Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia państwa i prawa polskiego 1300-HPIPP-SJ
Ćwiczenia (CW) Semestr zimowy 2018/19

Informacje o zajęciach (wspólne dla wszystkich grup)

Liczba godzin: 15
Limit miejsc: (brak limitu)
Zaliczenie: Zaliczenie na ocenę
Literatura:

Dodatkowa ewentualna literatura do ćwiczeń.

Podręczniki:

1. Historia państwa i prawa Polski (1918–1939), cz. I/II, red. F.

Ryszka, Warszawa 1968

2. A. Lityński, Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2007

3. D. Makiłła, Z. Naworski, Historia prawa na ziemiach polskich. Polska

pod zaborami „II Rzeczpospolita”. Zarys wykładu, Toruń 2000

Literatura dodatkowa:

1. W. Czachórski, Przebieg prac nad kodyfikacją prawa cywilnego

PRL, „Studia Prawnicze” 1970, z. 26–27

2. P. Fiedorczyk , Komisja specjalna do walki z Nadużyciami i

Szkodnictwem Gospodarczym, Białystok 2002 r.

3. S. Gołąb, Projekty polskiej procedury cywilnej, Kraków 1930

4. L. Górnicki, Prawo cywilne w pracach komisji kodyfikacyjnej

Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939 r., Wrocław 2000

5. S. Grodziski, Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa

prywatnego (1919–1947), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1992,

z. 1–4.

6. S. Grodziski, Z dziejów unifikacji polskiego prawa

cywilnego, „Czasopismo prawno–historyczne” 1985, z. 2

7. P. Kładoczny, Prawo jako narzędzie represji w Polsce Ludowej

(1944–1956). Prawna analiza kategorii przestępstw przeciwko

państwu, Warszawa 2004

8. A. Lityński, O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok

1999 r.

9. A. Lityńskii, Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II

Rzeczypospolitej, Katowice 1991.

10. K. Lutostański, Zasady projektu prawa małżeńskiego

uchwalonego przez komisję kodyfikacyjną 29 marca 1929,

Warszawa 1931

11. A. Machnikowska, Prawo własności w Polsce w latach 1944–

1981. Studium historycznoprawne, Gdańsk 2010

12. J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938

13. Z. Radwański, Prawo cywilne PRL, Czasopismo prawno–

historyczne, 1995, z. 1–2

14. G. Rejman,Prawo karne w latach 1944–1956, „Studia Iuridica”

UW, 1992, t. 22

Efekty uczenia się:

Wiedza:

- student ma pogłębioną wiedzę o procesach zmian dotyczących instytucji ustrojowych i prawnych w toku rozwoju państwa polskiego, zna genezę i rozwój instytucji publicznych i społeczno-politycznych na przestrzeni dziejów Polski; dysponuje także wiedzą o przyczynach, przebiegu i konsekwen-cjach wskazanych wyżej procesów w przeszłości i ich wpływie na sytuację współczesną (K_W08);

- student ma uporządkowaną wiedzę o historycznej ewolucji instytucji ustro-jowo-prawnych oraz o ich historycznej ewolucji (K_W09).

Umiejętności:

- student potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać zjawiska społeczno – prawne w ich kontekście historycznym w zakresie nauk prawnych, zna ich genezę i historyczną ewolucję (K_U01);

- student posiada dzięki nabytej wiedzy historycznoprawnej umiejętność rozumienia i dogłębnego analizowania zjawisk społecznego oddziaływania instytucji publicznych i społeczno-politycznych na życie społeczne w kon-tekście ich historycznego rozwoju i tradycji (K_U08).

Kompetencje społeczne:

- student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności i doskonale rozumie potrzebę jej ciągłego pogłębiania i aktualizowania na podstawie wiadomości o ciągłej zmienności sytuacji w toku rozwoju dziejowego Polski (K_K01);

- student potrafi samodzielnie doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności i potrafi działać w sposób innowacyjny (K_K06), (K_K07).

Metody i kryteria oceniania:

Sposób zaliczenia:

• zaliczenie na ocenę według regulaminu studiów UMK, ak-tywność na zajęciach, przygotowanie ewentualnych esejów na zajęcia, fakultatywne kolokwium

Formy zaliczenia:

• zaliczenie na ocenę; aktywność na zajęciach, prezentowanie eseju na wybrane tematy; na zakończenie zajęć przeprowa-dzone jest fakultatywne kolokwium w formie odpowiedzi na 10 pytań zamkniętych

Podstawowe kryteria:

• aktywność – 40%,

• przygotowanie esejów – 40%

• pozytywny wynik kolokwium – 20%

Przy wypełnieniu dwóch pierwszych kryteriów ocena maksymalna – dobra.

Przy zaliczeniu kolokwium na ocenę pozytywną (7-10 pkt) ocena ostateczna to dobry plus lub bdb.

Przy zaliczeniu tylko 3 pytań (lub mniej) z kolokwium ocena osta-teczna ulega obniżeniu o 1 stopień, a 4 pytań o 0 ,5 stopnia.

Zakres tematów:

Plan zajęć ćwiczeniowych z historii państwa i prawa polskiego - semestr zimowy, rok akademicki 2017/2018 r.

1. Zagadnienia wstępne – 1 h

• Treść ćwiczeń, zasady prowadzenia, forma zaliczenia

2. Prawo sądowe II Rzeczypospolitej – 10 h

Organizacja i funkcjonowanie komisji kodyfikacyjnej w II RP

Prawo karne materialne II RP

♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego austriackiego z 1852 r.

♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego Rzeszy Niemieckiej z. 1871 r.

♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiego Kodeksu Tagancewa z 1903 r.

a) dzieje obowiązywania Kodeksu Tagancewa na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej i w pierwszych latach niepodległości

♦ Kodeks karny Makarewicza

a) Ogólna charakterystyka kodeksu – szkoła socjologiczna, zasada indywidualizacji i subiektywizacji odpowiedzialności karnej

b) Krótka charakterystyka instytucji z części ogólnej kodeksu:

Przestępstwo (zbrodnia i występek, wina umyślna i nieumyślna, zamiar), zasady odpowiedzialności (okoliczności wyłączające winę, okoliczności wyłączające karalność, okoliczności wpływające na wyższą/niższą karalność), formy popełnienia przestępstwa (usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo), kary (zasadnicze i dodatkowe, wymiar kary, warunkowe zawieszenie wykonania kary i warunkowe zwolnienie z odbywania kary), postępowanie z nieletnimi, środki zabezpieczające

♦ Kodeks wykroczeń – Rozporządzenie Prezydenta RP z11 VII 1932 r. - charakterystyka ogólna

Procedura karna II RP

♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiej procedury karnej z 1864 r.

♦ Ogólna charakterystyka austriackiego kodeksu procedury karnej z 1873 r.

♦ Ogólna charakterystyka niemieckiego kodeksu procedury karnej z 1979 r.

♦ Ogólna charakterystyka kodeksu z 1932 r.

Model mieszany postępowania karnego, cechy zarówno inkwizycyjne, jak i skargowe, zasada swobodnej oceny dowodów

Prawo cywilne materialne w II RP – źródła

♦ Źródła prawa z okresu zaborów

a) Ziemie centralne – polsko francuskie ustawodawstwo cywilne:

● II i III Księga Kodeksu Napoleona z 1804 r.

● polskie prawo hipoteczne z lat 1818 r. i 1825 r.

● kodeks cywilny Królestwa Polskiego + zmienione prawo rodzinne z 1836 r.

b) Ziemie wschodnie, które nie wchodziły w skład Królestwa Polskiego – rosyjskie prawo cywilne, przede wszystkim cz. I, t. X Zwodu praw

c) Ziemie zachodnie – kodeks cywilny niemiecki z 1896 r.

d) Ziemie południowe – kodeks cywilny austriacki z 1811 r.; modyfikacja trzema nowelami – z 1914, 1915 i 1916

e) Spisz i Orawa – Prawo węgierskie – z pewnymi wyjątkami prawo austriackie – rozporządzenie Rady Ministrów z 14 IX 1922 r.

♦ Sukcesy i porażki komisji kodyfikacyjnej w zakresie kodyfikacji prawa cywilnego

a) Ustawy: Prawo międzynarodowe prywatne i Prawo międzydzielnicowe prywatne – 2 VII 1923r.

b) Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych – 5 II 1924 r., zm. rozporządzenie prezydenta RP z 22 III 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych

c) Ustawa o prawie autorskim – 29 III 1926 r.

d) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – 2 VIII 1926 r.

e) Prawo wekslowe i czekowe – rozporządzenie prezydenta RP z 14 IX 1924 r. zm. pod wpływem konwencji genewskich 1930 r. - ustawa z 28 IV 1936 r.

f) Kodeks zobowiązań – rozporządzenie prezydenta RP z 27 X 1933 (obow. 1 VII 1934 r.)

g) Kodeks handlowy – rozporządzenie prezydenta RP 27 VI 1934 r. (obow. 1 VII 1934 r.)

h) Fiasko kodyfikacji - prawo małżeńskie, prawo rodzinne, prawo rzeczowe, prawo spadkowe, część ogólna prawa cywilnego

Prawo cywilne procesowe w II RP

♦ Rosyjska procedura cywilne z 1864 r.

♦ Niemiecka procedura cywilna z 1877 r.

♦ Austriacka procedura cywilna z 1995 r. (”kleinowska”)

♦ Kodeks postępowania cywilnego – rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930 r. (obow. Od 1 I 1933 r.)

Wybrane gałęzie materialnego prawa cywilnego w II RP

♦ Prawo małżeńskie

a) nieudane próby unifikacji – przyczyny

b) b. zabór pruski - model świecki instytucji małżeństwa

c) b. zabór rosyjski – model wyznaniowy instytucji małżeństwa

● problem małżeństw mieszanych

● problem zmiany miejsca zamieszkania i zmiany wyznania w celu uzyskania korzystnego wyroku w sprawach małżeńskich

● praktyka orzecznicza katolickich sądów biskupich oraz konsystorzy prawosławnych i ewangelickich

● zjawisko legalnej bigamii, wyroki SN z 8 XI 1926 oraz 10 XI 1938 r.

d) b. zabór austriacki – model mieszany

e) stosunki prawne między małżonkami – ustawa z 1 VII 1921 r.

♦ Prawo zobowiązań

a) Kodeks zobowiązań – prace nad kodeksem, rozporządzenie Prezydenta RP z 27 X 1933 r.

b) Ogólna charakterystyka kodeksu

c) Część ogólna kodeksu

● przepisy ogólne dot. prawa zobowiązań – źródła, rodzaje i istota zobowiązania, regulacje dot. umów w ogólności i o zobowiązaniach powstających z innych źródeł (prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie „niesłuszne zbogacenie”, nienależne świadczenie, czyny niedozwolone), przejście praw i obowiązków wynikających z zobowiązań, wygaśniecie zobowiązań zaskarżenie czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli

● Przepisy ogólne prawa cywilnego zamieszczone w kodeksie ze względu na brak kodyfikacji: oświadczenie woli, wady oświadczeń woli, warunek, termin, przedawnienie, przedstawicielstwo

d) Część szczególna kodeksu – poszczególne rodzaje umów – sprzedaż, zamiana, darowizna, najem, dzierżawa, użyczenie, pożyczka, umowy o świadczenie usług (umowa o pracę, umowa o dzieło, zlecenie, pośrednictwo, przechowanie, odpowiedzialność oraz prawo zastawu utrzymujących hotele, zajazdy i podobne zakłady, depozyt nieprawidłowy), spółka, renta, dożywocie, gra i zakład, przekaz, ugoda, poręczenie

e) Zobowiązania pieniężne -

● reforma walutowa W. Grabskiego, problem waloryzacji (wyr. SN z 25 II 1922 r.; rozporządzenie Prezydenta RP z 14 V 1924 r., art. 269 kz – klauzula rebus sic stantibus)

● możliwość art. 211 i 437 – uznanie ważności zastrzeżeń umownych o płatności walutami zagranicznymi, rozporządzenie Prezydenta RP z 12 VI 1934 r. o wierzytelnościach w walutach zagranicznych

Postępowanie cywilne w II RP

♦ Postępowanie sporne - rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930 r.

♦ Przepisy ogólne, zakres „spraw prywatnych”

♦ Wybrane zasady postępowania

a) zasada dyspozycyjności: istota, przykłady, wyjątki od zasady

b) zasada kontradyktoryjności: strony procesowe, zastępstwo procesowe, istota zasady kontradyktoryjności, przykłady zastosowania, wyjątki

zasada rozporządzalności – istota i przykłady

zasada formalnej równości stron – istota, przykłady, odstępstwo w postaci tzw. „praw ubogich”

c) zasada prawdy formalnej – istota, przykłady

d) zasada swobodnej oceny dowodów

e) zasada instancyjności – właściwość instancyjna sądów

3. Prawo w Polsce Ludowej – 4 h

Charakterystyka ogólna prawa sądowego w procesie kształtowania się i początkach istnienia tzw. Polski Ludowej

♦ Utrzymanie mocy obowiązującej prawa sądowego II RP mimo krytycznego doń stosunku nowej władzy (nazywającej je „kapitalistycznym”, „burżuazyjnym” i „faszystowskim”). Próba „przystosowania” prawa międzywojennego do nowych realiów społeczno–gospodarczo–politycznych i potrzeb nowej władzy.

♦ Próba wprowadzenia zupełnie nowego, kompleksowego systemu prawnego, w celu zbudowania modelowego, „realnego” socjalizmu, zgodnie z doktryną „marksizmu–leninizmu” (socjalizm jako okres przejściowy w drodze do komunizmu, ideologia walki klas, dyktatura proletariatu, przejmowanie przez państwo własności tzw. środków produkcji), w oparciu o doświadczenia praktyki leninowskiego i stalinowskiego prawa Związku Radzieckiego

Prawo karne początków Polski Ludowej

♦ Utrzymanie obowiązywania kodeksu z 1932 r. i jego „uzupełnianie” dodatkowymi regulacjami

♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających na celu „rozliczenie” za pomocą represji karnej, istniejących i urojonych przestępstw schyłkowego okresu II RP oraz okresu okupacji

a) tzw. „Sierpniówka” - Dekret z 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko–hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. nr 4, poz. 16, tekst jedn. Dz.U. z 1946 r. nr 69 poz. 377)

b) Dekret z 22 I 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego (Dz. U. nr 5, poz. 46) – wyłącznie do zachowań sprzed 1 IX 1939 r.

c) Dekret z 28 VI 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939-1945 (Dz.U. nr 41, poz. 237)

♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających zapewnić prawnokarną ochronę powojennej władzy komunistycznej

a) Dekret z 30 X 1944 r. o ochronie państwa (Dz.U. nr 10, poz. 50)

b) Dekret z 16 XI 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (pierwsza wersja tzw. małego kodeksu karnego) (Dz.U. nr 5, poz. 300)

c) Dekret z 16 XI 1945 o postępowaniu doraźnym (Dz. U. nr 53, poz. 301)

d) Dekret z 13 VI 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych okresie odbudowy państwa (tzw. „mały k.k.) (Dz.U. nr 53, poz. 300)

♦ Charakterystyka ogólna dekretów i ustaw mających zapewnić ochronę prawnokarną procesowi odbudowy państwa i wprowadzeniu doń nowych urządzeń społeczno–gospodarczo–politycznych, wynikających z ideologicznych założeń socjalizmu

a) Dekret z 16 XI 1945 r. o utworzeniu i zakresie działania Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (Dz. U. nr 53, poz. 302)

b) Dekret z 12 grudnia 1944 r. o zwalczaniu potajemnego gorzelnictwa (Dz.U. nr 15, poz. 85)

Prawo cywilne początków Polski Ludowej

♦ Obowiązywanie przedwojennego prawa cywilnego w nowych realiach społeczno–polityczno–gospodarczych

♦ Dokończenie dzieła kodyfikacji sądowego prawa cywilnego nie zrealizowanego w pełni w II RP

a) część ogólna prawa cywilnego:

● Prawo osobowe – dekret z 29 VIII 1945 r. - charakterystyka ogólna

● Przepisy ogólne prawa cywilnego – ustawa z 18 VII 1950 r. - charakterystyka ogólna

b) prawo rodzinne i opiekuńcze:

● Prawo małżeńskie osobowe – dekret z 25 IX 1945 r. - instytucja zaręczyn, świeckość instytucji małżeństwa

● Prawo o aktach stanu cywilnego z 25 IX 1945 r. (Dz. U. nr 48, poz. 271)

● Prawo rodzinne – dekret z 22 I 1946 r. - pokrewieństwo, powinowactwo, status dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich

● Prawo opiekuńcze – dekret z 14 V 1946 r. - charakterystyka ogólna

● Prawo małżeńskie majątkowe – dekret z 29 V 1946 r. - stanowisko prawno– majątkowe żony

● Kodeks rodzinny – ustawa z 27 VI 1950 r. - charakterystyka ogólna

● Prawo rzeczowe

● Prawo rzeczowe – dekret z 11 X 1946 r. - charakterystyka ogólna

● Prawo spadkowe – dekret z 8 X 1946 r. - charakterystyka ogólna

● Procedura cywilna – dekret z 12 XI 1946 r.

♦ Napięcie między wprowadzeniem na grunt prawa cywilnego założeń prawa socjalistycznego, a polską i europejską kulturą prawną opartą o własność prywatną i swobodny obrót towarami i usługam

1. Zagadnienia wstępne – 1 h

• Treść ćwiczeń, zasady prowadzenia, forma zaliczenia

2. Charakterystyka nowożytnego prawa sądowego - 14 h

A). Organizacja i funkcjonowanie komisji kodyfikacyjnej w II RP

B). Prawo karne materialne II RP

♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego austriackiego z 1852 r.

♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego Rzeszy Niemieckiej z. 1871 r.

♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiego Kodeksu Tagancewa z 1903 r.

♦ Kodeks karny Makarewicza

a) Ogólna charakterystyka kodeksu – szkoła socjologiczna, zasada

indywidualizacji i subiektywizacji odpowiedzialności karnej

b) Krótka charakterystyka instytucji z części ogólnej kodeksu:

Przestępstwo (zbrodnia i występek, wina umyślna i nieumyślna,

zamiar), zasady odpowiedzialności (okoliczności wyłączające winę,

okoliczności wyłączające karalność, okoliczności wpływające na

wyższą/niższą karalność), formy popełnienia przestępstwa

(usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo), kary (zasadnicze i

dodatkowe, wymiar kary, warunkowe zawieszenie wykonania

kary i warunkowe zwolnienie z odbywania kary), postępowanie z

nieletnimi, środki zabezpieczające

♦ Kodeks wykroczeń – Rozporządzenie Prezydenta RP z11 VII 1932

r. - charakterystyka ogólna

C) Procedura karna II RP

♦ ogólna charakterystyka kodeksu przed i po nowelizacją z 1932 r.

♦ model mieszany postępowania karnego, cechy zarówno

inkwizycyjne, jak i skargowe, zasada swobodnej oceny dowodów

♦ właściwość sądów („zakres działania sądów”); postępowanie

przygotowawcze; rozstrzyganie o właściwości, pogwałcenie

właściwości, właściwość rzeczowa, właściwość miejscowa,

właściwość instancyjna (w I instancji – sądów grodzkich,

okręgowych i okręgowych z udziałem przysięgłych oraz w II

instancji – sądów okręgowych i apelacyjnych, SN jako sąd

kasacyjny + problem nowelizacji kpk w zw. z kasacją), orzeczenia

sądu (w formie wyroków i postanowień), strony postępowania

(oskarżyciel publiczny – prokurator, policja, organy administracji;

oskarżyciel prywatny; oskarżyciel posiłkowy; powód cywilny;

oskarżony, obrońcy i pełnomocnicy), dowody (świadkowie,

oględziny, biegli i tłumacze, rewizja i zatrzymanie rzeczy, charakter

głosów stron), środki zabezpieczające (tymczasowe aresztowanie,

kaucja i poręczenie, zakaz opuszczania miejsca

zamieszkania „wydalania się”, dozór policji)

D) Prawo cywilne w II RP – źródła

♦ Źródła prawa z okresu zaborów

a) Ziemie centralne – polsko francuskie ustawodawstwo cywilne:

● II i III Księga Kodeksu Napoleona z 1804 r.

● polskie prawo hipoteczne z lat 1818 r. i 1825 r.

● kodeks cywilny Królestwa Polskiego

+ zmienione prawo rodzinne z 1836 r.

b) Ziemie wschodnie, które nie wchodziły w skład Królestwa

Polskiego – rosyjskie prawo cywilne, przede wszystkim cz. I, t. X

Zwodu praw

c) Ziemie zachodnie – kodeks cywilny niemiecki z 1896 r.

d) Ziemie południowe – kodeks cywilny austriacki z 1811 r.;

modyfikacja trzema nowelami – z 1914, 1915 i 1916

e) Spisz i Orawa – Prawo węgierskie – z pewnymi wyjątkami prawo

austriackie – rozporządzenie Rady Ministrów z 14 IX 1922 r.

♦ Sukcesy i porażki komisji kodyfikacyjnej w zakresie kodyfikacji prawa

cywilnego

a) Ustawy: Prawo międzynarodowe prywatne i Prawo

międzydzielnicowe prywatne – 2 VII 1923r.

b) Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków

towarowych – 5 II 1924 r., zm. rozporządzenie prezydenta RP z

22 III 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków

towarowych

c) Ustawa o prawie autorskim – 29 III 1926 r.

d) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – 2 VIII 1926 r.

e) Prawo wekslowe i czekowe – rozporządzenie prezydenta RP z

14 IX 1924 r. zm. pod wpływem konwencji genewskich 1930 r. - ustawa z 28 IV 1936 r.

f) Kodeks zobowiązań – rozporządzenie prezydenta RP z 27 X 1933

(obow. 1 VII 1934 r.)

g) Kodeks handlowy – rozporządzenie prezydenta RP 27 VI 1934 r.

(obow. 1 VII 1934 r.)

Inne źródła prawa handlowego –

● rozporządzenie Prezydenta RP o organizacji giełd 24 XII 1924 r.

● rozporządzenie Prezydenta RP o prawie bankowym – 17 III 1924 r.

● rozporządzenie Prezydenta RP o wydzieleniu administracji

państwowej przedsiębiorstw państwowych, przemysłowych,

górniczych oraz ich komercjalizacji – 17 III 1927 r.

● ustawa o spółdzielniach – 29 X 1920 r.

h) Fiasko kodyfikacji - prawo małżeńskie, prawo rodzinne, prawo

rzeczowe, prawo spadkowe, część ogólna prawa cywilnego

i) Kodeks postępowania cywilnego – rozporządzenie Prezydenta RP

z 29 XI 1930 r. (obow. Od 1 I 1933 r.)

j) Postępowanie egzekucyjne – rozporządzenie Prezydenta RP z

27 X 1932 r. (obow. 1 I 1933 r.)

rozporządzenie Prezydenta RP zmiany w post. cywilnym –

połączenie z egzekucyjnym

k) Postępowanie upadłościowe – rozporządzenie Prezydenta RP

24 X 1934 r.

l) Postępowanie układowe – rozporządzenie Prezydenta RP z 24 X

1934 r.

m) Postępowanie niesporne – fiasko kodyfikacji

E) Wybrane gałęzie materialnego prawa cywilnego w II RP

♦ Prawo małżeńskie

a) nieudane próby unifikacji – przyczyny

b) b. zabór pruski - model świecki instytucji małżeństwa

c) b. zabór rosyjski – model wyznaniowy instytucji małżeństwa

● problem małżeństw mieszanych

● problem zmiany miejsca zamieszkania i zmiany wyznania w celu

uzyskania korzystnego wyroku w sprawach małżeńskich

● praktyka orzecznicza katolickich sądów biskupich oraz konsystorzy

prawosławnych i ewangelickich

● zjawisko legalnej bigamii, wyroki SN z 8 XI 1926 oraz 10 XI 1938 r.

d) b. zabór austriacki – model mieszany

e) stosunki prawne między małżonkami – ustawa z 1 VII 1921 r.

♦ Prawo zobowiązań

a) Kodeks zobowiązań – prace nad kodeksem, rozporządzenie

Prezydenta RP z 27 X 1933 r.

b) Ogólna charakterystyka kodeksu

c) Część ogólna kodeksu

● przepisy ogólne dot. prawa zobowiązań – źródła, rodzaje i istota

zobowiązania, regulacje dot. umów w ogólności i o zobowiązaniach

powstających z innych źródeł (prowadzenie cudzych spraw bez

zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie „niesłuszne zbogacenie”,

nienależne świadczenie, czyny niedozwolone), przejście praw i

obowiązków wynikających z zobowiązań, wygaśniecie zobowiązań

zaskarżenie czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli

● Przepisy ogólne prawa cywilnego zamieszczone w kodeksie ze

względu na brak kodyfikacji: oświadczenie woli, wady oświadczeń

woli, warunek, termin, przedawnienie, przedstawicielstwo

d) Część szczególna kodeksu – poszczególne rodzaje umów –

sprzedaż, zamiana, darowizna, najem, dzierżawa, użyczenie,

pożyczka, umowy o świadczenie usług (umowa o pracę, umowa o

dzieło, zlecenie, pośrednictwo, przechowanie, odpowiedzialność

oraz prawo zastawu utrzymujących hotele, zajazdy i podobne

zakłady, depozyt nieprawidłowy), spółka, renta, dożywocie, gra i

zakład, przekaz, ugoda, poręczenie

e) Zobowiązania pieniężne -

F) Postępowanie cywilne w II RP

♦ Postępowanie sporne - rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930

r.

♦ Przepisy ogólne, zakres „spraw prywatnych”

♦ Wybrane zasady postępowania

a) zasada dyspozycyjności: istota, przykłady, wyjątki od zasady

b) zasada kontradyktoryjności: strony procesowe, zastępstwo

procesowe, istota zasady kontradyktoryjności, przykłady

zastosowania, wyjątki;

zasada rozporządzalności – istota i przykłady;

zasada formalnej równości stron – istota, przykłady, odstępstwo

w postaci tzw. „praw ubogich”;

c) zasada prawdy formalnej – istota, przykłady;

d) zasada swobodnej oceny dowodów;

e) zasada instancyjności – właściwość instancyjna sądów;

♦ Postępowanie przed sądem polubownym – uwagi ogólne.

G) Charakterystyka ogólna prawa sądowego w procesie

kształtowania się i początkach istnienia tzw. Polski Ludowej.

♦ utrzymanie mocy obowiązującej prawa sądowego II RP mimo

krytycznego doń stosunku nowej władzy (nazywającej

je „kapitalistycznym”, „burżuazyjnym” i „faszystowskim”).

Próba „przystosowania” prawa międzywojennego do nowych

realiów społeczno–gospodarczo–politycznych i potrzeb nowej

władzy.

♦ próba wprowadzenia zupełnie nowego, kompleksowego systemu

prawnego, w celu zbudowania modelowego, „realnego”

socjalizmu, zgodnie z doktryną „marksizmu–leninizmu” (socjalizm

jako okres przejściowy w drodze do komunizmu, ideologia walki

klas, dyktatura proletariatu, przejmowanie przez państwo własności

tzw. środków produkcji), w oparciu o doświadczenia praktyki

leninowskiego i stalinowskiego prawa Związku Radzieckiego.

8) Prawo karne początków Polski Ludowej.

♦ Utrzymanie obowiązywania kodeksu z 1932 r. i jego „uzupełnianie”

dodatkowymi regulacjami.

♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających na celu „rozliczenie” za

pomocą represji karnej, istniejących i urojonych przestępstw

schyłkowego okresu II RP oraz okresu okupacji.

a) tzw. „Sierpniówka” - Dekret z 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary

dla faszystowsko–hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i

znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców

Narodu Polskiego (Dz.U. nr 4, poz. 16, tekst jedn. Dz.U. z 1946

r. nr 69 poz. 377).

b) Dekret z 22 I 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową

i faszyzację życia państwowego (Dz. U. nr 5, poz. 46) –

wyłącznie do zachowań sprzed 1 IX 1939 r./

c) Dekret z 28 VI 1946 r. o odpowiedzialności karnej za

odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939-1945 (Dz.U.

nr 41, poz. 237).

♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających zapewnić prawnokarną

ochronę powojennej władzy komunistycznej.

a) Dekret z 30 X 1944 r. o ochronie państwa (Dz.U. nr 10, poz.

50).

b) Dekret z 16 XI 1945 r. o przestępstwach szczególnie

niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (pierwsza

wersja tzw. małego kodeksu karnego) (Dz.U. nr 5, poz. 300)

c) Dekret z 16 XI 1945 o postępowaniu doraźnym (Dz. U. nr 53,

poz. 301).

d) Dekret z 13 VI 1946 r. o przestępstwach szczególnie

niebezpiecznych okresie odbudowy państwa (tzw. „mały

k.k.) (Dz.U. nr 53, poz. 300)

♦ Charakterystyka ogólna dekretów i ustaw mających zapewnić

ochronę prawnokarną procesowi odbudowy państwa i

wprowadzeniu doń nowych urządzeń społeczno–gospodarczo–

politycznych, wynikających z ideologicznych założeń socjalizmu

a) Dekret z 16 XI 1945 r. o utworzeniu i zakresie działania

Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem

Gospodarczym (Dz. U. nr 53, poz. 302).

b) Ustawa z 2 VI 1947 r. o zwalczaniu drożyzny i

nadmiernych zysków w obrocie handlowym (Dz.U. nr 43,

poz. 218).

c) Dekret z 26 IV 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu

nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych

planów gospodarczych (Dz.U. nr 27,poz.197)

♦ varia:

a) Dekret z 12 grudnia 1944 r. o zwalczaniu

potajemnego gorzelnictwa (Dz.U. nr 15, poz. 85).

b) Dekret z 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie

spirytusu (Dz.U. nr 34, poz. 143).

c) Dekret z 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i

wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz.U. nr 34,

poz. 144).

H) Prawo cywilne początków Polski Ludowej

♦ Obowiązywanie przedwojennego prawa cywilnego w nowych

realiach społeczno–polityczno–gospodarczych.

♦ Dokończenie dzieła kodyfikacji sądowego prawa cywilnego nie

zrealizowanego w pełni w II RP.

a) część ogólna prawa cywilnego:

● Prawo osobowe – dekret z 29 VIII 1945 r. - charakterystyka ogólna

● Przepisy ogólne prawa cywilnego – ustawa z 18 VII 1950 r. -

charakterystyka ogólna;

b) prawo rodzinne i opiekuńcze:

● Prawo małżeńskie osobowe – dekret z 25 IX 1945 r. - instytucja

zaręczyn, świeckość instytucji małżeństwa.

● Prawo o aktach stanu cywilnego z 25 IX 1945 r. (Dz. U. nr 48,

poz. 271).

● Prawo rodzinne – dekret z 22 I 1946 r. - pokrewieństwo,

powinowactwo, status dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich.

● Prawo opiekuńcze – dekret z 14 V 1946 r. - charakterystyka

ogólna.

● Prawo małżeńskie majątkowe – dekret z 29 V 1946 r. - stanowisko

prawno– majątkowe żony.

● Kodeks rodzinny – ustawa z 27 VI 1950 r. - charakterystyka ogólna

c) prawo rzeczowe:

● Prawo rzeczowe – dekret z 11 X 1946 r. - charakterystyka ogólna.

● Prawo o księgach wieczystych dekret z 11 X 1946 r. (Dz.U. nr 57,

poz. 320).

d) prawo spadkowe – dekret z 8 X 1946 r. -

charakterystyka ogólna;

e) procedura cywilna – dekret z 12 XI 1946 r.

♦ Napięcie między wprowadzeniem na grunt prawa cywilnego założeń

prawa socjalistycznego, a polską i europejską kulturą prawną opartą

o własność prywatną i swobodny obrót towarami i usługami.

Metody dydaktyczne:

Zajęcia mają charakter konwersatoryjny, podczas których przeprowadza się analizę tekstów prawnych, studenci prezentują ustnie przygotowane przez siebie eseje . Wymagana jest aktywna praca na zajęciach. Dopuszczalne jest też prowadzenie zajęć w formie e-learningowej na platformie Moodle (liczbę godzin określa prowadzący).

Grupy zajęciowe

zobacz na planie zajęć

Grupa Termin(y) Prowadzący Miejsca Liczba osób w grupie / limit miejsc Akcje
1 każdy poniedziałek, 12:00 - 12:45, sala 99
Tomasz Kucharski 23/ szczegóły
2 każdy poniedziałek, 11:00 - 11:45, sala 99
Tomasz Kucharski 26/ szczegóły
3 każdy poniedziałek, 14:00 - 14:45, sala 99
Tomasz Kucharski 22/ szczegóły
4 każdy poniedziałek, 15:00 - 15:45, sala 99
Tomasz Kucharski 26/ szczegóły
5 każdy poniedziałek, 13:00 - 13:45, sala 99
Tomasz Kucharski 20/ szczegóły
6 każdy poniedziałek, 16:00 - 16:45, sala 99
Tomasz Kucharski 22/ szczegóły
7 każdy poniedziałek, 17:00 - 17:45, sala 99
Tomasz Kucharski 26/ szczegóły
8 każdy wtorek, 10:00 - 10:45, sala 97
Tomasz Kucharski 24/ szczegóły
9 każdy poniedziałek, 11:00 - 11:45, sala 97
Zbigniew Naworski 20/ szczegóły
10 każdy poniedziałek, 12:00 - 12:45, sala 97
Zbigniew Naworski 22/ szczegóły
Wszystkie zajęcia odbywają się w budynku:
Wydział Prawa i Administracji
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)