Gramatyka opisowa i kultura języka
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 0702-s2POL1Z-GOK-C-O |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0232) Literatura i językoznawstwo
|
Nazwa przedmiotu: | Gramatyka opisowa i kultura języka |
Jednostka: | Instytut Języka Polskiego |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | Wskazana jest umiejętność analizy faktów językowych nabyta na wcześniejszych etapach kształcenia. |
Rodzaj przedmiotu: | przedmiot obligatoryjny |
Całkowity nakład pracy studenta: | Za zaliczenie przedmiotu student uzyskuje 2 punkty ECTS w proporcji: 1) Godziny realizowane przy bezpośrednim udziale nauczyciela akademickiego - 30 godzin (1,5 ECTS); 2) Godziny realizowane samodzielnie przez studenta podczas przygotowywania się do zajęć - 15 godzin (0,5 ECTS). |
Efekty uczenia się - wiedza: | Student: W1: Student zna podstawową terminologię związaną z fleksyjnym opisem polszczyzny - K_W01 W2: Student opisuje podstawowe mechanizmy leżące u podstaw tworzenia form fleksyjnych - K_W09, K_W10 |
Efekty uczenia się - umiejętności: | Student: U1: Przypisuje wyrazy do klas części mowy - K_U06, K_U15 U2: Samodzielnie przeprowadza analizę morfologiczną - K_U06, K_K07 U3: Dodatkowo klasyfikuje wyrażenia językowe jako należące do normy wzorcowej lub użytkowej - K_U11 |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | Student: K1: formułuje opinie na temat poprawności językowej wyrażeń - K_U12, K_K11 |
Metody dydaktyczne: | Przedmiot o charakterze teoretyczno-praktycznym. |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - wykład konwersatoryjny |
Metody dydaktyczne poszukujące: | - ćwiczeniowa |
Skrócony opis: |
Przedmiotem uwagi podczas zajęć jest fleksja języka polskiego w ujęciu opisowym i normatywnym. Studenci poznają teoretyczne podstawy klasyfikacji gramatycznej leksemów, zasób imiennych i werbalnych kategorii fleksyjnych, a także budowę form fleksyjnych i wzory odmiany. Zapoznają się ponadto z zagadnieniami fleksyjnymi, które pod względem normatywnym oceniane są niejednolicie. |
Pełny opis: |
Celem kursu jest: 1. Nauczenie studentów zasad opisu fleksyjnego polskich leksemów odmiennych. 2. Pomoc w opanowaniu przez nich podstawowych pojęć i terminów oraz nowszych metod opisu deklinacji i koniugacji, a ponadto, nabycie umiejętności stosowania tych metod w praktycznej analizie współczesnych tekstów polskich. kształcenie świadomości językowej studentów i dbałości o język polski; 3. Przygotowanie do samodzielnego rozstrzygania problemów poprawnościowych związanych z deklinacją i koniugacją. Treści: 1. Przedmiot i zakres fleksji. Problem wyróżniania klas części mowy (pojęcie słowa, formy wyrazowej i leksemu, cechy dystynktywne leksemów decydujące o przynależności do klas części mowy, problemy szkolnego opisu części mowy, problemy dyskusyjne klasyfikacji leksemów) 2. Kategoria gramatyczna jako opozycja w zbiorze form wyrazowych (kategoria gramatyczna fleksyjna i selektywna, pojęcie paradygmatu, paradygmat kompletny i defektywny). 3. Pojęcie i zakres deklinacji. Funkcje końcówek i alternacji w tematach rzeczownikowych. Zjawisko synkretyzmu i supletywizmu form fleksyjnych. 4. Rodzaj jako kategoria klasyfikująca (selektywna) i fleksyjna. Problem wyróżniania klas rodzajowych i przypisywania wartości kategorii rodzaju. 5. Deklinacja rzeczownikowa. Kategorie gramatyczne rzeczownika i ich wartości (charakterystyka funkcjonalna). Zasady repartycji końcówek równoległych w odmianie rzeczowników. Osobliwości w odmianie rzeczownika. Błędy związane z doborem końcówek równoległych. 6. Odmiana zaimków rzeczownych i liczebników. Deklinacja przymiotników (kategoria stopnia). 7. Wprowadzenie do koniugacji. Zasób kategorii gramatycznych czasowników. Paradygmaty czasowników właściwych i niewłaściwych. 8.Koniugacja: problem granicy między tematem i końcówką w formach osobowych czasu teraźniejszego - jednolitość końcówek i rozmaitość tematów (przyrostki tematyczne). Regularność relacji między różnymi postaciami tematów. 9.Typy budowy morfologicznej form czasownikowych: fleksyjne, aglutynacyjne i analityczne. Formy zbudowane na tematach czasu teraźniejszego i przeszłego. Najczęstsze błędy związane z odmianą czasownika. 10.Grupy koniugacyjne czasowników według J. Tokarskiego. 11. Odmiana imion i nazwisk polskich i obcych (słowiańskich i niesłowiańskich). 12. Odmiana nazw miejscowych. |
Literatura: |
M. Bańko, 2002, Wykłady z fleksji polskiej, Warszawa. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, 1973, Kultura języka polskiego, Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa 1973, cz. 3. Odmiana wyrazów, s. 124-300. Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001 (lub nowsze). Gramatyka opisowa. Materiały do ćwiczeń. Seria druga. Opracowania, skrypt UW 1996, pod red. D. Kopcińskiej, wyd. 3. rozszerzone, Warszawa, rozdz. Fleksja, s. 86-163 oraz Aneks, s. 217-226. H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia, Warszawa 2005. Z. Saloni, 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski LIV, z. 1, s. 3-13; z. 2., s. 93-101. Z. Saloni, 1976, Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim, [w:] Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim, Wrocław, s. 52-64. Z. Saloni, 2000, Wstęp do koniugacji, Olsztyn. J. Tokarski, 1973 lub 2002, Fleksja polska, Warszawa. |
Metody i kryteria oceniania: |
1. Wyniki pisemnej pracy kontrolnej (jednej w ciągu semestru) - W1, W2, U1, U2, U3;. 2. Aktywne uczestnictwo studenta w czasie zajęć i znajomość literatury przedmiotu - U2, K1. |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.