System ochrony prawnej w UE

Podstawowa znajomość prawa i UE.

przedmiot obligatoryjny

4 punkty ETCS, czyli 100 godzin, z czego:

- godziny kontaktowe - 27 godzin wykład, 15 godzin konsultacje z nauczycielem

- pozostały nakład pracy studenta powinien być wykorzystany na przygotowanie się i przystąpienie do zaliczenia (analiza orzecznictwa wskazanego podczas wykładu, zapoznanie się z literaturą przedmiotu) - 58 godzin.

W1 - pogłębiona wiedza o terminologii stosowanej w Traktatach o Unii Europejskiej i o funkcjonowaniu Unii Europejskiej K_W02

W2 - pogłębiona wiedza o formach i sposobach dochodzenia roszczeń opartych na prawie europejskim K_W03

W3 - pogłębiona wiedza o systemie ochrony prawnej UE oraz jego oddziaływaniu na uprawnienia jednostek K_W05

U1 - umiejętność dobierania środków i metod pracy w celu efektywnego wykonania pojawiających się zadań zawodowych K_U03

U2 - umiejętność obserwowania, wyszukiwania i przetwarzania informacji na temat stosowania prawa europejskiego przed sądami europejskimi i krajowymi przy użyciu różnych źródeł oraz interpretowania ich z punktu widzenia ochrony praw jednostek K_U05

U3 - umiejętność wyboru i zastosowania właściwych dla danego roszczenia sposobów postępowania K_U07

U4 - umiejętność doskonalenia nabytej wiedzy, poszerzania jej o wymiar interdyscyplinarny, wyznaczania kierunków własnego rozwoju K_U13

K1 - świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, świadomość znaczenia wiedzy eksperckiej K_K01

Wykład informacyjny, wykład problemowy

Przedmiot poświęcony jest problematyce ochrony, gwarantowanych prawem Unii Europejskiej, praw jednostek w porządku prawnym Unii Europejskiej oraz Polski. Studenci uzyskają wiedzę o unijnych standardach materialnych i proceduralnych. Szczególna uwaga poświęcona jest kwestii praktycznej możliwości wykorzystania prawa Unii Europejskiej do ochrony polskich podmiotów. Wykład eksponuje zarówno rolę Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jak i organów krajowych państw członkowskich w zapewnieniu skuteczności prawa Unii. Ze względu na różnice programowe na wcześniejszych etapach kształcenia, konieczne jest solidne, kilkugodzinne ogólne wprowadzenie do tematyki.

1. Wyjaśnienie materii objętej wykładem oraz jej praktycznego znaczenia. Przedstawienie podstawowych regulacji prawnych odnoszących się do tytułowej materii. Przedstawienie systemu ochrony inwestorów w UE inwestujących w krajach unijnych lub poza UE.

2. Wprowadzenie do systemu prawa Unii Europejskiej. Źródła prawa Unii Europejskiej i ich wpływ na krajowe porządki prawne, w tym na uprawnienia i obowiązki jednostek (osób fizycznych i prawnych).

3. Instytucje i organy UE.

4. Struktura i organizacja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

4.1. Struktura TSUE: Trybunał Sprawiedliwości (TS), Sąd, sądy wyspecjalizowane (obecnie Sąd do spraw Służby Publicznej - w skrócie SPP). Zarys ewolucji omawianej instytucji oraz perspektywy i koncepcje rozwoju, z uwzględnieniem najnowszej reformy organizacyjnej.

4.2. Skład i sposób powoływania, kadencja, składy orzekające Trybunału Sprawiedliwości;

4.3. Skład i sposób powoływania, kadencja, składy orzekające Sądu;

4.4. Skład i sposób powoływania, kadencja, składy orzekające Sądu do spraw Służby Publicznej;

4.5. Procedura tworzenia sądów wyspecjalizowanych.

4.6. Rzecznicy generalni. Skład, sposób powoływania, kadencja i rola opinii rzeczników generalnych.

4.7. Organizacja wewnętrzna TSUE - prezesi poszczególnych sądów, ich kompetencje, sekretarz i sekretariat, dyrekcje generalne.

5. Specyfika porządku prawnego Unii Europejskiej i jego konsekwencje w krajowych porządkach prawnych (zasada kompetencji powierzonych, autonomii proceduralnej państw, ograniczona zasadą skuteczności i równoważności, solidarności, pierwszeństwa prawa Unii przed prawem państw członkowskich, zasada skutku bezpośredniego).

6. Zasada kompetencji powierzonych jako podstawowa zasada prawa Unii Europejskiej.

6.1. Konsekwencje zasady kompetencji powierzonych dla państw członkowskich - organy krajowe jako organy odpowiedzialne za zapewnienie skuteczności prawu Unii (zasada skuteczności i równoważności a zasada autonomii proceduralnej państw);

6.1.1. Obowiązki krajowych organów legislacyjnych;

6.1.2. Obowiązki organów administracji publicznej;

6.1.3. Obowiązki sądów krajowych.

6.2. Konsekwencje zasady kompetencji powierzonych dla instytucji Unii.

6.3. Podział kompetencji między sądy krajowe a TSUE.

6.4. Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości i Sądu w zakresie kontroli przestrzegania zasady kompetencji powierzonych.

6.4.1. Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości do kontrolowania państw członkowskich (art. 258, 259 i 260 TFUE);

6.4.2. Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości i Sądu do kontrolowania instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii (art. 263 i 265 TFUE).

7. Podstawowe postępowania przed TSUE.

7.1. Postępowania przeciwko państwom członkowskim. Materialne i proceduralne aspekty postępowania (przedmiot kontroli, podmioty uprawnione do kierowania skarg, przebieg postępowania, interwencja, konsekwencje wyroku).

7.1.1. Komisja przeciwko państwu członkowskiemu (art. 258 TFUE);

7.1.2. Państwo członkowskie przeciwko państwu członkowskiemu (art. 259 TFUE);

7.1.3. Konieczność dostosowania się przez państwa członkowskie do wyroków TS stwierdzających zasadność skargi, sankcje w związku w niewywiązaniem się z obowiązków wynikających z wyroku (art. 260 TFUE)

7.1.4. Postępowanie przed TS w związku z niewywiązaniem się przez państwo z obowiązku poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy (materia powiązana z przypomnieniem charakteru prawnego dyrektyw). Możliwość nałożenia sankcji finansowych jako mechanizm prewencyjny (art. 260 TFUE).

7.2. Postępowania przeciwko instytucjom Unii Europejskiej.

7.2.1. Kontrola legalności aktów instytucji UE (art. 263 TFUE);

7.2.2. Skarga na bezczynność instytucji UE (art. 265 TFUE):

7.2.3. Właściwość TS i właściwość Sądu.

7.2.4. Konsekwencje wyroków w postępowaniach na podstawie art. 263 i 265 TFUE;

7.2.5. Warunki formalne i konstrukcja skargi.

7.2.6. Reprezentacja stron.

8. Postępowanie prejudycjalne (inaczej: postępowanie o wydanie orzeczenia wstępnego - art. 267 TFUE).

8.1. Wyłączna kompetencja Trybunału Sprawiedliwości do rozpatrywania pytań prejudycjalnych.

8.2. Przedmiot postępowania.

8.2.1. Wykładnia prawa UE;

8.2.2. Ocena ważności aktów instytucji Unii.

8.3. Istota postępowania.

8.4. Legitymacja do wnoszenia pytań.

8.4.1. Pojęcie "sąd" w prawie UE;

8.4.2. Sądy uprawnione do kierowania pytań;

8.4.3. Sądu zobowiązane do kierowania pytań;

8.4.4. Doktryna acte claire i acte eclaire.

8.5. Podział kompetencji między sądy krajowe a TS w ramach postępowania prejudycjalnego ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji do dokonywania oceny zasadności ich skierowania oraz ich niezbędności, a także związku z rozpatrywaną przez sąd krajowy sprawą, oceny ilości pytań i sposobu ich sformułowania.

8.6. Przebieg postępowania prejudycjalnego.

8.7. Moc wiążąca wyroków Trybunału Sprawiedliwości w ramach postępowania prejudycjalnego. Konsekwencje dla sądów kierujących pytania (bezpośrednia moc wiążąca) konsekwencje dla pozostałych sądów państw członkowskich i pozostałych organów oraz dla jednostek (precedensowy charakter orzecznictwa TS związany z doktryną acte eclaire).

9. Praktyczne aspekty wyszukiwania, interpretacji i powoływania wyroków TS oraz Sądu.

10. Aktywność UE na forum międzynarodowym w celu urzeczywistnia ochrony prawnej obywateli UE

Prawo Unii Europejskiej, Barcik, Grzeszczak (red.), Beck 2022.

Literatura dodatkowa:

Zarys prawa swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, red. M.K. Kolasiński, Toruń 2013, TNOiK

M. Kolasiński, Zarys prawa antymonopolowego UE na tle prawa Stanów Zjednoczonych i Polski, Toruń 2012, TNOiK

J. Galster (red.), Podstawy prawa Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Toruń 2010, TNOiK

A.Wyrozumska "System ochrony prawnej w Unii Europejskiej" [w:] "Ustrój Unii Europejskiej", red. J. Barcz, Wydanie 2, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2010.

Egzamin – ustalimy termin, test jednokrotnego wyboru.

Na egzaminie w szczególności obowiązują:

- treść przedstawiona na wykładzie

- rozdział VII – Struktura instytucjonalna UE

- rozdział VIII Pojęcie i źródła prawa UE

- rozdział IX. Tworzenie prawa UE

- rozdział X. Relacje między prawem UE a prawem krajowym

- rozdział XI Ochrona prawna przed TSUE

- rozdział XII Zapewnianie skuteczności prawa UE w prawie krajowym

z podręcznika: Prawo Unii Europejskiej, Barcik, Grzeszczak (red.), Beck 2022.

A także :

Przyspieszenie zatwierdzania umów handlowych przez UE Marek Wąsiński, Damian Wnukowski dostępne na https://pism.pl/publikacje/Przyspieszenie_zatwierdzania_umow_handlowych_przez_UE_