Kryminologia

Całkowity nakład pracy studenta:

2 pkt ECTS = 60 godzin pracy

W tym:

- godziny kontaktowe – realizowane z udziałem nauczyciela: 9 godzin

- godziny kontaktowe konsultacje, zaliczenie, egzamin: 6

- praca własna studenta – przygotowanie do zajęć, praca własna z literaturą przedmiotu: 25

- praca własna studenta – przygotowanie do zaliczenia przedmiotu: 20

W1 - Student ma wiedzę o fenomenie przestępstwa i przestępczości (jej przyczynach, objawach, pomiarze, opisie oraz przeciwdziałaniu), sprawcy przestępstwa, a także o ofierze przestępstwa (w kontekście jego etiologii) i instytucjach oraz mechanizmach kontroli społecznej. K_W01

W2 - Student opisuje podstawowe pojęcia z obszaru kryminologii, metody badania przestępczości oraz przeciwdziałania jej, funkcjonowania instytucji kontroli społecznej w kontekście przeciwdziałania przestępczości i pomocy ofiarom (pokrzywdzonym); zna nadto język, który jest wykorzystywany do opisu rzeczywistości społecznej w kryminologii. K_W04

W3 - Student charakteryzuje najważniejsze koncepcje i teorie kryminologiczne, wie, jak czytać i analizować statystyki kryminalne, a także charakteryzuje różne zjawiska ze sfery patologii społecznej (poza zjawiskami przestępnymi – również i te, które wykazują potencjał kryminogenności i występują w określonych współzależnościach z przestępstwami). K_W05

U1 - Student wykorzystuje zdobytą wiedzę dla wyjaśniana i deskrypcji problemu społecznego, jakim jest przestępczość. Zdobyta wiedza może być użyteczna w przyszłości, w pracy zawodowej w instytucjach czy organach państwowych lub samorządowych, które – gdy chodzi o zakres ich funkcjonowania – realizują zadania i cele polegające na zapobieganiu przestępczości, reakcji wobec niej czy niesieniu pomocy pokrzywdzonym przestępczością. K_U01

U2 - Student analizuje statystyki kryminalne i formułuje oceny dotyczące stanu i cech przestępczości w ogóle (na danym obszarze) oraz przestępczości określonego rodzaju (na danym obszarze). K_U03

U3 - Student ma umiejętność identyfikowania zjawisk z obszaru patologii społecznej i odpowiedniego kwalifikowania ich pod względem prawnym. K_U05

K1 - Student ma świadomość tego, jak o zagadnieniach, którymi zajmuje się kryminologia, mówić rozsądnie, kompetentnie, bez ulegania stereotypowym wyobrażeniom i uproszczeniom szkodzącym dobremu poziomowi debaty publicznej, która przysłużyć się może stanowieniu prawa właściwej jakości lub preferowanej praktyce stosowania dobrych jakościowo rozwiązań prawnych. K_K01

Wykład z prezentacją multimedialną.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

1. Kryminologia w kręgu innych nauk penalnych i na tle innych dyscyplin naukowych, których metodologię wykorzystuje w swoich badaniach; przedmiot zainteresowań i badań kryminologii: przestępstwo, przestępczość, przestępca (sprawca przestępstwa), ofiara przestępstwa (pokrzywdzony), zapobieganie i reakcja wobec przestępczości (funkcjonowanie mechanizmów oraz działalność instytucji kontroli społecznej w tym zakresie).

2. Paradygmaty i teorie kryminologiczne.

3. Charakterystyka przestępczości: pojęcia, instytucje, problemy oraz analiza wybranych postaci zjawiska.

4. Ofiara przestępstwa i jej rola w genezie fenomenu zachowania przestępnego (ofiara i problematyka wiktymizacyjna dla wyjaśnienia etiologii czynu przestępnego).

5. Wybrane zjawiska społeczne o potencjale kryminogennym.

1. Pojęcie i geneza kryminologii (krótka historia kształtowania się dyscypliny); zadania i działy kryminologii; kryminologia a inne nauki penalne (pojęcia: nauka prawa karnego, wiktymologia, penologia, kryminalistyka, nauka o polityce kryminalnej, penitencjarystyka); kryminologia a nauki biologiczne i medyczne; kryminologia a psychologia; kryminologia a pedagogika; kryminologia a statystyka; kryminologia a socjologia; kryminologia a ekonomia; kryminologia a historia; ogólne przedstawienie pojęć: przestępstwo, przestępczość, przestępca (sprawca przestępstwa), ofiara przestępstwa (pokrzywdzony) oraz generalna charakterystyka problematyki zapobiegania i reakcji wobec przestępczości (funkcjonowania mechanizmów oraz działalności instytucji kontroli społecznej w tym zakresie) – 2 godz.

2. Paradygmaty i teorie kryminologiczne: podstawowe kwestie różnicujące paradygmaty kryminologiczne; kryminologia pozytywistyczna, antynaturalistyczna, klasyczna i neoklasyczna - charakterystyka; teorie w ramach poszczególnych nurtów kryminologii: teorie biopsychologiczne (np. teorie antropologiczne), pozytywistyczne teorie socjologiczne (np. teorie kontroli); teoria naznaczenia społecznego, teorie kryminologiczne w kontekście problematyki konfliktu społecznego (np. nurt kryminologii radykalnej); nurt fenomenologiczny (koncepcje społecznych funkcji prawa karnego); ekonomiczna teoria przestępczości – 2 godz.

3. Charakterystyka przestępczości: zapobieganie i przeciwdziałanie przestępczości jako problem społeczny i ekonomiczny (w wymiarze krajowym oraz międzynarodowym); badania nad przestępczością (studium przypadku, monograficzne, diagnostyczne, eksplanacyjne, prognostyczne); opis ilościowy i jakościowy zjawiska przestępczości (rozmiary, struktura i dynamika przestępczości; wpływ zmiany społecznej i różnych czynników życia społecznego na przestępczość); pojęcia: przestępczość rzeczywista, przestępczość ujawniona, przestępczość nieujawniona - problematyka „ciemnej liczby przestępstw” i metod badawczych: eksperymentu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadu; rodzaje i charakterystyka statystyk kryminalnych; generalna charakterystyka wybranych zjawisk kryminalnych (przestępczości przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko mieniu, przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, zorganizowanej i gospodarczej) – 3 godz.

4. Ofiara przestępstwa i jej rola w genezie fenomenu zachowania przestępnego: pojęcie wiktymologii i charakterystyka koncepcji wiktymologicznych (z akcentem na koncepcję wiktymologii kryminalnej); pojęcia: ofiara przestępstwa oraz pokrzywdzony; pojęcie przestępstwa bez ofiar; udział, rola ofiary w procesie wiktymizacji; wzajemne relacje sprawca - ofiara - 1 godz.

5. Wybrane zjawiska społeczne o potencjale kryminogennym – ogólna charakterystyka (prostytucja, narkomania, działalność sekt o charakterze destrukcyjnym oraz subkultur dewiacyjnych) - 1 godz.

1. J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, Wyd. Arche, Gdańsk 2004.

2. B. Hołyst, Kryminologia, Wyd. Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2007

3. M. Kuć, Kryminologia, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010

4. M. Kuć, Leksykon kryminologii. 100 podstawowych pojęć, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2015

5. W. Filipkowski W., E. Glińska, E.M. Guzik-Makaruk, K. Laskowska, M. Perkowska, E.W. Pływaczewski, E. Jurgielewicz-Delegacz, S. Redo, Kryminologia. Stan i perspektywy rozwoju, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2019

6. J. Widacki, W. Dadak, M. Grzyb, A. Szuba-Boroń, Kryminologia. Zarys systemu, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2022

7. J.W. Wójcik, Kryminologia. Współczesne aspekty, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2014

Źródła prawa (wybrane przepisy dla ilustracji omawianych zagadnień):

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. z dnia 7 grudnia 2023 r. Dz. U. z 2024 r. poz. 17)

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. z dnia 7 grudnia 2023 r. Dz. U. z 2024 r. poz. 37)

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. z dnia 21 marca 2024 r. Dz. U. z 2024 r. poz. 706)

- Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (t.j. z dnia 23 maja 2024 r. Dz. U. z 2024 r. poz. 978)

- Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźba kary (t.j. z dnia 10 marca 2023 r. Dz U z 2023 r. poz. 659)

Warunkiem uzyskania zaliczenia z przedmiotu jest złożenie kolokwium końcowego postaci testu jednokrotnego wyboru. składającego się z 20 pytań. 11 dobrych odpowiedzi to ocena dostateczna, 13 to dostateczna plus, 15 to ocena dobra, 17 dobra plus i 19 bardzo dobra. Aktywność na wykładzie może być podstawą do podniesienia oceny uzyskanej na teście