Początki Słowiańszczyzny nadbałtyckiej

brak

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela:

udział w zajęciach - 15 godzin (0,5 ECTS)

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta

- bieżące przygotowanie do zajęć - 15 godzin (0,50 ECTS)

- czytanie literatury - 15 godzin (0,50 ECTS)

- przygotowanie do zaliczenia sprawdzianu - 15 godzin (0,50 ECTS)

Razem 45 godzin (1,5 pkt ECTS)

– W1: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadząca do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii historycznej (strefa nadbałtycka);

– W2: posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla strefy nadbałtyckiej we wczesnym średniowieczu;

– W3: posiada wiedzę umożliwiającą analizę i interpretację wczesnośredniowiecznych źródeł archeologicznych ze strefy nadbałtyckiej.

– U1: potrafi wymienić i opisać główne strefy kulturowe Słowiańszczyzny nadbałtyckiej;

– U2: posiada umiejętności badawcze pozwalające na rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie archeologii historycznej, szczególnie odnoszących się do Słowiańszczyzny nadbałtyckiej;

– U3: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury z terenów Słowiańszczyzny nadbałtyckiej pod kątem ich przynależności chronologiczno-kulturowej oraz funkcji.

– K1: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania;

– K2: bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, organizuje spotkania popularyzatorskie z zakresu archeologii;

– K3: wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech.

Metody dydaktyczne podające: wykład informacyjny z prezentacją multimedialną; metody dydaktyczne poszukujące: ćwiczeniowa, obserwacji, przygotowanie referatu, dyskusja.

- ćwiczeniowa
- obserwacji
- referatu

Celem zajęć jest zapoznanie z wczesnymi dziejami ludów słowiańskich zamieszkujących strefę basenu Morza Bałtyckiego, głównymi zjawiskami kulturowymi oraz aspektami życia codziennego.

Tematem zajęć będą Słowianie nadbałtyccy zamieszkujący w początkach wczesnego średniowiecza tereny ziemi chełmińskiej, Pomorza i Wielkopolski oraz północnego Połabia. oraz ich kultura materialna oraz życie społeczne i religijne. Kolejno omówione zostaną wybrane problemy: migracja i podziały plemienne w świetle źródeł pisanych i archeologicznych, dyskusja nad początkami obecności Słowian w strefie nadbałtyckiej, w szczególności kwestie związane z etnogenezą i poglądy na ten temat prezentowane przez archeologów, historyków, antropologów i językoznawców; procesy przemian osadniczych i kulturowych w strefie nadbałtyckiej, w tym między innymi struktury osadnicze, wielkość i zabudowa osiedli, główne działy gospodarki (garncarstwo, rolnictwo i hodowla, metalurgia, wymiana i komunikacja), a także elementy odnoszące się do życia społecznego i religijnego Słowian nadbałtyckich (wierzenia, poglądy eschatologiczne, praktyki pogrzebowe).

Ciesielska A., Przemiany kulturowe na obszarze między Odrą a Wisłą na przełomie starożytności i średniowiecza. Studium metodologiczne, Poznań 2012.

Dulinicz M., Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa 2001.

Godłowski K., Okres wędrówek ludów na Pomorzu, Pomorania Antiqua, t. X, s. 65–129.

Godłowski K., Pierwotne siedziby Słowian, Kraków 2000.

Kaczanowski P., Parczewski M. (red.), Archeologia o początkach Słowian, Kraków 2005.

Kobyliński Z., Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i na początku wczesnego średniowiecza, Wrocław 1988.

Kowalski J., Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VII w.). Zarys problematyki, [w:] P. Szymański, A. Żórawska (red.), Barbaricum 6, Warszawa 2000, s. 203–266;

Kurnatowska Z., Próba uchwycenia zróżnicowania kulturowego ziem polskich w VI-VII w, Archeologia Polski, t. XXIX, z. 2, 1984, s. 371–398.

Labuda G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań 1999.

Leciejewicz L., Słowianie Zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wodzisław Śląski 2010.

Łosiński W., Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII–X/XI w.), Wrocław, 1972.

Łosiński W., Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne, Poznań 2008.

Łosiński W., Z dziejów obrzędowości pogrzebowej u północnego odłamu Słowian zachodnich w świetle najnowszych badań, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań, s. 473–483.

Machajewski H., Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty, Poznań 1992.

Machajewski H., Materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym ludności grupy dębczyńskiej, Poznań 1993.

Nowakowski W., Die Olsztyn-Gruppe (masurgermanische Kultur) in der Völkerwanderungszeit. Das Problem ihrer chronologischen und territorialen Grenzen, [w:] M. Mączyńska, T. Grabarczyk (red.), Die spätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit in Mittel- und Osteuropa, Łódź 2000, s. 168–180.

Okulicz J., Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e., Wrocław-Warszawa 1973.

Parczewski M., Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Wrocław 1988.

Tyszkiewicz L., Słowianie w historiografii wczesnego średniowiecza od połowy VI do połowy VII wieku, Wrocław 1994.

Wołągiewicz R., Grupa dębczyńska, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. V, Wrocław-Warszawa- Kraków- Gdańsk 1981, s. 210–216.

Zoll-Adamikowa H., Cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. 1 (1975): Źródła; cz. 2 (1979): Analiza, Wrocław.

Zoll-Adamikowa H., Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, Przegląd Archeologiczny, t. 35 (1988), s. 183–229.

Podstawą do otrzymania zaliczenia będą:

- obecność na zajęciach - dopuszczalna jedna absencja nieusprawiedliwiona

- udział w dyskusjach

- przygotowanie zadanego tematu, napisanie referatu i otrzymanie pozytywnej oceny

- zaliczenie na ocenę pozytywną kolokwium na zakończenie zajęć (pytania otwarte).

nie dotyczy