Etnologia Polski 2525-s1ETN1L-EP
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2024/25

Literatura podstawowa:

Baranowski W., Z badań nad ludową recepcją „żywotów świętych”, Lud 1979, t. 54, s. 87-114.

Drabik W., Cztery pory życia (o współzależności obrzędów dorocznych i rodzinnych), Polska Sztuka Ludowa Konteksty, tom 44., z 1., s. 15-31.

Klimaszewska J., Doroczne obrzędy ludowe, [w:] Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, praca zbiorowa. t. 2, Wrocław 1981, s. 127-154.

Kwaśniewicz K., Zwyczaje i obrzędy rodzinne, [w:] Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, praca zbiorowa. t. 2, Wrocław 1981, s. 89-126.

Mielicka H., Praktyki magii religijnej występujące w byczajowości wsi polskiej, Studia Pedagogiczne 7 (1993), s. 135-153.

Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych, red. J. Hajduk-Nijakowska, Opole 2014 (wybrane rozdziały).

Stomma L., Antropologia wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje, Łódź 1992.

Tomicki R., religijność ludowa, [w:] Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, praca zbiorowa. t. 2, Wrocław 1981, s. 29-70.

Literatura uzupełniająca:

Baranowski B. „W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981.

Czarnowski S., Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, [w:] Czarnowski S., Kultura, PWN, Warszawa 1958.

Karwicka T., Zakazy związane z drzewami i motywujące je wierzenia, Etnografia Polska, t. XVII z. 1., s. 131-140.

Kolberg O., Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84; wersja cyfrowa http://oskarkolberg.pl/pl-PL/Page/64 (wybrane fragmenty).

Kolberg O., Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce.

Kowalski P., Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa PWN 1998 – wybrane hasła.

Kwaśkiewicz M., Ludowa medycyna Pomorza, Pruszcz Gdański 2007.

Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, Tom II Kultura duchowa, cz. 1, Warszawa 1967 (wybrane fragmenty).

Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy – identyfikacja – zagrożenia, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin – Warszawa 2015 (wybrane rozdziały).

Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin – Warszawa 2013 (wybrane rozdziały).

Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, tom1 Kosmos, tom 2 Rośliny (1996-2022) (wybrane hasła).

Tomicka J. i Tomicki R., Drzewo życia, LSW 1975.

Wyrzeczysko: O świętowaniu w Polsce, red. M. Ciołek, J. Olędzki, A. Zadrożyńska, LSW 1976.

Zadrożyńska A., Powtarzać czas początku, cz 1 i 2, Warszawa 1985, 1988.

Zowczak M., Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Toruń 2013, R. II: Bóg i „światy”. Osoby, czas, przestrzeń, s. 63-95.

Mróz L., Świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, Etnografia Polska, t. 23. Nr 2 (1981).

Słomka J., Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Wyd. MHMT, Tarnobrzeg 2008.

Szyfer A., Próba uporządkowania kategorii (…), w: Aktywność kulturalna wsi polskiej: wczoraj, dzisiaj, jutro, Poznań 2010, s. 31-40.

Zowczak M., O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [w:] Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. Ł. Smyrski, M. Zowczak, Warszawa 2003.

Student/ka zna i rozumie zakres studiów etnicznych i narodowościowych, zróżnicowania etnicznego i narodowego obszaru Polski wraz z ich kulturowymi wytworami regionalnymi i lokalnymi (na podstawie K_W04).

Student/ka zna i rozumie zakres metodologii badań etnologii Polski wraz z odnośną terminologią (na podstawie K_W03).

K_W06 Student/ka zna i rozumie zaawansowanym stopniu - złożoność i zmienność kultury oraz różnorodność metod jej interpretacji. Strukturę i instytucje społeczne oraz ich wpływ na miejsce i rolę jednostki w społeczeństwie.

K_U02 Student/ka potrafi opracować źródła zastane i wywołane oraz przeprowadzić ich analizę, a następnie zastosować je w dyskusji, referacie lub opracowaniu naukowym.

Student/ka potrafi przygotować krótkie wypowiedzi ustne oraz opracowania pisemne na zadany temat z zastosowaniem warsztatu naukowego (streszczenie tekstu, referat, notatka z lektury) (na podstawie K_U05).

K_K04 Student/ka jest gotowy/a do wykorzystywania posiadanej wiedzy w rozwiązywaniu problemów kulturowo-społecznych, badawczych oraz korzystania z wiedzy eksperckiej.

Zaliczenie na ocenę.

Na ocenę końcową składają się:

-wynik kolokwium pisemnego obejmującego zagadnienia poruszane na zajęciach;

- przygotowanie do zajęć (czytanie zadanych tekstów), aktywność na zajęciach oraz oceny cząstkowe z realizacji krótkich zadań określonych przez wykładowcę.

Wykaz zagadnień na kolokwium zostanie udostępniony przez prowadzącego co najmniej dwa tygodnie przed terminem zaliczenia.

1. Zagadnienie tzw. kultury duchowej i jej rola w społecznościach tradycyjnych (światopogląd, obyczajowość, wiedza, religijność ludowa).

2. Ludowa wizja świata i człowieka – charakterystyka.

3. Mity i myślenie mityczne w kulturze ludowej – mity kosmogoniczne i antropogeniczne.

4. Czas i przestrzeń w kulturze ludowej.

5. Religijność ludowa (źródła, przeobrażenia, motywy, postaci, apokryfy).

6. Demonologia ludowa – główne kategorie oraz rola i znaczenie w świadomości ludowej.

7. Elementy medycyny ludowej.

8. Obrzęd, zwyczaj, rytuał – charakterystyka, mechanizmy działania, etapy, znaczenie.

9., 10. Obrzędowość doroczna.

11.,12. Obrzędowość rodzinna.

13. Ludowe rzeźba, malarstwo i plastyka obrzędowa jako odzwierciedlenie ludowej wizji świata i człowieka oraz religijności ludowej.

14. Tradycyjne zwyczaje i obrzędy jako elementy chronionego dziedzictwa niematerialnego Polski – idee, adaptacje, problemy.

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, prezentacja multimedialna;

pogadanka, metoda ćwiczeniowa, metoda laboratoryjna, metoda referatu, gra (quiz).