Antropologia Sztuki 1401-OG-ASZ-3Z-S1
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2021/22

Literatura wymagana (obowiązkowa)

Brodski J. (1996). Mowa na stadionie (w:) J. Brodski, Pochwała nudy. Kraków: Znak, s. 119-128

Bouvier N. (2001). Pochwała Szwajcarii wędrownej (w:) B. Toruńczyk (red.) Zeszyty Literackie nr 4, s. 111-125

Chatwin B. (2008). Pieśni stworzenia. Warszawa: Świat Książki, s. 89-97, 220-271, 335-341

Chesterton G. K. (2008). Obrona człowieka. Warszawa-Ząbki: Fronda, Apostolicum, s.11-14, 43-47, 245-250

Gombrowicz W. (2001). Testament. Rozmowy z Dominique de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 65-79

Kapuściński R. (2006). Ten Inny. Kraków: Znak

Kisielewski S. (1990). Abecadło. Warszawa: Oficyna Wydawnicza

Mikołajewski, J. (2015). Wielki przypływ. Fundacja Instytutu Reportażu (Dowody na Istnienie), Warszawa

Miłosz Cz. (2001). Haiku. Kraków: Znak

Nabokov V. (2002). Wykłady o literaturze rosyjskiej. Warszawa: Muza, s. 313-373

Pomianowski J. (2006). Wybór wrażeń. Lublin: Universitas, s. 13-33

Rosiak D. (2013). Człowiek o twardym karku. Historia księdza Romualda Jakuba Wekslera-Waszkinela, Wołowiec, Wydawnictwo Czarne

Suzuki D.T. (1995). Wykłady o buddyzmie zen. (w:) E. Fromm, D.T. Suzuki, R. De Martino, Buddyzm, zen i psychoanaliza. Poznań: Rebis, s. 9-109

Prudowski L., Jerofiejew W. (2000). Wariatem można być w każdym wieku (w:) Wieniedikt Jerofiejew, Dzieła prawie wszystkie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 409-434

Terzani T. (2009). Nic nie zdarza się przypadkiem, Warszawa: Świat Książki

Wilk M. (2006). Wołoka. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 140-253

Witkiewicz S. I. (2005). Listy do żony (1923-1927). Warszawa: PIW, s. 7-46

Filmy dokumentalne:

Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (1990, Wielka Brytania, BBC). Reżyseria: Paweł Pawlikowski

Miejsca urodzenia (1992, Polska). Reżyseria: Cezary Łoziński

Torn. Na rozstaju, (2011, Izrael). Reżyseria: Ronit Kestner

Literatura zalecana (uzupełniająca)

Barańczak S. (2007). Fioletowa krowa. Antologia angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej. Kraków: a5

Bouvier N. (1999). Ryba –Skorpion. Warszawa: Noir Sur Blanc

Brodski J. (1996). Poezje wybrane. Kraków: Znak

Chatwin B. (2006). Co ja tu robię? Warszawa: PIW

Czechow A. (1989). Sala nr 6 (w:) A. Czechow, Opowiadania i opowieści. Wybór Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Gombrowicz W. (1997). Dziennik 1953-1956. Kraków: Wydawnictwo Literackie

Gorczyńska R. (1992). Podróżny świata. Rozmowy z Czesławem Miłoszem. Komentarze. Kraków: Wydawnictwo Literackie

Wieniedikt Jerofiejew (2000). Dzieła prawie wszystkie. Kraków: Wydawnictwo Literackie

Nowosielski J. (1997). Jerzy Nowosielski o diable (w:) K. Janowska, P. Mucharski, Rozmowy na koniec wieku t.1. Kraków: Znak, s. 171-186

Kapuściński R. (2005). Podróże z Herodotem. Kraków: Znak

Kisielewski S. (1996). Dzienniki. Warszawa: 1996

Miłosz Cz. (2000). Wypisy z ksiąg użytecznych. Kraków: Znak

Stasiuk A. (2004). Jadąc do Babadag. Wydawnictwo Czarne: Wołowiec

Terzani T. (2008). Powiedział mi wróżbita. Poznań: Zysk-Ska Wydawnictwo

Tochman W. (2018). Dzisiaj narysujemy śmierć. Kraków: Wydawnictwo Literackie

Wilkoszewska (2005). (red.) Estetyka japońska. Antologia, t. 3. Estetyka życia i piękno umierania. Kraków: Universitas

Zagańczyk M. (2001). Cichy gość na końcu stołu (w:) B. Toruńczyk (red.) Zeszyty Literackie nr 4, s.127-130

Film dokumentalny:

Dybuk: rzecz o wędrówce dusz, (2015, Polska), Reżyseria: K. Kopczyński

Wiedza

Student:

K_W04: Posiada podstawową wiedzę o powiązaniach antropologii sztuki z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami naukowymi zwłaszcza humanistycznymi i społecznymi.

K_W05: Posiada podstawową, uporządkowaną wiedzę w zakresie wybranych aspektów filozofii, antropologii sztuki, historii sztuki, kultury, socjologii oraz na temat społecznego i artystycznego rozwoju człowieka w wymienionych aspektach w trzech zasadniczych okresach: przednowoczesnym, nowoczesnym i ponowoczesnym.

K_W06: Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych, zwłaszcza w zakresie filozofii, antropologii i sztuki i łączy ją z opisem konkretnych egzemplifikacji z obszaru sztuki.

K_W07: Posiada podstawową wiedzę z obszaru antropologii, historii sztuki, kultury, zjawisk w sztuce dawnej, współczesnej i najnowszej ze szczególnym uwzględnieniem antropologicznego wymiaru określonych wytworów, dzieł, idei i teorii.

Umiejętności

K_U08: Posiada doświadczenie w realizowaniu własnych działań artystycznych opartych na zróżnicowanych stylistycznie i ideowo koncepcjach wynikających ze swobodnego i niezależnego wykorzystywania wyobraźni, intuicji i emocjonalności – dostrzega ich antropologiczny wymiar aktywności artystycznej i potrafi go świadomie wykorzystać do tych realizacji nadając tym działaniom autorski wymiar.

K_U11: Potrafi precyzyjnie i spójnie wypowiadać się na tematy związane z kulturą, sztuką, a zwłaszcza z antropologicznym wymiarem sztuki; z określonymi postaciami, które swoją aktywnością na polu szeroko rozumianej kultury reprezentują antropologiczny wymiar sztuki - w tym prezentować publicznie swój autorski komentarz do tych zagadnień.

Kompetencje społeczne:

K_K01: Jest wrażliwy na społeczne, a zwłaszcza antropologiczny kontekst sztuki i świadomie wykorzystuje ten kontekst w swojej pracy zawodowej; rozpoznaje ten kontekst w konkretnych egzemplifikacjach.

K_K04: Posiada świadomość poziomu swoich umiejętności i wiedzy, rozumie potrzebę ciągłego ich doskonalenia poprzez uczestniczenie w procesie tworzenia i recepcji sztuki, pobudza i kształtuje swoją ciekawość poznawczą.

K_K05: Dostrzega i wartościuje problemy moralne i etyczne związane z własną i cudzą twórczością osadzoną w różnych kontekstach społecznych, a zwłaszcza w kontekście antropologii sztuki reprezentowanej przez konkretnych twórców.

Wymagania dotyczące zaliczenia:

• zaliczenie semestru (roku) polega na odpowiedzi pisemnej

na ocenę składa się: obecność na zajęciach i ocena pracy semestralnej.

Realizowane bloki tematyczne:

• Ryszard Kapuściński, Mariusz Wilk, Nicolas Bouvier, Bruce Chatwin, Tiziano Terzani, Jarosław Mikołajewski – sztuka tłumaczenia świata; antropologiczny wymiar sztuki polegający na opisywaniu i tłumaczeniu rzeczywistości odmiennej kulturowo. Idea zbliżenia między ludźmi na gruncie sztuki poprzez tłumaczenie „Innego”. Sztuka jako czynnik budzenia empatii i zainteresowania dla inności, nośnik porozumienia międzykulturowego i międzyludzkiego. Podróż jako wyzwanie kulturowe, antropologiczne i egzystencjalne. Bycie w drodze rozumiane jako filozofia życia.

• Czesław Miłosz – poezja jako odzwierciedlenie idei apokatastasis; głęboko antropologiczna idea przywrócenia rzeczy minionych zanim nastąpiło ich unicestwienie przez czas. Idea powrotu do rzeczywistości pełnej harmonii, ładu i spełnienia: świat przyrody, dzieciństwo, strony rodzinne. Ludzie, którzy odeszli. Poezja jako instrument pozwalający przywołać czas miniony i wejść w stan bezczasowości.

• Joseph Conrad, Antoni Czechow, Josif Brodski, Wieniedikt Jerofiejew – pochwała postawy aideologicznej; antropologiczny wymiar sztuki (pisarstwa), która pozwala budować postawę aideologicznego zdystansowania wobec jednostronnego ideologicznie wymiaru rzeczywistości. Sztuka upominająca się o jednostkę i jej kondycję moralno-etyczną. Sztuka głęboko ideowa (jej zasadniczą ideą jest człowiek) i zarazem skrajnie anty-ideologiczna (zasadniczą ideą ideologii jest abstrakcyjna ludzkość).

• Basho – zen codzienny; sztuka praktykowania piękna w japońskiej poezji haiku. Odwołanie się do tradycji haiku jako drogi bezinteresownej afirmacji rzeczywistości. Buddyzm zen, satori i antropologia wschodu. Haiku jako sztuka kondensacji doświadczenia; piękna, smutku, melancholii

• Witold Gombrowicz – „ja” niepodległe; antropologiczny wymiar sztuki stającej w obronie indywidualnego „ja”, które ma charakter procesualny i narażone jest na kształtowanie przez siły „międzyludzkiego” oddziaływania. „Kościół międzyludzki”. Stwarzająca siła formy

• Stanisław Ignacy Witkiewicz – sztuka przeciw jednostronnej racjonalności świata; antropologiczny wymiar sztuki wzbogacającej ogląd świata odbiorcy o wymiar irracjonalny. Jednostronność racjonalnej wizji rzeczywistości i zubożenie kondycji człowieka. Sztuka odkrywająca pokłady irracjonalności w racjonalnie zrytualizowanych formach rzeczywistości. Wyobraźnia i poczucie humoru jako media dekonstrukcji ładu racjonalnego

• G. K. Chesterton, Stefan Kisielewski – „apostołowie” zdrowego rozsądku; antropologiczny wymiar sztuki felietonu prasowego polegający na zdystansowaniu się do tego, co najbardziej nieludzkie, czyli zgiełku ideologii i odwołaniu się do tego, co najbardziej ludzkie, czyli do przyrodzonego człowiekowi zdrowego rozsądku. Sztuka „pomniejszająca zakres nieodpowiedzialności”, demagogii i fanatyzmu. Sztuka stająca w obronie człowieka.

• Romuald Jakub Weksler-Waszkinel - człowiek wobec historii - znaczenie indywidualnego świadectwa dla zachowania pamięci o anonimowych ofiarach Zagłady

Metody dydaktyczne eksponujące (pokaz, prezentacja)

Metody dydaktyczne podające (opis, pogadanka, wykład konwencjonalny, wykład konwersatoryjny)