Kultura i środowisko u schyłku starożytności i w początkach średniowiecza

Brak

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela:

- udział w konwersatorium - 15 godzin

- konsultacje z nauczycielem - 5 godzin

Praca własna studenta:

- czytanie literatury - 15 godzin;

- przygotowanie referatu - 25 godzin

razem 60 godzin (2 pkt ECTS)

Laboratorium

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela:

- udział w laboratoriach - 15 godzin

- konsultacje z nauczycielem akademickim - 5 godzin

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:

- czytanie literatury - 10 godzin;

- przygotowanie referatu i prezentacji multimedialnej - 30 godzin

Łącznie: 60 godzin (2 pkt ECTS)

Student:

- W1: ma zaawansowaną wiedzę o znaczeniu archeologii środowiskowej w badaniach nad procesami społeczno-kulturowymi na przełomie starożytności i wczesnego średniowiecza na Niżu Polskim (K_W01);

- W2: zna pojęcia i terminologię stosowane w archeologii środowiskowej, szczególnie przydatne w studiach nad Niżem Polskim (przede wszystkim Słowiańszczyzna Zachodnia) (K_W02);

- W3: ma zaawansowaną wiedzę z zakresu archeologii środowiskowej, między innymi dotyczącą uprofilowanie studiów interdyscyplinarnych (K_W04);

- W4: na zaawansowaną wiedzę o powiązaniach archeologii środowiskowej z innymi dyscyplinami znajdującymi się w obszarze nauk humanistycznych i społecznych (K_W05).

Student:

- U1: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem źródeł i metod archeologicznych stosowanych w archeologii osadnictwa i archeologii środowiskowej (K_U01);

- U2: potrafi rozpoznać różne materialne pozostałości procesów osadniczych związanych z eksploatacją środowiska przyrodniczego oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację w celu określenia ich treści i znaczeń (K_U05);

- U3: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków (K_U06).

Student:

- K1: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie i innych zadania (K_K01);

- K2: wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego (K_K05);

- K3: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K07).

Wykład

Metoda dydaktyczna podająca: wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną.

Laboratorium

Metoda dydaktyczna poszukująca: ćwiczeniowa, referatu, prezentacje multimedialne.

Treścią zajęć będzie przedstawienie głównych procesów społeczno-kulturowych w powiązaniu z kierunkami eksploatacji środowiska przyrodniczego i jego dynamiką na Niżu Polskim w okresie między V a XI stuleciem. Podczas zajęć zostaną zaprezentowane najbardziej istotne zagadnienia dotyczące kwestii osadniczych i gospodarczych wchodzących w zakres tzw. archeologii osadnictwa, jak i wybrane zagadnienia z zakresu archeologii środowiskowej. Szczególny nacisk położony zostanie na wzajemne relacje pomiędzy kulturą a środowiskiem przyrodniczym.

Treścią zajęć będzie przedstawienie głównych procesów społeczno-kulturowych w powiązaniu z kierunkami eksploatacji środowiska przyrodniczego i jego dynamiką na Niżu Polskim w okresie między V a XI stuleciem. Podczas zajęć zostaną zaprezentowane najbardziej istotne zagadnienia dotyczące kwestii osadniczych i gospodarczych wchodzących w zakres tzw. archeologii osadnictwa, jak i wybrane zagadnienia z zakresu archeologii środowiskowej. Szczególny nacisk położony zostanie na wzajemne relacje pomiędzy kulturą a środowiskiem przyrodniczym.

Tematy:

1. Kwestie terminologiczne i metodyczne,kultura i środowisko przyrodnicze na przełomie starożytności i wczesnego średniowiecza jako system powiązanych ze sobą elementów;

2. Główne elementy krajobrazu przyrodniczo-kulturowego i metody ich badania;

3. Procesy adaptacyjne, przystosowanie człowieka do środowiska przyrodniczego, podział przestrzeni - czynniki i uwarunkowania;

4. Studia interdyscyplinarne w zakresie badań osadnictwa i jego uwarunkowań środowiskowych, wybrane przykłady (Ostrów Lednicki, Kałdus, Nowy Dworek, Żółte).

Buko A., Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej, Warszawa 2005

Człowiek na Pograniczu, t. 1-2, red. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń 2020

Chudziak W., Człowiek i środowisko w okresie wczesnohistorycznym na Niżu Polskim, Środowisko-Człowiek-Cywilizacja, t. 1, red.M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007, s. 35-42..

Dzieduszycki W, Kupczyk M, Gopło. Przyroda i człowiek, Poznań 1993

Dzieduszycki W., Eksploatacja zasobów leśnych w rejonie Kruszwicy we wczesnym średniowieczu, Archeologia Polski, 22, 1977

Kobyliński Z., Struktury osadnicze na ziemiach polskich i schyłku starożytności wczesnego średniowiecza, Wrocław 1988

Kurnatowska Z., Kurnatowski S., Rola zespołowych prac interdyscyplinarnych w całości postępowania badawczego, Środowisko-Człowiek-Cywilizacja, t. 1, red.M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007, s. 15-22.

Kurnatowski S., Osadnictwo i jego rola w kształtowaniu się krajobrazu, Folia Quaternaria 29, 1968;

Kurnatowski S., Wczesnośredniowieczny przełom gospodarczy w Wielkopolsce oraz jego konsekwencje krajobrazowe i demograficzne, Archeologia Polski 20, 1975

Machajewski H., Pradolina środkowej Parsęty u schyłku starożytności i na początku wczesnego średniowiecza (II/III w.- VII/VIII w. n.e.), Pradoliny pomorskich rzek. Kontakty kulturowe i handlowe społeczeństw w pradziejach i wczesnym średniowiecza, Gdańsk 2017.

MSL, t. 2, Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia archeologiczno-przyrodnicze, red. W. Chudziak, Toruń 2005.

MSL, t. 8, Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia archeologiczno-paleoprzyrodnicze, red. W. Chudziak, A. Noryśkiewicz, Toruń 2016

Tyszkiewicz J., Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1983.

Wyrwa A., O wieloaspektowym badaniu przeman kulturowych w prahistorii i czasach historycznych refleksji kilka, Środowisko-Człowiek-Cywilizacja, t. 1, red.M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007, s. 43-56.