Państwo prawa – czym było, jest i może być? Rozwój koncepcji w ujęciu historycznym i porównawczym

Brak

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( 35 godz.):

np.

- udział w wykładach - 30

- konsultacje z nauczycielem akademickim - 5

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( 25 godz.):

np.

- pisanie prac, projektów - 10

- czytanie literatury - 5

- przygotowanie do kolokwium - 10

Łącznie: 60 godz. (2 ECTS)

W1: Student ma podstawową wiedzę z zakresu historii ewolucji koncepcji praworządności i jej obecności w nowoczesnym konstytucjonalizmie od końca XVIII po wiek XXI, rozumie wpływ tych tej koncepcji na kształt polityczno-ustrojowy dzisiejszej Europy i Stanów Zjednoczonych

W2: Charakteryzuje elementy koncepcji praworządności: klauzuli państwa prawnego, zasady demokratyzmu, charakteryzuje gwarancje instytucjonalne zasady praworządności, a w tym kontekście - elementy sądownictwa konstytucyjnego i administracyjnego w ich historycznej ewolucji

U1: Student potrafi samodzielnie wskazać praktyczne dylematy zasady praworządności w drodze interpretacji tekstu źródłowego na wybranych przykładach (teksty doktryny, akty prawne, przykłady orzecznictwa). Student potrafi, wykorzystując wiedzę teoretyczną, wskazać kluczowe cechy realizacji zasady praworządności w akcie konstytucyjnym.

U2: Student zdobywa umiejętność przestrzennej orientacji w elementach realizacji koncepcji praworządności na gruncie ustrojowym, rozpoznaje współzależności między tymi elementami, uzyskuje umiejętność ich niepogłębionej analizy oraz rozpoznawania zagrożeń praworządności.

K1: Student wie, w jaki sposób doskonalić własną wiedzę poprzez samokształcenie - zna stosowne źródła wiedzy teoretycznej i praktycznej

Wykład konwersatoryjny, z wykorzystaniem metody problemowej, referatu.

Wykorzystanie metod online: prezentacji treści, wymiany i dyskusji

Przedmiotem wykładu są doktrynalno-konstytucyjne elementy koncepcji państwa prawa (w jego anglosaskiej tradycji rule of law oraz kontynentalnej wersji, ze szczególnym naciskiem na niemiecką tradycję Rechtstaat), zagadnienia transformacji z materialnej koncepcji państwa prawa w kierunku formalnym, kryzys założeń państwa prawa w latach 30-tych XX w., ożywienie doktryn niepozytywistycznych, prawa i wolności obywatelskie w globalnych i regionalnych systemach ochrony po II Wojnie Światowej. Szczególny nacisk zostanie położony na ewolucję i potencjalną przyszłość gwarancji państwa prawa: powołanie i rozwój sądów administracyjnych (Francja, kraje niemieckie, Polska), konstytucyjnych (dylematy strażnika konstytucji w wybranych koncepcjach I poł. XX w., praktyka wybranych krajów europejskich w XX w. i w pierwszych dekadach XXI w.), organów typu ombudsman i ewolucji ich pozycji prawnej.

1/ Zagadnienia wstępne. Wprowadzenie terminologiczne: pojęcie „państwo prawa”, „państwo praworządne”, „Rechtstaat”, „rule of law” – 2 godz.

2/ Filozoficzne korzenie koncepcji podległości organów władzy prawu. Charakterystyka anglosaskiego pojmowania państwa prawa – rule of law; rozwój koncepcji na kontynencie amerykańskim – 4 godz.

3/ Ukształtowanie koncepcji trójpodziału władzy i mechanizmów odpowiedzialności władzy – 2 godz.

4/ Teoria państwa prawa w XIX w. i XX w. w Niemczech. Kryzys państwa praworządnego, rozumienie prawa w dobie nazizmu niemieckiego. Próby przezwyciężenia kryzysu zaufania do prawa w okresie powojennym – 6 godz.

5/ Wzrost popularności teorii niepozytywistycznych po II Wojnie Światowej. Zarys ochrony człowieka i obywatela w systemach krajowych (m.in. przykład RFN), regionalnych (Rada Europy i Europejska Konwencja Praw Człowieka, ETPCZ a Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka) i globalnych. Rule of law i TSUE – wybrane zagadnienia – 4 godz.

6/ Wybrane komponenty w zakresie instytucjonalnych gwarancji praworządności – rozwój sądownictwa administracyjnego w zarysie historycznym – 2 godz.

7/ Zasada konstytucyjności aktów prawnych i jej badanie. Modele sądownictwa konstytucyjnego (USA a wybrane modele europejskie) i ich rozwój – 4 godz.

8/ Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP i orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Skarga konstytucyjna – 2 godz.

9/ Inne gwarancje konstytucyjne: prawo petycji, działalność ombudsmanów – 2 godz.

10/ Zagrożenia, z którymi mierzy się państwo prawa - w ujęciu otwartej dyskusji - 2 godz.

1. Maciąg Zbigniew, Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1949 r.), Białystok 1998

2. Grzybowski Marian, Tuleja Piotr (red), Państwo demokratyczne, prawne i socjalne. Studia konstytucyjne, t. I, Kraków 2014, w szczególności prace Adama Jamroza, Jerzego Malca, Tadeusza Biernata, Tomasza Wieciecha

3. Morlino Leonardo and Palombella Gianluigi, Rule of law and democracy: inquiries into internal and external issues, Leiden - Boston 2010 [electronic resource]

4. Drinóczi Tímea, Bień-Kacała Agnieszka, Rule of Law, Common Values, and Illiberal Constitutionalism. Poland and Hungary within the European Union, Routledge 2021

5. Artykuły polecane i udostępniane na bieżąco przez wykładowcę

Metody oceniania:

- kolokwium - W1, W2

- aktywność – U1, U2, K1

Kryteria oceniania:

Wykład: zaliczenie na ocenę na podstawie testu pisemnego, obejmującego pytania jednokrotnego wyboru, półotwarte, pytanie otwarte. Ostateczna ocena uwzględnia także odnotowaną wyróżniającą aktywność studenta w konwersatoryjnych elementach wykładu i pracy analitycznej (niewielka objętościowo wypowiedź pisemna lub inna zwięzła prezentacja szczegółowego zagadnienia) - możliwość podniesienia oceny z testu łącznie o 1 stopień)

ndst – do 50%

dst- 50% - 59%

dst plus- 60-69%

db- 70-79%

db plus- 80-89%

bdb- 90-100 pkt%

Nie dotyczy