Historia filozofii nowożytnej 2402-F-S1-2L-HFN
Ćwiczenia (CW) Semestr letni 2025/26

Tytuły lektur w j. polskim (autor i tytuł) podaję w uproszczonej formie (bez podania tłumacza). Ponieważ w przypadku najważniejszych tytułów istnieje wiele wydań oraz – w niektórych przypadkach – wiele tłumaczeń tych samych tekstów źródłowych. Możliwe jest korzystanie ze wszystkich dostępnych. W niektórych przypadkach tytuły mogę się nieznacznie różnić, w zależności od wydania.

LEKTURY OBOWIĄZUJĄCE W CAŁOŚCI:

• Immanuel Kant, „Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka”,

• Immanuel Kant, „Odpowiedź na pytanie: Co to jest oświecenie?”,

• Immanuel Kant, „Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym”.

LEKTURY OBOWIĄZUJĄCE WE FRAGMENTACH:

• Immanuel Kant, „Krytyka czystego rozumu”,

• Immanuel Kant, „Uzasadnienie metafizyki moralności”,

• Immanuel Kant, „Do wiecznego pokoju”,

• Immanuel Kant, „Powszechna historia naturalna i teoria nieba”,

• Johann Gottlieb Fichte, „Powołanie człowieka”,

• Johann Gottlieb Fichte, „Teoria wiedzy”,

• Georg Wilhelm Friedrich Hegel, „Fenomenologia ducha”,

• Georg Wilhelm Friedrich Hegel, „Zasady filozofii prawa”,

• Georg Wilhelm Friedrich Hegel, „Wykłady z filozofii dziejów”,

• Georg Wilhelm Friedrich Hegel, „Wykłady z historii filozofii”.

• Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, „System idealizmu transcendentalnego”.

WYBRANE OPRACOWANIA DOSTĘPNE W JĘZYKU POLSKIM:

Piotr Dehnel, „Antynomie rozumu. Z dziejów filozofii niemieckiej XVIII i XIX wieku” (Wrocław 1998); Steffen Dietzsch, „Immanuel Kant. Biografia” (Warszawa 2005); Heinrich Heine, „Z dziejów religii i filozofii w Niemczech” (Kraków 1997); Ottfried Höffe, „Kant” (Warszawa 1994); Wilhelm G. Jacobs, „Czytanie Schellinga” (Warszawa 2009); Radosław Kuliniak, „Spór o oczywistość nauk metafizycznych. Konkurs Królewskiej Akademii Berlińskiej z 1763 roku” (Wrocław 2003); Zbigniew Kuderowicz, „Kant” (Warszawa 2000); Tomasz Kupś, „Filozofia religii Immanuela Kanta” (Toruń 2008); Tomasz Kupś, „Opus postumum Immanuela Kanta” (Toruń 2016); Jarosław Rolewski, „Nowa metafizyka Kanta” (Toruń 2002); Herbert Schnädelbach, „Hegel. Wprowadzenie” (Warszawa 2006); Roger Scruton, „Kant” (Warszawa 2022); Marek J. Siemek, „Wykłady z klasycznej filozofii niemieckiej” (Warszawa 2011); Mirosław Żelazny, „Idea wolności w filozofii Kanta” (Toruń 2001); Mirosław Żelazny, „Heglowska filozofia ducha” (Warszawa 2000).

Zaleca się korzystanie z każdych dostępnych opracowań oraz tekstów źródłowych, opracowań i lektury uzupełniających.

Identyczne z efektami dla całego przedmiotu.

Ocena jest wieloetapowa i składa się z kilku elementów:

- Każdy student przygotowuje jeden referat (forma jest dowolna: odczyt, omówienie, analiza fragmentów, prezentacja itp.; maksymalnie 30 minut). Niezależnie od formy referatu/prezentacji każdy składa również pisemną wersję swojego referatu/prezentacji.

- Tematy (zakresy referatów – materiał źródłowy do zajęć) są podane w kolejności, w jakiej są omawiane podczas zajęć.

- Sprawdziany (w formie pytań otwartych lub testów wyboru) następują po wskazanych zajęciach, na początku kolejnych zajęć. Czas przeznaczony na sprawdzian około 15 min.

- Student ma prawo do jednej nieobecności podczas zajęć. Pozostałe nieobecności wymagają zaliczenia. Zaliczenie nieobecności odbywa się podczas konsultacji (znajomość lektury). Zaliczenie opuszczonych lub niezaliczonych sprawdzianów jest możliwe tylko w formie ustnej, podczas konsultacji.

Waga oceny:

- referat: 30 %

- sprawdziany: 50 %

- aktywność: 20 %

TEMATY PODANO W KOLEJNOŚCI, W JAKIEJ SĄ OMAWIANE PODCZAS ZAJĘĆ (podana literatura jest obowiązkowa)

Przedkrytyczna filozofia przyrody Kanta

(1) Immanuel Kant, Powszechna historia naturalna i teoria nieba, „Przedmowa” oraz Część trzecia („O mieszkańcach innych…”).

Filozofia transcendentalna Kanta

(2) Immanuel Kant, Prolegomena…, od początku do końca „Uwagi 3” [IV 253-293*].

(3) Immanuel Kant, „Przedmowa” do drugiego wydania Krytyki czystego rozumu [B VII-XLIV] oraz Immanuel Kant, Prolegomena…, część druga [IV 294-326].

(4) Immanuel Kant, Prolegomena…, część trzecia [IV 327-383].

Uwagi:

* Paginacja wydania Pruskiej Akademii Nauk; zastosowana także w wydania Dzieł zebranych w j. polskim. W tym wydaniu Prolegomena i Ugruntowanie… są w tomie 3, a pozostałe teksty w tomie 6.

** Paginacja Krytyki czystego rozumu jest, tradycyjnie, podawana z uwzględnieniem dwóch wydań: A i B.

>> Sprawdzian 1 (obejmuje zajęcia 1-4) <<

Filozofia praktyczna Kanta

(5) Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu [A797/B825-A819/B847] oraz Immanuel Kant, Ugruntowanie metafizyki moralności / Uzasadnienie metafizyki moralności, od początku do końca rozdziału pierwszego [IV 385-405].

(6) Immanuel Kant, Ugruntowanie metafizyki moralności / Uzasadnienie metafizyki moralności, rozdział drugi [IV 406-445].

Filozofia historii i filozofia polityki Kanta

(7) Immanuel Kant, Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym oraz Immanuel Kant, Odpowiedź na pytanie, czym jest oświecenie?, oba eseje w całości [VIII 15-42].

(8) Immanuel Kant, Ku wieczystemu pokojowi / Do wiecznego pokoju, od początku do końca rozdziału drugiego [VIII 341-369].

>> Sprawdzian 2 (obejmuje zajęcia 5-8) <<

Idealizm transcendentalny Fichtego

(9) Johann Gottlieb Fichte, Powołanie człowieka, księga druga („Wiedza”) (dowolne wydanie) oraz Johann Gottlieb Fichte, Pierwsze wprowadzenie do teorii wiedzy, [w:] Johann Gottlieb Fichte Teoria wiedzy (Warszawa 1996).

Heglowska filozofia ducha

(10) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wykłady z historii filozofii (Warszawa 1994), t. I, s. 31-46, 91-138 oraz Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wykłady z filozofii dziejów (Warszawa 1958), s. 295-301, 332-241, 358-359.

(11) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha (Warszawa 1964), t. I, s. 199-240 oraz Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha (Warszawa 1964), t. I, s. 240–263.

(12) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Zasady filozofii prawa (Warszawa 1969), s. 90 (§ 75), 170-193 (§§ 158-188), 238-248 (§§ 257-261).

>> Sprawdzian 4 (obejmuje zajęcia 9-12) <<

Filozofia Schellinga oraz egzystencjalizm Kierkegaarda

(13) Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, System idealizmu transcendentalnego. O historii nowszej filozofii (Z wykładów monachijskich) (Warszawa 1979), s. 10-37, 377-404.

(14) Søren Kierkegaard, Bojaźń i drżenie, [w:] Søren Kierkegaard, Bojaźń i drżenie, Choroba na śmierć, tłum. J. Iwaszkiewicz, Warszawa 1981 (rozdziały: „Tymczasowa ekstrapolacja” oraz „Problemat I: Czy może istnieć teleologiczne zawieszenie Etyki?”).

>> Sprawdzian 5 (obejmuje zajęcia 13-14) <<

Podstawą zajęć są polskie przekłady dzieł klasycznej filozofii niemieckiej (Kant, Fichte, Hegel, Schelling). Zajęcia polegają na samodzielnej lekturze tekstów źródłowych, analizie i dyskusji. Podczas zajęć studenci omawiają i samodzielnie interpretują wybrane fragmenty tekstu. Jedna osoba samodzielnie referuje wybrany temat i prezentuje treść danego tekstu źródłowego (najważniejsze tezy, strukturę, kontekst, związki i zależności itp.).