Sztuka wojenna średniowiecza

Brak wymagań wstępnych

Całkowity nakład pracy studenta mieści się w wymiarze 60 godzin dla wykładu i 60 godzin dla ćwiczeń.

Wiedza:

• zna genezę i znaczenie pojęć feudalizm, rycerz, zaciężny, kondotier

• zna i rozumie pojęcia: negocjacje, rokowania, rozejm, „pokój Boży”, konflikt, traktat

• zna i rozumie pojęcia: hołd, marchia, lenno, senior, princeps, sekularyzacja, ekspansja

• zna pojęcia: źródła historyczne, literatura naukowa

• zna i rozumie pojęcia: kronika, rocznik, biografia, hagiografia, dokument

• zna zasady korzystania ze zbiorów bibliotecznych

• zna zasady poszukiwania literatury naukowej

• zna zasady korzystania z bibliografii

• zna podstawowe źródła dotyczące najważniejszych konfliktów militarnych w Europie w epoce średniowiecza

• poznaje pojęcia przestrzeń, terytorium, władztwo, państwo, Lewant

• poznaje podstawowy zakres z zakresu rozwoju i funkcjonowania brani palnej

• zna zasady periodyzacji okresu średniowiecza

• poznaje pojęcia margrabia, hrabia, komtur, najemnik, centralizacja, decentralizacja

• zna podstawowe nauki pomocnicze historii i rozumie ich znaczenie w badaniach nad wojskowością średniowiecza

• zna zasady ustalania i porządkowania faktów

• poznaje zasady kształtowania świadomości etnicznej, narodowej i państwowej

Umiejętności:

• charakteryzuje i odróżnia terytoria i granice najważniejszych państw europejskich między V a XV wiekiem

• charakteryzuje i rozpoznaje terytoria Cesarstwa Bizantyjskiego i Lewantu między VI a XIV wiekiem

• wskazuje podstawowe róźnice między państwem scentralizowanym i zdecentralizowanym

• dostrzega specyfikę poszczególnych systemów wojskowych średniowiecza

• dostrzega specyfikę rożnych sposobów prowadzenia wojny

• potrafi korzystać ze zbiorów bibliotecznych (w wersji klasycznej i elektronicznej)

• zna bibliografie i potrafi je wykorzystywać w celach badawczych

• wskazuje różnice między ustrojami politycznymi cesarstwa, monarchii, księstwa, marchii, państwa zakonnego

• charakteryzuje system wojskowy w ustroju feudalnym

• wyjaśnia różnice między rozejmem a pokojem

• rozumie cel porównywania ustrojów politycznych

• wyjaśnia jaką rolę w dziejach konfliktów zbrojnych odgrywa szpiegostwo

• rozumie zasady funkcjonowania monarchii dziedzicznej i stanowej

• rozumie uniwersalne znaczenie wypraw krzyżowych dla Europy

• dostrzega istnienie określonych, powszechnych reguł w kontaktach dyplomatycznych

• wyjaśnia powiązania między wojną a gospodarką

• zna pojęcia: czas, miejsce i autorstwo źródła

• rozumie zagadnienie struktury administracyjnej i terytorialnej państwa

• wyjaśnia jakie są podstawowe przyczyny wojen

• dostrzega rolę wykształcenia w militarnych sukcesach średniowiecznych władców

• rozumie pojęcia fałszerstwa i falsyfikatu

• rozumie pojęcia wiarygodności i autentyczności w ocenie przekazu źródłowego

• objaśnia podstawowe różnice między poszczególnymi systemami wojskowymi średniowiecza

• objaśnia podstawowe różnice między piechotą, jazdą i artylerią

• rozumie pojęcie „państwo wielonarodowościowe”

• rozumie pojęcie „unia personalna”

• zna zasady ustalania faktów

• zna zasady porządkowania faktów

• dostrzega różnice między dynamiką i rodzajami działań militarnych

• rozumie pojęcia: senior, wasal, sekularyzacja, ustrój, margrabia, prawo niemieckie, hołd, inwestytura

Zna podstawowe warunki współpracy i konfliktów między narodami i państwami

Dostrzega rolę języka w kształtowaniu się wspólnoty społecznej, narodowej i państwowej

Umie wykazać jakie są podstawowe cechy społeczeństwa stanowego

Rozumie na czym polegają różnice ustrojowe w państwach późnego średniowiecza

Dostrzega nierówności społeczne i przyczyny, które leżą u ich podstaw

Widzi różnice między sprawną a nieudolną władzą państwową

Rozumie ponadczasowość motywacji ludzkich działań

Potrafi wskazać idee i ich wpływ na przeobrażenia ludzi i społeczeństw

Dostrzega postęp technologiczny i jego wpływ na zmiany w sposobie funkcjonowania człowieka

Widzi znaczenie języka i pisma dla kształtowania wspólnoty

Potrafi dostrzec znaczenie religii i duchowości w kształtowaniu postaw wspólnotowych

- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa

W ramach przedmiotu (wykładu i ćwiczeń) omawiane są najważniejsze zagadnienia wojskowości średniowiecza łacińskiego kręgu kulturowego.

Zakres omawianych tematów:

Okres wędrówek ludów: armia rzymska – armie "barbarzyńskie"

Ekspansja bizantyjska w VI wieku

Wojskowość monarchii Franków

Służba wojskowa w systemie feudalnym

Organizacja wojska w Cesarstwie Rzymskim w X-XI wieku

Rycerstwo

Wyprawy krzyżowe

Zakony rycerskie

Budownictwo warowne

Narodziny i rozwój wojsk najemnych

Wywiad i kontrwywiad

Geneza i rozwój broni palnej

Tzw. wojna stuletnia

Podstawowa literatura do wykładu:

- Contamine Oh., Wojna w średniowieczu, Warszawa 2006;

- Jóźwiak S., Kwiatkowski K., Szweda S., Szybkowski S., Wojna Polski i Litwy z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411, Malbork 2010;

- Carraz D., Les Templiers et la guerre, Clermont-Ferrand 2012;

- Allmand Ch., Wojna stuletnia. Konflikt i społeczeństwo, Kraków 2012.

Podstawowa literatura do ćwiczeń:

- Allmand Ch., Nowa broń i nowa taktyka, [w:] Historia sztuki wojennej. Od starożytności do czasów współczesnych [oryg.: The Cambridge History of Warfare, Cambridge 2005], red. G. Parker, tłum. A. Czarnocki, Warszawa 2008, s. 102–117;

- Contamine Ph., Wojna w średniowieczu [oryg. La Guerre au Moyen Age, Nouvelle Clio, vol. 24, Paris 1994 (ed. 4)], tłum. M. Czajka, Gdańsk–Warszawa 2004 (wyd. 2);

- Duby G., Bitwa pod Bouvines, niedziela, 27 lipca 1214 [oryg.: Le dimanche de Bouvines, 27 juillet 1214, Paris 1973], tłum. M. Tournay-Kossakowska, A. Falęcka, Warszawa 1988;

- Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu [oryg.: Chevaliers et chevalerie au Moyen Age, Paris 1998], tłum. E. Trojańska, Poznań 2003;

- France J., Sztuka wojenna Europy Zachodniej w epoce krucjat 1000–1300 [oryg.: Western Warfare in the age of Crusades 1000–1300, London 1999], tłum. G. Smółka, Oświęcim 2012;

- Gravett Ch., Normański rycerz 950–1204 [oryg.: Norman Knight 950–1204, Osprey, Warrior, vol. 1, London 1993], tłum. K. Ziółkowski, Oświęcim 2018;

- Smith R. D., Artillery, [w:] The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology, ed. C. J. Rogers, vol. 1, Oxford 2010, s. 81‒87.

wykład - końcowy egzamin ustny z całości materiału na ocenę;

ćwiczenia - końcowy sprawdzian pisemny z zagadnień omawianych na zajęciach oraz aktywność na zajęciach.

Skala ocen:

4,75–5,00 bardzo dobry

4,25–4,74 dobry plus

3,75–4,24 dobry

3,25–3,74 dostateczny plus

2,75–3,24 dostateczny

0–2,74 niedostateczny

brak