Celtycka Europa - oblicza niezwykłego ludu (VI-I w. p.n.e.)

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli:

– udział w zajęciach – 30 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:

– czytanie literatury, przygotowanie prezentacji – 40 godz.;

– przygotowanie do sprawdzianu pisemnego – 20 godz.

Łącznie: 90 godz. (3 punkty ECTS)

– ma pogłębioną wiedzę na temat interdyscyplinarnych rekonstrukcji wybranych procesów i zjawisk, w szczególności zna związki pomiędzy strukturą społeczną i jej ewolucją a gospodarką plemion celtyckich, zna wybrane źródła archeologiczne będące przejawem religijno-magicznych działań Celtów (K_W05);

– posiada pogłębioną wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania Celtów, w szczególności zna rozwój kulturowy świata Celtów w poszczególnych fazach okresu lateńskiego, z uwzględnieniem podziału na główne terytoria, zna teorie na temat genezy i migracji Celtów (K_W12).

– posiada umiejętności obejmujące analizę prac innych autorów oraz syntezę różnych idei i poglądów, a także umiejętności opracowywania i prezentacji wyników kwerendy źródeł (K_U02);

– umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego (K_U03);

– posiada umiejętność integrowania wiedzy z różnych dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych, w szczególności charakteryzuje wybrane źródła pisane do Celtów w kontekście danych archeologicznych, opisuje wybrane źródła archeologiczne jako przejaw religijno-magicznych działań Celtów (K_U04);

– potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów poszczególnych omawianych kultur, określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję, wskazać możliwości odmiennych interpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzględniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem złożonych metod (K_U05);

– posiada pogłębione umiejętności przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem ujęć teoretycznych, a także różnych kategorii źródeł (K_U10).

– potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K_K01);

– ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie (K_K03);

– wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech (K_K05).

- pokaz

- opis
- wykład konwersatoryjny

- referatu
- studium przypadku

Przedstawienie zróżnicowania w czasie i przestrzeni archeologicznych kultur wiązanych z Celtami na obszarze Europy od schyłku VI do I w. p.n.e. oraz roli Celtów w kształtowaniu kulturowego oblicza Europy. Zwrócenie uwagi na różnorodność teorii związanych z genezą i migracjami tego ludu. Omówienie wpływu struktury i zachowań społecznych na sferę obserwowalną dla archeologów. Analiza wybranych źródeł archeologicznych jako przejawów działań magiczno-religijnych Celtów.

1. Dzieje zainteresowania Celtami. Celtowie – język, historia

2. Celtowie wkraczają w historię – schyłkowohalsztackie centrum kulturowe

3. Kultura wczesnolateńska

4. Czas oppidów

5. Kultura Celtów na obszarze Italii, Bałkanów, w strefie pontyjskiej i w Azji Mniejszej

6. Celtowie na Wyspach Brytyjskich

7. Celtowie w Hiszpanii

8. Wpływ Celtów na kształtowanie się kultury środkowoeuropejskiego Barbaricum

9. Świat celtyckiej arystokracji wojennej

10. Wybrane źródła archeologiczne jako przejaw religijno-magicznych działań Celtów w okresie przedrzymskim – natura celtyckich bogów i ich przedstawienia

11. Wybrane źródła archeologiczne jako przejaw religijno-magicznych działań Celtów w okresie przedrzymskim – świątynie, kurhany, nemetony

12. Rola wybranych elementów kultury Celtów jako przejaw sfery religijno-magicznej – kult głowy i ofiary z ludzi; kotły, rydwany, konie

Literatura podstawowa (wybrane rozdziały lub hasła):

GAJUSZ JULIUSZ CEZAR, Wojna galijska, Ossolineum 1978

Botheroyd S., Botheroyd P.F., Słownik mitologii celtyckiej, Katowice 1998.

Celtic Culture. A Historical Encyclopedia, John T. Koch (Ed.), Oxford 2006.

Cunliffe B., Starożytni Celtowie, tłum. Ewa Klekot, Warszawa 2003.

Dąbrowska T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa 1988.

Godłowski K., Okres lateński w Europie, Kraków 1977.

Kokowski A., Starożytna Polska. Od trzeciego wieku przed Chrystusem do schyłku starożytności, Warszawa 2005, s. 69-72, 86-94.

Powell T.G.E., Celtowie, Warszawa 1999.

Literatura uzupełniająca (wybrane rozdziały):

Bochnak T., Importy celtyckie w kulturze przeworskiej i oksywskiej na ziemiach polskich w młodszym okresie przedrzymskim. Zróżnicowanie – drogi napływu – kontekst kulturowy, Rzeszów 2014.

Bradley R., The prehistory of Britain and Ireland, Cambridge 2007.

Cahill T., Jak Irlandczycy ocalili cywilizację. Nieznana historia heroicznej roli Irlandii w dziejach Europy po upadku Cesarstwa Rzymskiego, Poznań 1999.

Danielisová A., To the architecture of oppida. Reconstruction of one part of settlement pattern behind the ramparts, [w:] B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy rekonstrukcji, Biskupin-Wrocław, 2006, s. 269-302.

Piggot S., Druidzi, Warszawa 2002

Freeman Ph., The philosopher and the druids. A journey among the ancient Celts, 2006.

Germania, t. 60 (artykuł nt. książęcego grobu w Hochdorf)

Green M., Humans as ritual victims in the later prehistory in the western Europe, Oksford Journal of Archaeology, R. 1998, s. 169-189.

Harding D.W., The archaeology of Celtic art., London 2007.

Lorrio A.J., Zapatero G.R., The Celts in Iberia: An Overview, 2008.

Witt C. M., Barbarians on the Greek Periphery? Origins of celtic art. ( dostęp: http://www2.iath.virginia.edu/Barbarians/first.html)

Woźniak Z., Wschodnie pogranicze kultury lateńskiej, Wrocław 1974.

Obecność na zajęciach; aktywne uczestnictwo w zajęciach; referat; prezentacja; sprawdzian pisemny.

Kryteria oceniania:

– pozytywna ocena ze sprawdzianu pisemnego; wymagany próg: ocena dostateczna (3) – 26–30 pkt (52–60%); ocena dostateczna plus (3,5) – 31–35 pkt (62–70%); ocena dobra (4) – 36–40 pkt (71–80%); ocena dobra plus (4,5) – 41–45 pkt (82–90%); ocena bardzo dobra (5) – 46–50 (92–100%).