Morfologia języka polskiego

W toku całego 75-godzinnego kursu morfologicznego studenci powinni zdobyć wiedzę pozwalającą w precyzyjny sposób opisywać zjawiska morfologiczne, winni zatem nabyć umiejętność sprawnego posługiwania się terminologią służącą charakterystyce zjawisk morfologicznych oraz wykształcić zdolność wykorzystywania poznanych procedur badawczych do analizy polskiego materiału językowego. W szczegółach program zajęć z morfologii obejmuje następujące zagadnienia:

1. Podstawowe pojęcia z zakresu morfologii – pojęcie morfemu, typologia morfemów, relacje między pojęciami „morfem” i „morf”; zjawisko allomorfii.

2. Odróżnienie zjawisk słowotwórczych od fleksyjnych.

3. Istota słowotwórstwa – pojęcie „formacji”; rozróżnienie derywatów i kompozycji.

4. Cel i sposoby przeprowadzania analizy słowotwórczej. Typologia procesów słowotwórczych ze względu na postać formantu – afiksjacja (jej rodzaje), derywacja paradygmatyczna, redukcyjna oraz derywacja prozodyczna.

5. Typologia procesów słowotwórczych ze względu na funkcje formantów – pojęcie „transpozycji”, ‘mutacji’ i „modyfikacji”.

6. Charakterystyka formacji rzeczownikowych – przegląd najważniejszych kategorii słowotwórczych rzeczowników, najbardziej produktywnych typów tworzenia derywatów rzeczownikowych.

7. Uwagi o słowotwórstwie formacji czasownikowych, przymiotnikowych i przysłówkowych.

8. Kompozycje słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie – złożenia właściwe, zrosty i skrótowce; zagadnienia normatywne związane z użyciem skrótowców.

9. Uwagi o kontaminatach słowotwórczych i tzw. grafosłowotwórstwie znamiennym dla niektórych odmian współczesnej polszczyzny.

10. Morfologiczne motywacje opozycji odmienności – nieodmienności wyrazów.

11. Pojęcie „”słowo ; „forma wyrazowa”; „leksem” – relacje między nimi. Odstępstwa od ortograficznej segmentacji tekstów na formy wyrazowe – problem ortograficznych konstrukcji składniowych z jednej strony, z drugiej zaś leksemów wielosegmentowych typu PO OMACKU, JEŚLI…, TO.

12. Typy form wyrazowych we współczesnej polszczyźnie – formy syntetyczne a analityczne; formy fleksyjne, afleksyjne i aglutynacyjne; problem form mieszanych typu będę robić// będę robił;

13. Zmiany tematyczne jako drugi morfologiczny wykładnik odmienności. Jakościowe i ilościowe zmiany tematyczne we współczesnej polszczyźnie – oboczność a supletywizm; systemowe rozszerzenia tematów lub ich redukcje na przykładzie rozmaitych formacji współczesnego języka polskiego.

14. Tradycyjny podział wyrazów na tzw. części mowy a gramatyczna klasyfikacja leksemów Z. Saloniego.

15. Pojęcie „kategorii gramatycznej” – typologia kategorii – fleksyjne wewnątrztekstowe a zewnątrztekstowe w opozycji do kategorii selektywnych.

16. Charakterystyka rodzaju we współczesnej polszczyźnie – fleksyjny rodzaj czasowników, przymiotników i liczebników a selektywny rodzaj rzeczowników.

17. Dystrybucyjne podstawy rodzajowej klasyfikacji rzeczowników polskich.

18. Przegląd kategorii fleksyjnych poszczególnych klas gramatycznych – rzeczowników, przymiotników, liczebników.

19. Podział rzeczowników na typy deklinacyjne – charakterystyka jednostek zaliczanych do deklinacji mieszanej.

20. Przegląd najistotniejszych kryteriów repartycji końcówek rzeczownikowych.

21. Omówienie morfologicznych kategorii werbalnych i ich uwarunkowań. Problem aspektu i strony. Pojęcie „leksemu” i „superleksemu” czasownikowego. Wpływ aspektu na budowę paradygmatu czasownikowego i potencję słowotwórczą w zakresie tworzenia formacji imiesłowowych.

22. Podział czasowników na typy koniugacyjne oraz grupy tematowe.

1. Wyniki pisemnej pracy kontrolnej (jednej w ciągu semestru) - W1, W2, U1, U2, U3, U4, U5;

2. Aktywne uczestnictwo studenta w czasie zajęć i znajomość literatury przedmiotu - K1.

3. Obecność na zajęciach w wymiarze nie mniejszym niż 80%.

Sugerowana skala ocen:

100 - 93% - bardzo dobra

92,9% - 86% - dobra plus

85,9% - 79% - dobra

78,9% - 72% - dostateczna plus

71,9% - 65% - dostateczna

64,9% i niżej – niedostateczna