Sztuka wojenna starożytności

przynależność do I roku studiów na kierunku "Wojskoznawstwo", studia dzienne

kanon

wykład - 2 pkt ECTS - 60h.

- definiuje pojęcia taktyki i strategii (K_W 01; K_W 02; K_W 10)

- wyjaśnia organizację i sposób walki armii antycznych, jak również przemiany dokonujące się w nich (K_W 01; K_W 02; K_W 03; K_W 08)

- opisuje innowacje wprowadzone do sztuki wojennej przez reformatorów (K_W 01; K_W 02; K_W 03; K_W 04, K_W 05; K_W 08, K_W 01)

- wyjaśnia przyczyny, przebieg i skutki najważniejszych konfliktów wojennych świata starożytnego (K_W 01; K_W 02; K_W 03)

- powiązuje pojawienie się zmian w sposobie walki starożytnych z przemianami ustrojowymi i zmieniającymi się warunkami pola walki (K_U 05;K_U 06; K_U 07)

- identyfikuje czynniki jakie decydowały o ekspansji i rozwoju terytorialnym największych państw epoki starozytnej (K_U 05; K_U 06; K_U 07)

- wyjaśnia jak zmieniała się forma obrony granic Cesarstwa (K_U 01, K_U 02)

Student samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany (K_K 06; K_K 07)

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

- panelowa

Celem zajęć jest omówienie rozwoju sztuki wojskowej starożytności: od okresu powstawania pierwszych organizmów państwowych na Bliskim Wschodzie aż po początki Bizancjum. Zajęcia koncentrują się głównie na okresie klasycznym starożytności – wojskowości greckiej i rzymskiej. Zmiany w taktyce i strategii ilustrowane będą przykładami konkretnych bitew.

Forma zajęć: wykład

1. Sztuka wojenna starożytnego Bliskiego Wschodu: Egiptu i wojny Ramzesa II i III, potęga Asyrii, Hetyci i Huryci

2. Wojskowość Grecji archaicznej. Homer jako źródło w badaniach nad wojskowością grecką.

3. Armia spartańska

4. Działania wojenne doby wojen grecko -perskich

5. Wojskowość grecka w dobie wojny peloponeskiej

6. Ewolucja wojskowości greckiej na przełomie V i IV w: „wyprawa dziesięciu tysięcy” i reformy Ifikratesa. Wojna koryncka i hegemonia Teb

7. Armia i podboje odboje Aleksandra Wielkiego.

8. Wojskowość państw hellenistycznych (Antygonidów, Seleukidów)

9. Armia republiki rzymskiej. Organizacja, struktura, dowodzenie.

10. Największe sukcesy militarne Rzymu w okresie republiki

11. Charakter i znaczenie reform Mariusza

12. Armia rzymska schyłku republiki. Podboje Juliusza Cezara

13. Armia rzymska okresu Cesarstwa.

14. Późne cesarstwo rzymskie. Zmiany w organizacji i taktyce.Germanowie a Rzym.

15. Ku epoce bizantyńskiej.

Forma zajęć: ćwiczenia

1. Zajęcia organizacyjne

2. Wojna hoplicka (początki, uzbrojenie, sposób walki, uzbrojenie)

3. Grecy i Persowie

4. Wojownicy spartańscy

5. Wojna peloponeska (nowe sposoby finansowania działań wojennych, okrucieństwa i masakry, odstępstwa od zasad prowadzenia walki)

6. Obrona oblężonego miasta

7. Wyprawa „Dziesięciu Tysięcy”

8. Armia Filipa II i Aleksandra Wielkiego

9. Sztuka wojenna w świecie hellenistycznym

10. Armia rzymska w czasach republiki

11. Wojny punickie

12. Cezar w Galii

13. Reforma armii Augusta

14. Wojny z Partami i Barbarzyńcami

15. Armia w Późnym Cesarstwie

Forma zajęć: wykład

B.T. Carey, J.B. Alfee, J. Cairns, Ostatnia Bitwa Hannibala. Zama i upadek Kartaginy, Warszawa 2010

B.T. Carey, J. B. Alfee, J. Cairns, Wojny starożytnego świata. Techniki walki, Warszawa 2008

P. Cartledge, Spartanie. Świat wojowników, Warszawa 2005

G. S. Cheesman, Auxilia. Oddziały pomocnicze cesarskiej armii rzymskiej, Oświęcim 2015

J. Ciecieląg, Powstanie Bar – Kochby 132 – 135 po Chr., Zabrze 2008

P. Conolly, Historia armii greckiej, Wrocław 1991

R. Cowan, Rzymska sztuka wojenna 109 pne – 313 ne, Warszawa 2010

R. Mc Cowan, Wojny, bitwy i wojownicy rzymscy, Warszawa 2010

E. Dabrowa, Gaugamela 331 pne, Warszawa 1988

S. Dando – Collins, Legiony Cezara, Warszawa 2009

S, Dando - Collins, Żołnierze Marka Antoniusza, legion III Galijski, Warszawa 2008

H. Delbruck, Antyczna sztuka wojenna, t. I - IV, Oświęcim 2012 - 2013

K.R. Dixon, P. Southern, Kawaleria rzymska, Oświęcim 2012

H. Elton, Sztuka wojenna w rzymskiej Europie 350 - 425, Oświęcim 2013

A.K. Goldsworthy, Armia rzymska na wojnie 100 p.n.e. - 200 n.e, Oświęcim 2013

R. Grosse, Armia rzymska od cesarza Galiena do poczatków bizantyńskiej organizacji temowej, Oświęcim 2012

J. Kromayer, G. Veith, Historia Wojskowości Greków i Rzymian, t. I - III, Oświęcim 2018

R. Kulesza, Maraton 490, Warszawa 1995

R. Kulesza, Sparta w V – IV wieku, Warszawa 2003

M. Kulikowski, Wojny Rzymu z Gotami. Od III wieku do Alaryka, Oświęcim 2015

G. Lach, Salamina – Plateje 480, Warszawa 2010

G. Lach, Sztuka wojenna starożytnej Grecji, Zabrze 2008

J. Lazenby, Pierwsza wojna punicka, Oświęcim 2013

J. Lazenby, Wojna Hannibala. Historia militarna drugiej wojny punickiej, Oświęcim 2017

J. Lazenby, Wojna peloponeska. Historia militarna, Oświęcim 2013

P. Letki, Kawaleria Dioklecjana. Organizacja, uzbrojenie, taktyka, Zasole 2012

I. Łuć, Boni et Mali Milites Romani. Relacje między żołnierzami wojsk rzymskich w okresie Wczesnego Cesarstwa, Kraków 2010

I. Łuć, Excubiae principis. Geneza i zadania żołnierzy kohort pretoriańskich w starożytnym Rzymie, Poznań 2010

I. Łuć Oddziały pretorianów w starożytnym Rzymie. Rekrutacja, struktura, organizacja, Lublin 2004

M. Maciejowski, Wojna jugurtyńska 11 – 105 pne, Zabrze 2008

M. Milczanowski, Podboje Aleksandra Wielkiego, Zabrze 2005

K. Narloch, Jazda Rzymska od połowy III wieku do podziału Cesarstwa, Oświęcim 2014

M. Olędzki, Wojny Markomańskie 162 – 185, warszawa 2011

H.M.D. Parker, Legiony rzymskie, Oświęcim 2013

J. Rzepka, Cheroneja, Warszawa 2011

P. Southern, Historia armii rzymskieh, 753 p.n.e. - 476 n.e., Oświęcim 2019

B. Szubelak, Hoplita grecki VII – V w.pne. Studium bronioznawcze, Zabrze 2007

G.R. Watson, Żołnierz rzymski, Oświęcim 2014

J. Warry, Armie świata antycznego, Warszawa 1995

M. Wojnowski, Konnica armii Cesarstwa Bizantyńskiego od VIII do XIII w. Rola militarna i znaczenie społeczne, Oświęcim 2014

Z. Żygulski jun., Broń starożytna. Grecja, Rzym, Galia, Germania, Warszawa 1998

Ponadto polskie wydania zeszytów Osprey Publishing poświęconych wojskowości starożytnej (Napoleon V).

Studenci zainteresowani historią wojskową starożytności powinni traktować literaturę do wykładu jako wstęp do dalszych poszukiwań. Polecam odwiedzanie strony wspomnianego już wydawnictwa Napoleon V (https://napoleonv.pl/starozytnosc) oraz wydawnictwa Bellona (https://www.bellona.pl/)

Forma zajęć: ćwiczenia

Teksty źródłowe:

Homer, Iliada.

Herodot, Dzieje.

Tukidydes, Wojna peloponeska.

Ksenofont, Wyprawa Cyrusa.

Eneasz Taktyk, Obrona oblężonego miasta.

Polibiusz, Dzieje

Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta.

Appian z Aleksandrii, Historia rzymska.

C. Iulius Cesar, Wojna galijska

Tacyt, Roczniki i Dzieje.

Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie.

Literatura:

Historia starożytnych Greków, t.I-III, pod red. Ewy Wipszyckiej, Warszawa 2009-2010.

Lach G., Sztuka wojenna starożytnej Grecji. Od zakończenia wojen perskich do wojny korynckiej, Zabrze 2008.

Szubelak B., Hoplita grecki w VII i V w. p.n.e. Studium bronioznawcze, Zabrze 2007.

Grecja Klasyczna 500-323 p.n.e., pod red. R. Osborne’a, Warszawa 2010.

Kulesza R., Sparta w V-IV w. p.n.e., Warszawa 2003.

Jaczynowska M., Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995.

Dąbrowa E., Armia rzymska, Kraków 1991.

Wykład : Ocena końcowa jest wypadkową dwóch elementów: 1, zaliczenia egzaminu pisemnego na który składają się: test na podstawie podręcznika B.T. Carey, J.B. Alfee, J. Cairns, Wojny starożytnego świata. Techniki walki, Warszawa 2008 (pytania zamkniete) i pytanie opisowe otwarte nawiązujące do tematyki wykładów (K_W 01; K_W 02; K_W 03; K_W 08; K_W 10; K_U 05; K_U 06; K_U 07; K_K01; K_K 03) oraz 2. obecności na wykładzie. Egzamin pisemny: 75%, obecność: 25%

Skala ocen obowiązująca na wykładzie:

91%–100% – bardzo dobry

81%–90% – dobry plus

71%–80% – dobry

61%–70% – dostateczny plus

51%–60 % – dostateczny

0%–50% – niedostateczny

Ćwiczenia – aktywność na zajęciach (25%), wyniki dwóch sprawdzianów (25%+25%), referat (25%)