonial Latin America, New York 2005.

M. Coe, The Maya, London 1980.

Cold America: Geometric, abstraction in Latin America (1934-1973), Madrid 2011.

Contemporary Colombian Art, ed. H. Cantz, Zürich 2004.

Encyclopedia of Latin America and Caribbean art, ed. J. Turner, Oxford 2000.

Encyclopedia of prehistory, T. 7: South America, ed. P. V. Peregine, M. Ember, New York 2002

L.V. Foster, Handbook to life in the ancient Maya world, New York 2005.

G. Kubler, The art and architecture of ancient America: The Mexican, Maya and Andean Peoples, New Haven-London 1990.

H. E. Mindlin, Modern Architecture in Brazil, Rio de Janeiro-Amsterdam 1956.

Reframing the Renaissance: visual culture in Europe and Latin America 1450-1650, ed. C. Farago, New Haven 1995.

Treasure of ancient America: The arts of the pre-Columbian civilizations from Mexico to Peru, ed. S. K. Lothrop, Genève 1964.

G. R. Willey, Ceramics and artifacts from excavations in the Copan residential zone, Cambridge 1994.

K_W01 ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej

-K_W02 zna terminologię sztuk plastycznych związaną z zagadnieniami obszaru Ameryki Łacińskiej

- posiada ogólną wiedzę na temat zjawisk charakterystycznych dla architektury i sztuki Ameryki Łacińskiej rozwijających się od czasów przedhiszpańskich po współczesność

K_U01 potrafi samodzielnie przeprowadzić ukierunkowaną kwerendę merytoryczną (wyszukać, przeanalizować, wyselekcjonować informacje), korzystając z materiałów bibliograficznych, źródłowych (w tym niepublikowanych i archiwalnych)

- K_U05 samodzielnie opracowuje i prezentuje wyniki prowadzonych przez siebie analiz, z wykorzystaniem różnych form i w różnych mediów

- K_K01 ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego jej pogłębiania

- K_K04 jest wrażliwy na problematykę właściwego podejścia do materialnego dziedzictwa kulturowego, potrafi dostrzec i ocenić niewłaściwe postępowanie w tym zakresie jest gotów do podjęcia stosownego działania

obecność na zajęciach oraz ocena z egzaminu pisemnego

1. Zagadnienie wstępne - omówienie terminologii odnoszącej się do Ameryki łacińskiej

2. Zasiedlenie Ameryki, źródła do poznania kultur amerykańskich (relacje, dzieła sztuki prekolumbijskiej)

3. Mezoameryka i prezentacja kultury Olmeków, Tlatilco, Zapoteków, Kultury Zachodniego Meksyku, ośrodek Teotihuacan, kultura Totonaków, Majów, Azteków.

4. Kultury rozwijające się na terenie Ameryki Południowej (najważniejsze z nich): kultura Valdivia, Mochica, Nazca, Tiahuanaco, Chimú, Tairona, La Tolita-Tumaco, Inków

5. Nakreślenie sytuacji społeczno-politycznej towarzyszącej podbojowi Ameryki przez konkwistadorów i jego wpływu na dalszy kształt przyszłych zjawisk artystycznych na terenie Ameryki Środkowej i Południowej (uwypuklenie procesów zachodzących zarówno w sztukach jak i architekturze). Przedstawienie zagadnień związanych z kolekcjonowaniem obiektów z Nowego Świata przez Europejczyków (m.in. gabinety osobliwości).

6. Zwrócenie uwagi na procesy kształtujące sztukę i architekturę Ameryki Łacińskiej po konkwiście. Wybrane zagadnienia. Architektura i sztuka w służbie ewangelizacji podbitych ziem: założenia misyjne; otwarte kaplice, eklektyzm i metysaż

7. Nakreślenie przyczyny występowania w XVI i XVII w. oryginalnych przetworzeń w formach architektury i sztuki w założeniu opartej na wzorach europejskich a wykonywanej przez tubylczych rzemieślników, (np. styl „tequitqui” w Wicekrólestwie Nowej Hiszpanii, styl „metyski” w Wicekrólestwie Peru)

8. Szkoła kuzkeńska (escuela cuzceño) i malarstwo barokowe

9. Omówienie twórczości takich artystów jak: Jerónimo de Balbás, Aleijadinho (Antônio Francisco Lisboa), Miguel Cabrera, Lorenzo Rodriguez in.

10. Sztuka Ameryki Łacińskiej w XIX wieku, sztuka okresu wojen wyzwoleńczych

11. Obraz sztuki Ameryki Łacińskiej w XX wieku, twórcy: José Clemente Orozco, Diego Rivera, David Álfaro Siquéiros, Miguel Covarrubias, Frida Kahlo, Tarsila do Amaral, Emiliano Augusto Di Cavalcanti; Xul Solar, Joaquín Torres García, Lygia Clark, Jesús Rafael Soto i in. Architekci: Oscar Niemeyer, Luis Barrágan, Ricardo Legorreta, Félix Candela, Pedro Ramírez Vásquez i in.

12. Prezentacja różnorodności i znaczenia współczesnej sztuki ludowej Meksyku oraz innych krajów latynoamerykańskich, wpływy sztuki prekolumbijskiej na współczesną sztukę ludową

Wykład z towarzyszącą prezentacją multimedialną; ponadto zajęcia ze sztuki prekolumbijskiej oraz wybranych zagadnień sztuki ludowej z Meksyku i Gwatemali oparte na analizie obiektów z kolekcji Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika, oddziału Muzeum Okręgowego w Toruniu