Plan zajęć ćwiczeniowych z historii państwa i prawa polskiego - semestr zimowy, rok akademicki 2017/2018 r.
1. Zagadnienia wstępne – 1 h
• Treść ćwiczeń, zasady prowadzenia, forma zaliczenia
2. Prawo sądowe II Rzeczypospolitej – 10 h
Organizacja i funkcjonowanie komisji kodyfikacyjnej w II RP
Prawo karne materialne II RP
♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego austriackiego z 1852 r.
♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego Rzeszy Niemieckiej z. 1871 r.
♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiego Kodeksu Tagancewa z 1903 r.
a) dzieje obowiązywania Kodeksu Tagancewa na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej i w pierwszych latach niepodległości
♦ Kodeks karny Makarewicza
a) Ogólna charakterystyka kodeksu – szkoła socjologiczna, zasada indywidualizacji i subiektywizacji odpowiedzialności karnej
b) Krótka charakterystyka instytucji z części ogólnej kodeksu:
Przestępstwo (zbrodnia i występek, wina umyślna i nieumyślna, zamiar), zasady odpowiedzialności (okoliczności wyłączające winę, okoliczności wyłączające karalność, okoliczności wpływające na wyższą/niższą karalność), formy popełnienia przestępstwa (usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo), kary (zasadnicze i dodatkowe, wymiar kary, warunkowe zawieszenie wykonania kary i warunkowe zwolnienie z odbywania kary), postępowanie z nieletnimi, środki zabezpieczające
♦ Kodeks wykroczeń – Rozporządzenie Prezydenta RP z11 VII 1932 r. - charakterystyka ogólna
Procedura karna II RP
♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiej procedury karnej z 1864 r.
♦ Ogólna charakterystyka austriackiego kodeksu procedury karnej z 1873 r.
♦ Ogólna charakterystyka niemieckiego kodeksu procedury karnej z 1979 r.
♦ Ogólna charakterystyka kodeksu z 1932 r.
Model mieszany postępowania karnego, cechy zarówno inkwizycyjne, jak i skargowe, zasada swobodnej oceny dowodów
Prawo cywilne materialne w II RP – źródła
♦ Źródła prawa z okresu zaborów
a) Ziemie centralne – polsko francuskie ustawodawstwo cywilne:
● II i III Księga Kodeksu Napoleona z 1804 r.
● polskie prawo hipoteczne z lat 1818 r. i 1825 r.
● kodeks cywilny Królestwa Polskiego + zmienione prawo rodzinne z 1836 r.
b) Ziemie wschodnie, które nie wchodziły w skład Królestwa Polskiego – rosyjskie prawo cywilne, przede wszystkim cz. I, t. X Zwodu praw
c) Ziemie zachodnie – kodeks cywilny niemiecki z 1896 r.
d) Ziemie południowe – kodeks cywilny austriacki z 1811 r.; modyfikacja trzema nowelami – z 1914, 1915 i 1916
e) Spisz i Orawa – Prawo węgierskie – z pewnymi wyjątkami prawo austriackie – rozporządzenie Rady Ministrów z 14 IX 1922 r.
♦ Sukcesy i porażki komisji kodyfikacyjnej w zakresie kodyfikacji prawa cywilnego
a) Ustawy: Prawo międzynarodowe prywatne i Prawo międzydzielnicowe prywatne – 2 VII 1923r.
b) Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych – 5 II 1924 r., zm. rozporządzenie prezydenta RP z 22 III 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych
c) Ustawa o prawie autorskim – 29 III 1926 r.
d) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – 2 VIII 1926 r.
e) Prawo wekslowe i czekowe – rozporządzenie prezydenta RP z 14 IX 1924 r. zm. pod wpływem konwencji genewskich 1930 r. - ustawa z 28 IV 1936 r.
f) Kodeks zobowiązań – rozporządzenie prezydenta RP z 27 X 1933 (obow. 1 VII 1934 r.)
g) Kodeks handlowy – rozporządzenie prezydenta RP 27 VI 1934 r. (obow. 1 VII 1934 r.)
h) Fiasko kodyfikacji - prawo małżeńskie, prawo rodzinne, prawo rzeczowe, prawo spadkowe, część ogólna prawa cywilnego
Prawo cywilne procesowe w II RP
♦ Rosyjska procedura cywilne z 1864 r.
♦ Niemiecka procedura cywilna z 1877 r.
♦ Austriacka procedura cywilna z 1995 r. (”kleinowska”)
♦ Kodeks postępowania cywilnego – rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930 r. (obow. Od 1 I 1933 r.)
Wybrane gałęzie materialnego prawa cywilnego w II RP
♦ Prawo małżeńskie
a) nieudane próby unifikacji – przyczyny
b) b. zabór pruski - model świecki instytucji małżeństwa
c) b. zabór rosyjski – model wyznaniowy instytucji małżeństwa
● problem małżeństw mieszanych
● problem zmiany miejsca zamieszkania i zmiany wyznania w celu uzyskania korzystnego wyroku w sprawach małżeńskich
● praktyka orzecznicza katolickich sądów biskupich oraz konsystorzy prawosławnych i ewangelickich
● zjawisko legalnej bigamii, wyroki SN z 8 XI 1926 oraz 10 XI 1938 r.
d) b. zabór austriacki – model mieszany
e) stosunki prawne między małżonkami – ustawa z 1 VII 1921 r.
♦ Prawo zobowiązań
a) Kodeks zobowiązań – prace nad kodeksem, rozporządzenie Prezydenta RP z 27 X 1933 r.
b) Ogólna charakterystyka kodeksu
c) Część ogólna kodeksu
● przepisy ogólne dot. prawa zobowiązań – źródła, rodzaje i istota zobowiązania, regulacje dot. umów w ogólności i o zobowiązaniach powstających z innych źródeł (prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie „niesłuszne zbogacenie”, nienależne świadczenie, czyny niedozwolone), przejście praw i obowiązków wynikających z zobowiązań, wygaśniecie zobowiązań zaskarżenie czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli
● Przepisy ogólne prawa cywilnego zamieszczone w kodeksie ze względu na brak kodyfikacji: oświadczenie woli, wady oświadczeń woli, warunek, termin, przedawnienie, przedstawicielstwo
d) Część szczególna kodeksu – poszczególne rodzaje umów – sprzedaż, zamiana, darowizna, najem, dzierżawa, użyczenie, pożyczka, umowy o świadczenie usług (umowa o pracę, umowa o dzieło, zlecenie, pośrednictwo, przechowanie, odpowiedzialność oraz prawo zastawu utrzymujących hotele, zajazdy i podobne zakłady, depozyt nieprawidłowy), spółka, renta, dożywocie, gra i zakład, przekaz, ugoda, poręczenie
e) Zobowiązania pieniężne -
● reforma walutowa W. Grabskiego, problem waloryzacji (wyr. SN z 25 II 1922 r.; rozporządzenie Prezydenta RP z 14 V 1924 r., art. 269 kz – klauzula rebus sic stantibus)
● możliwość art. 211 i 437 – uznanie ważności zastrzeżeń umownych o płatności walutami zagranicznymi, rozporządzenie Prezydenta RP z 12 VI 1934 r. o wierzytelnościach w walutach zagranicznych
Postępowanie cywilne w II RP
♦ Postępowanie sporne - rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930 r.
♦ Przepisy ogólne, zakres „spraw prywatnych”
♦ Wybrane zasady postępowania
a) zasada dyspozycyjności: istota, przykłady, wyjątki od zasady
b) zasada kontradyktoryjności: strony procesowe, zastępstwo procesowe, istota zasady kontradyktoryjności, przykłady zastosowania, wyjątki
zasada rozporządzalności – istota i przykłady
zasada formalnej równości stron – istota, przykłady, odstępstwo w postaci tzw. „praw ubogich”
c) zasada prawdy formalnej – istota, przykłady
d) zasada swobodnej oceny dowodów
e) zasada instancyjności – właściwość instancyjna sądów
3. Prawo w Polsce Ludowej – 4 h
Charakterystyka ogólna prawa sądowego w procesie kształtowania się i początkach istnienia tzw. Polski Ludowej
♦ Utrzymanie mocy obowiązującej prawa sądowego II RP mimo krytycznego doń stosunku nowej władzy (nazywającej je „kapitalistycznym”, „burżuazyjnym” i „faszystowskim”). Próba „przystosowania” prawa międzywojennego do nowych realiów społeczno–gospodarczo–politycznych i potrzeb nowej władzy.
♦ Próba wprowadzenia zupełnie nowego, kompleksowego systemu prawnego, w celu zbudowania modelowego, „realnego” socjalizmu, zgodnie z doktryną „marksizmu–leninizmu” (socjalizm jako okres przejściowy w drodze do komunizmu, ideologia walki klas, dyktatura proletariatu, przejmowanie przez państwo własności tzw. środków produkcji), w oparciu o doświadczenia praktyki leninowskiego i stalinowskiego prawa Związku Radzieckiego
Prawo karne początków Polski Ludowej
♦ Utrzymanie obowiązywania kodeksu z 1932 r. i jego „uzupełnianie” dodatkowymi regulacjami
♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających na celu „rozliczenie” za pomocą represji karnej, istniejących i urojonych przestępstw schyłkowego okresu II RP oraz okresu okupacji
a) tzw. „Sierpniówka” - Dekret z 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko–hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. nr 4, poz. 16, tekst jedn. Dz.U. z 1946 r. nr 69 poz. 377)
b) Dekret z 22 I 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego (Dz. U. nr 5, poz. 46) – wyłącznie do zachowań sprzed 1 IX 1939 r.
c) Dekret z 28 VI 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939-1945 (Dz.U. nr 41, poz. 237)
♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających zapewnić prawnokarną ochronę powojennej władzy komunistycznej
a) Dekret z 30 X 1944 r. o ochronie państwa (Dz.U. nr 10, poz. 50)
b) Dekret z 16 XI 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (pierwsza wersja tzw. małego kodeksu karnego) (Dz.U. nr 5, poz. 300)
c) Dekret z 16 XI 1945 o postępowaniu doraźnym (Dz. U. nr 53, poz. 301)
d) Dekret z 13 VI 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych okresie odbudowy państwa (tzw. „mały k.k.) (Dz.U. nr 53, poz. 300)
♦ Charakterystyka ogólna dekretów i ustaw mających zapewnić ochronę prawnokarną procesowi odbudowy państwa i wprowadzeniu doń nowych urządzeń społeczno–gospodarczo–politycznych, wynikających z ideologicznych założeń socjalizmu
a) Dekret z 16 XI 1945 r. o utworzeniu i zakresie działania Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (Dz. U. nr 53, poz. 302)
b) Dekret z 12 grudnia 1944 r. o zwalczaniu potajemnego gorzelnictwa (Dz.U. nr 15, poz. 85)
Prawo cywilne początków Polski Ludowej
♦ Obowiązywanie przedwojennego prawa cywilnego w nowych realiach społeczno–polityczno–gospodarczych
♦ Dokończenie dzieła kodyfikacji sądowego prawa cywilnego nie zrealizowanego w pełni w II RP
a) część ogólna prawa cywilnego:
● Prawo osobowe – dekret z 29 VIII 1945 r. - charakterystyka ogólna
● Przepisy ogólne prawa cywilnego – ustawa z 18 VII 1950 r. - charakterystyka ogólna
b) prawo rodzinne i opiekuńcze:
● Prawo małżeńskie osobowe – dekret z 25 IX 1945 r. - instytucja zaręczyn, świeckość instytucji małżeństwa
● Prawo o aktach stanu cywilnego z 25 IX 1945 r. (Dz. U. nr 48, poz. 271)
● Prawo rodzinne – dekret z 22 I 1946 r. - pokrewieństwo, powinowactwo, status dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich
● Prawo opiekuńcze – dekret z 14 V 1946 r. - charakterystyka ogólna
● Prawo małżeńskie majątkowe – dekret z 29 V 1946 r. - stanowisko prawno– majątkowe żony
● Kodeks rodzinny – ustawa z 27 VI 1950 r. - charakterystyka ogólna
● Prawo rzeczowe
● Prawo rzeczowe – dekret z 11 X 1946 r. - charakterystyka ogólna
● Prawo spadkowe – dekret z 8 X 1946 r. - charakterystyka ogólna
● Procedura cywilna – dekret z 12 XI 1946 r.
♦ Napięcie między wprowadzeniem na grunt prawa cywilnego założeń prawa socjalistycznego, a polską i europejską kulturą prawną opartą o własność prywatną i swobodny obrót towarami i usługam
1. Zagadnienia wstępne – 1 h
• Treść ćwiczeń, zasady prowadzenia, forma zaliczenia
2. Charakterystyka nowożytnego prawa sądowego - 14 h
A). Organizacja i funkcjonowanie komisji kodyfikacyjnej w II RP
B). Prawo karne materialne II RP
♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego austriackiego z 1852 r.
♦ Charakterystyka ogólna kodeksu karnego Rzeszy Niemieckiej z. 1871 r.
♦ Charakterystyka ogólna rosyjskiego Kodeksu Tagancewa z 1903 r.
♦ Kodeks karny Makarewicza
a) Ogólna charakterystyka kodeksu – szkoła socjologiczna, zasada
indywidualizacji i subiektywizacji odpowiedzialności karnej
b) Krótka charakterystyka instytucji z części ogólnej kodeksu:
Przestępstwo (zbrodnia i występek, wina umyślna i nieumyślna,
zamiar), zasady odpowiedzialności (okoliczności wyłączające winę,
okoliczności wyłączające karalność, okoliczności wpływające na
wyższą/niższą karalność), formy popełnienia przestępstwa
(usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo), kary (zasadnicze i
dodatkowe, wymiar kary, warunkowe zawieszenie wykonania
kary i warunkowe zwolnienie z odbywania kary), postępowanie z
nieletnimi, środki zabezpieczające
♦ Kodeks wykroczeń – Rozporządzenie Prezydenta RP z11 VII 1932
r. - charakterystyka ogólna
C) Procedura karna II RP
♦ ogólna charakterystyka kodeksu przed i po nowelizacją z 1932 r.
♦ model mieszany postępowania karnego, cechy zarówno
inkwizycyjne, jak i skargowe, zasada swobodnej oceny dowodów
♦ właściwość sądów („zakres działania sądów”); postępowanie
przygotowawcze; rozstrzyganie o właściwości, pogwałcenie
właściwości, właściwość rzeczowa, właściwość miejscowa,
właściwość instancyjna (w I instancji – sądów grodzkich,
okręgowych i okręgowych z udziałem przysięgłych oraz w II
instancji – sądów okręgowych i apelacyjnych, SN jako sąd
kasacyjny + problem nowelizacji kpk w zw. z kasacją), orzeczenia
sądu (w formie wyroków i postanowień), strony postępowania
(oskarżyciel publiczny – prokurator, policja, organy administracji;
oskarżyciel prywatny; oskarżyciel posiłkowy; powód cywilny;
oskarżony, obrońcy i pełnomocnicy), dowody (świadkowie,
oględziny, biegli i tłumacze, rewizja i zatrzymanie rzeczy, charakter
głosów stron), środki zabezpieczające (tymczasowe aresztowanie,
kaucja i poręczenie, zakaz opuszczania miejsca
zamieszkania „wydalania się”, dozór policji)
D) Prawo cywilne w II RP – źródła
♦ Źródła prawa z okresu zaborów
a) Ziemie centralne – polsko francuskie ustawodawstwo cywilne:
● II i III Księga Kodeksu Napoleona z 1804 r.
● polskie prawo hipoteczne z lat 1818 r. i 1825 r.
● kodeks cywilny Królestwa Polskiego
+ zmienione prawo rodzinne z 1836 r.
b) Ziemie wschodnie, które nie wchodziły w skład Królestwa
Polskiego – rosyjskie prawo cywilne, przede wszystkim cz. I, t. X
Zwodu praw
c) Ziemie zachodnie – kodeks cywilny niemiecki z 1896 r.
d) Ziemie południowe – kodeks cywilny austriacki z 1811 r.;
modyfikacja trzema nowelami – z 1914, 1915 i 1916
e) Spisz i Orawa – Prawo węgierskie – z pewnymi wyjątkami prawo
austriackie – rozporządzenie Rady Ministrów z 14 IX 1922 r.
♦ Sukcesy i porażki komisji kodyfikacyjnej w zakresie kodyfikacji prawa
cywilnego
a) Ustawy: Prawo międzynarodowe prywatne i Prawo
międzydzielnicowe prywatne – 2 VII 1923r.
b) Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków
towarowych – 5 II 1924 r., zm. rozporządzenie prezydenta RP z
22 III 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków
towarowych
c) Ustawa o prawie autorskim – 29 III 1926 r.
d) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – 2 VIII 1926 r.
e) Prawo wekslowe i czekowe – rozporządzenie prezydenta RP z
14 IX 1924 r. zm. pod wpływem konwencji genewskich 1930 r. - ustawa z 28 IV 1936 r.
f) Kodeks zobowiązań – rozporządzenie prezydenta RP z 27 X 1933
(obow. 1 VII 1934 r.)
g) Kodeks handlowy – rozporządzenie prezydenta RP 27 VI 1934 r.
(obow. 1 VII 1934 r.)
Inne źródła prawa handlowego –
● rozporządzenie Prezydenta RP o organizacji giełd 24 XII 1924 r.
● rozporządzenie Prezydenta RP o prawie bankowym – 17 III 1924 r.
● rozporządzenie Prezydenta RP o wydzieleniu administracji
państwowej przedsiębiorstw państwowych, przemysłowych,
górniczych oraz ich komercjalizacji – 17 III 1927 r.
● ustawa o spółdzielniach – 29 X 1920 r.
h) Fiasko kodyfikacji - prawo małżeńskie, prawo rodzinne, prawo
rzeczowe, prawo spadkowe, część ogólna prawa cywilnego
i) Kodeks postępowania cywilnego – rozporządzenie Prezydenta RP
z 29 XI 1930 r. (obow. Od 1 I 1933 r.)
j) Postępowanie egzekucyjne – rozporządzenie Prezydenta RP z
27 X 1932 r. (obow. 1 I 1933 r.)
rozporządzenie Prezydenta RP zmiany w post. cywilnym –
połączenie z egzekucyjnym
k) Postępowanie upadłościowe – rozporządzenie Prezydenta RP
24 X 1934 r.
l) Postępowanie układowe – rozporządzenie Prezydenta RP z 24 X
1934 r.
m) Postępowanie niesporne – fiasko kodyfikacji
E) Wybrane gałęzie materialnego prawa cywilnego w II RP
♦ Prawo małżeńskie
a) nieudane próby unifikacji – przyczyny
b) b. zabór pruski - model świecki instytucji małżeństwa
c) b. zabór rosyjski – model wyznaniowy instytucji małżeństwa
● problem małżeństw mieszanych
● problem zmiany miejsca zamieszkania i zmiany wyznania w celu
uzyskania korzystnego wyroku w sprawach małżeńskich
● praktyka orzecznicza katolickich sądów biskupich oraz konsystorzy
prawosławnych i ewangelickich
● zjawisko legalnej bigamii, wyroki SN z 8 XI 1926 oraz 10 XI 1938 r.
d) b. zabór austriacki – model mieszany
e) stosunki prawne między małżonkami – ustawa z 1 VII 1921 r.
♦ Prawo zobowiązań
a) Kodeks zobowiązań – prace nad kodeksem, rozporządzenie
Prezydenta RP z 27 X 1933 r.
b) Ogólna charakterystyka kodeksu
c) Część ogólna kodeksu
● przepisy ogólne dot. prawa zobowiązań – źródła, rodzaje i istota
zobowiązania, regulacje dot. umów w ogólności i o zobowiązaniach
powstających z innych źródeł (prowadzenie cudzych spraw bez
zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie „niesłuszne zbogacenie”,
nienależne świadczenie, czyny niedozwolone), przejście praw i
obowiązków wynikających z zobowiązań, wygaśniecie zobowiązań
zaskarżenie czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli
● Przepisy ogólne prawa cywilnego zamieszczone w kodeksie ze
względu na brak kodyfikacji: oświadczenie woli, wady oświadczeń
woli, warunek, termin, przedawnienie, przedstawicielstwo
d) Część szczególna kodeksu – poszczególne rodzaje umów –
sprzedaż, zamiana, darowizna, najem, dzierżawa, użyczenie,
pożyczka, umowy o świadczenie usług (umowa o pracę, umowa o
dzieło, zlecenie, pośrednictwo, przechowanie, odpowiedzialność
oraz prawo zastawu utrzymujących hotele, zajazdy i podobne
zakłady, depozyt nieprawidłowy), spółka, renta, dożywocie, gra i
zakład, przekaz, ugoda, poręczenie
e) Zobowiązania pieniężne -
F) Postępowanie cywilne w II RP
♦ Postępowanie sporne - rozporządzenie Prezydenta RP z 29 XI 1930
r.
♦ Przepisy ogólne, zakres „spraw prywatnych”
♦ Wybrane zasady postępowania
a) zasada dyspozycyjności: istota, przykłady, wyjątki od zasady
b) zasada kontradyktoryjności: strony procesowe, zastępstwo
procesowe, istota zasady kontradyktoryjności, przykłady
zastosowania, wyjątki;
zasada rozporządzalności – istota i przykłady;
zasada formalnej równości stron – istota, przykłady, odstępstwo
w postaci tzw. „praw ubogich”;
c) zasada prawdy formalnej – istota, przykłady;
d) zasada swobodnej oceny dowodów;
e) zasada instancyjności – właściwość instancyjna sądów;
♦ Postępowanie przed sądem polubownym – uwagi ogólne.
G) Charakterystyka ogólna prawa sądowego w procesie
kształtowania się i początkach istnienia tzw. Polski Ludowej.
♦ utrzymanie mocy obowiązującej prawa sądowego II RP mimo
krytycznego doń stosunku nowej władzy (nazywającej
je „kapitalistycznym”, „burżuazyjnym” i „faszystowskim”).
Próba „przystosowania” prawa międzywojennego do nowych
realiów społeczno–gospodarczo–politycznych i potrzeb nowej
władzy.
♦ próba wprowadzenia zupełnie nowego, kompleksowego systemu
prawnego, w celu zbudowania modelowego, „realnego”
socjalizmu, zgodnie z doktryną „marksizmu–leninizmu” (socjalizm
jako okres przejściowy w drodze do komunizmu, ideologia walki
klas, dyktatura proletariatu, przejmowanie przez państwo własności
tzw. środków produkcji), w oparciu o doświadczenia praktyki
leninowskiego i stalinowskiego prawa Związku Radzieckiego.
8) Prawo karne początków Polski Ludowej.
♦ Utrzymanie obowiązywania kodeksu z 1932 r. i jego „uzupełnianie”
dodatkowymi regulacjami.
♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających na celu „rozliczenie” za
pomocą represji karnej, istniejących i urojonych przestępstw
schyłkowego okresu II RP oraz okresu okupacji.
a) tzw. „Sierpniówka” - Dekret z 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary
dla faszystowsko–hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i
znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców
Narodu Polskiego (Dz.U. nr 4, poz. 16, tekst jedn. Dz.U. z 1946
r. nr 69 poz. 377).
b) Dekret z 22 I 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową
i faszyzację życia państwowego (Dz. U. nr 5, poz. 46) –
wyłącznie do zachowań sprzed 1 IX 1939 r./
c) Dekret z 28 VI 1946 r. o odpowiedzialności karnej za
odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939-1945 (Dz.U.
nr 41, poz. 237).
♦ Charakterystyka ogólna dekretów mających zapewnić prawnokarną
ochronę powojennej władzy komunistycznej.
a) Dekret z 30 X 1944 r. o ochronie państwa (Dz.U. nr 10, poz.
50).
b) Dekret z 16 XI 1945 r. o przestępstwach szczególnie
niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (pierwsza
wersja tzw. małego kodeksu karnego) (Dz.U. nr 5, poz. 300)
c) Dekret z 16 XI 1945 o postępowaniu doraźnym (Dz. U. nr 53,
poz. 301).
d) Dekret z 13 VI 1946 r. o przestępstwach szczególnie
niebezpiecznych okresie odbudowy państwa (tzw. „mały
k.k.) (Dz.U. nr 53, poz. 300)
♦ Charakterystyka ogólna dekretów i ustaw mających zapewnić
ochronę prawnokarną procesowi odbudowy państwa i
wprowadzeniu doń nowych urządzeń społeczno–gospodarczo–
politycznych, wynikających z ideologicznych założeń socjalizmu
a) Dekret z 16 XI 1945 r. o utworzeniu i zakresie działania
Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem
Gospodarczym (Dz. U. nr 53, poz. 302).
b) Ustawa z 2 VI 1947 r. o zwalczaniu drożyzny i
nadmiernych zysków w obrocie handlowym (Dz.U. nr 43,
poz. 218).
c) Dekret z 26 IV 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu
nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych
planów gospodarczych (Dz.U. nr 27,poz.197)
♦ varia:
a) Dekret z 12 grudnia 1944 r. o zwalczaniu
potajemnego gorzelnictwa (Dz.U. nr 15, poz. 85).
b) Dekret z 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie
spirytusu (Dz.U. nr 34, poz. 143).
c) Dekret z 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i
wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz.U. nr 34,
poz. 144).
H) Prawo cywilne początków Polski Ludowej
♦ Obowiązywanie przedwojennego prawa cywilnego w nowych
realiach społeczno–polityczno–gospodarczych.
♦ Dokończenie dzieła kodyfikacji sądowego prawa cywilnego nie
zrealizowanego w pełni w II RP.
a) część ogólna prawa cywilnego:
● Prawo osobowe – dekret z 29 VIII 1945 r. - charakterystyka ogólna
● Przepisy ogólne prawa cywilnego – ustawa z 18 VII 1950 r. -
charakterystyka ogólna;
b) prawo rodzinne i opiekuńcze:
● Prawo małżeńskie osobowe – dekret z 25 IX 1945 r. - instytucja
zaręczyn, świeckość instytucji małżeństwa.
● Prawo o aktach stanu cywilnego z 25 IX 1945 r. (Dz. U. nr 48,
poz. 271).
● Prawo rodzinne – dekret z 22 I 1946 r. - pokrewieństwo,
powinowactwo, status dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich.
● Prawo opiekuńcze – dekret z 14 V 1946 r. - charakterystyka
ogólna.
● Prawo małżeńskie majątkowe – dekret z 29 V 1946 r. - stanowisko
prawno– majątkowe żony.
● Kodeks rodzinny – ustawa z 27 VI 1950 r. - charakterystyka ogólna
c) prawo rzeczowe:
● Prawo rzeczowe – dekret z 11 X 1946 r. - charakterystyka ogólna.
● Prawo o księgach wieczystych dekret z 11 X 1946 r. (Dz.U. nr 57,
poz. 320).
d) prawo spadkowe – dekret z 8 X 1946 r. -
charakterystyka ogólna;
e) procedura cywilna – dekret z 12 XI 1946 r.
♦ Napięcie między wprowadzeniem na grunt prawa cywilnego założeń
prawa socjalistycznego, a polską i europejską kulturą prawną opartą
o własność prywatną i swobodny obrót towarami i usługami.
|