Ziemia Chełmińska i Pomorze Gdańskie w X-XVIII wieku 1202-H-ZCHiPG-S2
Ćwiczenia (CW) Semestr letni 2024/25

Podstawowa literatura wykorzystywana na zajęciach:

- Arszyński M., Zamki i umocnienia krzyżackie, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku, red. Z. H. Nowak, R. Czaja, Toruń 2000, s. 29–43;

- Biskup M., Średniowieczna sieć klasztorów w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach (do 1525 r.), [w:] Zakony i klasztory w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek: materiały z międzynarodowego seminarium pt.: Atlas ruchu zakonnego w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek, Lublin, 22‒27 listopada 1993, red. H. Gapski, J. Kłoczowski, Lublin 1999, s. 49–70;

- Chudziak W., Grody w krajobrazie kulturowym Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego we wczesnym średniowieczu i ich archeologiczne pozostałości, [w:] Ochrona dziedzictwa kulturowego na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Doświadczenie, stan obecny, perspektywy, red. Sławomir Łaniecki, Bydgoszcz 2014, s. 151‒158;

- Chudziak W., Kasztelania chełmińska na tle Pomorza Nadwiślańskiego w XI‒XIII wieku, Fontes Archaeologici Posnanienses. Annales Musei Archaeologici Posnaniensis, vol. 51: 2015, s. 167‒182;

- Czaja R., Miasta i przestrzeń miejska w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII‒XVI wieku, red. R. Czaja, A. Radzimiński, Dzieje Zakonu Niemieckiego, t. II, Toruń 2013, s. 81‒106;

- Długokęcki W., Kolonizacja ziemi chełmińskiej, Prus i Pomorza Gdańskiego do 1410 r., [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. M. Biskup, R. Czaja, Warszawa 2008, s. 200–217;

- Długokęcki W., Społeczeństwo wiejskie, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. M. Biskup, R. Czaja, Warszawa 2008, s. 460‒494;

- Historia Pomorza, red. Gerard Labuda, t. I (do roku 1466), red. G. Labuda, cz. I, Poznań 1972 (wyd. 2);

- Historia Pomorza, red. Gerard Labuda, t. II (do roku 1815), red. G. Labuda, cz. I (1464/66–1648/57), Poznań 1976;

- Historia Pomorza, red. Gerard Labuda, t. II (do roku 1815), red. G. Labuda, cz. II (Pomorze Wschodnie w latach 1657‒1815), Poznań 1984;

- Kościelak S., Dzieje wyznaniowe Prus Królewskich w XVI‒XVIII w., [w:] Prusy Królewskie. Społeczeństwo, kultura, gospodarka 1454‒1772, red. E. Kizik, Gdańsk 2012, s. 204–253;

- Maliszewski K., Klasztory w Prusach Królewskich w dobie kontrreformacji (zarys problematyki), [w:] Zakony i klasztory w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek: materiały z międzynarodowego seminarium pt.: Atlas ruchu zakonnego w Europie Środkowo-Wschodniej X–XX wiek, Lublin, 22‒27 listopada 1993, red. H. Gapski, J. Kłoczowski, Lublin 1999, s. 244–257;

- Odyniec W., Dzieje Prus Królewskich (1454–1772). Zarys monograficzny, Warszawa 1972;

- Targowski M., Osadnictwo olęderskie w Polsce: jego rozwój i specyfika, [w:] Olędrzy ‒ osadnicy znad Wisły. Sąsiedzi bliscy i obcy, red. A. Pabian, M. Targowski, Toruń 2016, s. 11–25;

- Targowski M., Samorząd wiejski w osadach olęderskich w Dolinie Dolnej Wisły w przepisach wilkierzy z XVII i XVIII wieku: organizacja, kompetencje, zasady funkcjonowania, Klio, t. 25: 2013, z. 2, s. 169–190.

Wiedza:

- W_01 student posiada pogłębioną, rozszerzoną i uporządkowaną wiedzę z zakresu historii regionu ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego do XVIII w. - K_W01;

- W_02 ma pogłębioną wiedzę o źródłach dotyczących historii regionu ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego do XVIII w. - K_W10.

Umiejętności:

- U_01 student posiada umiejętność integrowania wiedzy historycznej z wiedzą z zakresu innych dyscyplin humanistycznych oraz jej zastosowania w badaniach nad historią regionalną - K_U03.

- U_02 analizuje, interpretuje i wykorzystuje dla potrzeb własnych badań teksty historiograficzne, teksty źródłowe oraz inne nośniki pamięci dotyczące historii regionu ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego do końca XVIII w. - K_U07.

Kompetencje:

- K_01 student docenia i szanuje, jak też aktywnie uczestniczy w promowaniu tradycji oraz dziedzictwa historycznego i kulturowego ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego - K_K07;

- K_02 docenia rolę nauk historycznych i pokrewnych dla kształtowania tożsamości na poziomie lokalnym i regionalnym (region ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego) - K_K10.

- obecność i aktywne uczestnictwo w zajęciach - K_01, K_02;

- opracowanie i przedstawienie referatu z prezentacją multimedialną poświęconego wybranemu zagadnieniu z zakresu tematyki zajęć (ocenie podlega dobór wykorzystanej literatury, źródeł i ilustracji, zawartość merytoryczna prezentacji, jej konstrukcja, sposób wypowiedzi) - U_01, U_02;

- krótki referat dotyczący szczegółowego zagadnienia omawianego na zajęciach - W_01, U_01, U_02;

- test wyboru z zakresu tematyki analizowanej w czasie zajęć - W_01, W_02.

Ocena końcowa stanowi średnią z uzyskanych ocen.

Skala ocen:

4,75–5,00 bardzo dobry

4,25–4,74 dobry plus

3,75–4,24 dobry

3,25–3,74 dostateczny plus

2,75–3,24 dostateczny

0–2,74 niedostateczny

Tematy:

1. Wprowadzenie do historii Pomorza Wschodniego (Gdańskiego) i ziemi chełmińskiej w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej. Geografia fizyczna i geografia historyczna obu krain.

2. Grody i kasztelanie - struktury władcze i osadnicze na Pomorzu Wschodnim i w ziemi chełmińskiej (X - pocz. XIII w.).

3. Zamki zakonu niemieckiego - okcydentalizacja przez podbój i zarząd.

4. Wsie i parafie w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu Wschodnim - okcydentalizacja przez osadnictwo wiejskie.

5. Miasta ziemi chełmińskiej i Pomorza Wschodniego - okcydentalizacja przez urbanizację.

6. Klasztory w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu Wschodnim - okcydentalizacja przez chrystianizację.

7. Reformacja i kontrreformacja w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu Wschodnim - fenomen konfesjonalizacji (XVI-XVII w.).

8. Olędrzy - tzw. druga kolonizacja (XVI-XVIII w.).

opis; pogadanka; opowiadanie; wykład konwersatoryjny; projekt