Prawo materialne Unii Europejskiej

4 pkt ECTS = 120 godzin pracy

W tym:

- godziny kontaktowe – realizowane z udziałem nauczyciela: 27 godzin

- godziny kontaktowe konsultacje, zaliczenie, egzamin: 5 godzin

- praca własna studenta – przygotowanie do zajęć, praca własna z literaturą przedmiotu: 44 godziny

- praca własna studenta – przygotowanie do zaliczenia przedmiotu: 44 godzin

W zakresie wiedzy:

- pogłębiona wiedza o miejscu prawa materialnego Unii Europejskiej w systemie prawa oraz o jego związkach z ekonomią K_W01

- pogłębiona wiedza o instytucjach publicznych funkcjonujących w sferze prawa materialnego Unii Europejskiej K_W02

- pogłębiona wiedza o normach i regulacjach prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania instytucji publicznych funkcjonujących na płaszczyźnie prawa materialnego Unii Europejskiej K_W07

- pogłębiona wiedza o relacjach pomiędzy ochroną własności intelektualnej a prawem konkurencji Unii Europejskiej i zasadą swobody przepływu towarów K_W10

- wiedza o zasadach tworzenia i rozwoju form indywidualnej aktywności zawodowej wykorzystującej wiedzę z zakresu prawa materialnego Unii Europejskiej K_W11

W zakresie umiejętności:

- umiejętność interpretacji i wyjaśniania zjawisk społeczno-prawnych w zakresie prawa materialnego Unii Europejskiej K_U01

- umiejętność wykorzystania pogłębionej wiedzy teoretycznej do wnikliwego i krytycznego analizowania konkretnych spraw z zakresu prawa materialnego Unii Europejskiej K_U02

- umiejętność analizowania sposobów załatwiania konkretnych spraw z zakresu prawa materialnego Unii Europejskiej i przebiegu postępowania w tych sprawach, umiejętność formułowania własnych poglądów i zgłaszania uzasadnionych postulatów de lege ferenda K_U03

- umiejętność biegłego stosowania przepisów prawnych w celu rozstrzygania konkretnych spraw z zakresu prawa materialnego Unii Europejskiej K_U05

W zakresie kompetencji społecznych:

- umiejętność myślenia i działania w sposób innowacyjny, będąc przygotowanym do podejmowania różnorodnych wyzwań zawodowych w zakresie prawa materialnego Unii Europejskiej K_K05

Wykład informacyjny, konwersatoryjny, problemowy

- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- studium przypadku

W ramach wykładu Studenci zostają zapoznani z szeroko rozumianym prawem materialnym Unii Europejskiej. Charakter wstępny mają rozważania dotyczące ekonomicznych przyczyn integracji europejskiej, a w szczególności jej związków z procesami globalizacyjnymi. W tej części wykładu zarysowane zostają również ekonomiczne związki pomiędzy ograniczaniem barier w handlu a efektywnością gospodarki. Rdzeń przedmiotu stanowi problematyka swobód gospodarczych, polityk gospodarczych oraz prawa konkurencji.

Rdzeń przedmiotu stanowi problematyka swobód gospodarczych, polityk gospodarczych oraz prawa konkurencji. Duży nacisk kładziony jest na ukazanie związków pomiędzy poszczególnymi instytucjami unijnego prawa materialnego

Przedmiot obejmuje następujące zagadnienia:

Blok I.Wprowadzenie do prawa materialnego Unii Europejskiej (4 godz.)

1.Unia Europejska jako organizacja gospodarcza.

2. Etapy integracji gospodarczej.

3. Pojęcie wspólnego rynku.

4. Perspektywy finansowe Unii Europejskiej.

5. Procedura budżetowa.

6. Doświadczenia Polski w negocjacjach budżetowych.

7. Bilans członkostwa Polski w UE.

Blok II.Wspólna Polityka Rolna UE (4 godz.)

1. Geneza i rozwój Wspólnej Polityki Rolnej.

2. Zasady Wspólnej Polityki Rolnej.

3. Cele Wspólnej Polityki Rolnej.

4. Instrumenty finansowe Wspólnej Polityki Rolnej.

5. Wspólna Polityka Rybacka.

Blok III. Polityka spójności Unii Europejskiej (4 godz.)

1. Wprowadzenie

2. Polityka strukturalna UE.

3. Polityka regionalna UE.

4. Polityka spójności UE.

5. Cele polityki spójności UE.

6. Funkcje polityki spójności UE.

7. Zasady polityki spójności UE.

8. Instrumenty finansowe polityki spójności UE.

Blok IV. Swoboda przepływu towarów (4 godz.)

1. Pojęcie towaru w prawie Unii Europejskiej

2.Elementy zasady swobodnego przepływu towarów

3.Zakaz wprowadzania ceł przywozowych i wywozowych oraz opłat o skutku równoważnym do ceł

4. Zakaz wprowadzania dyskryminacyjnego lub protekcjonistycznego opodatkowania

5.Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym, w przywozie i wywozie towarów

6. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów

7.Wyczerpanie praw własności przemysłowej a swoboda przepływu towarów

Blok V.Swoboda przepływu kapitału i płatności (2 godz.)

1.Geneza i podstawy prawne zasady swobody przepływu kapitału i płatności

2.Pojęcie kapitału i płatności

3.Ograniczenia zasady swobodnego przepływu kapitału

3.1.Klauzule ochronne

3.2.Środki derogacyjne

3.3.Nadrzędne wymogi interesu publicznego

3.4.Test proporcjonalności

4. Stosowanie zasady swobodnego przepływu kapitału w stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi a państwami trzecimi

Blok VI.Zasada swobody przepływu pracowników (2 godz.)

1.Zakres działań Unii Europejskiej w zakresie stosunków pracy

2. Zasada swobody przepływu pracowników w systemie prawnym Unii Europejskiej

3.Pojęcie pracownika w prawie unijnym

4. Podstawowe prawa pracowników

4.1. Prawo swobodnego przemieszczania się i pobytu

4.1.1. Podmiotowy zakres prawa swobodnego przemieszczania się i pobytu

4.1.2. Prawo wjazdu i wyjazdu

4.1.2.1. Prawo wyjazdu

4.1.2.2. Prawo wjazdu

4.1.3. Prawo pobytu

4.1.3.1. Prawo pobytu przez okres nie przekraczający trzech miesięcy

4.1.3.2. Prawo pobytu przez okres przekraczający trzy miesiące

4.1.3.3. Prawo stałego pobytu

4.1.4. Ograniczenia prawa wjazdu i pobytu

4.2. Prawo dostępu do zatrudnienia na niedyskryminujących warunkach

4.2.1. Ogólna charakterystyka zasady równego dostępu do zatrudnienia

4.2.2. Zakaz dyskryminacji bezpośredniej

4.2.3. Dyskryminacja pośrednia i środki niedyskryminujące, które istotnie ograniczają dostęp do rynku

4.2.4. Sprawa Bosmana jako przykład zastosowania zasady równego dostępu do zatrudnienia

4.3. Prawo osób zatrudnionych do równego traktowania

5. Odmienności związane z zatrudnieniem w administracji publicznej

Blok VII.Swoboda przedsiębiorczości oraz przepływ osób nie będących pracownikami oraz przedsiębiorcami (2 godz.)

1.Uwagi wstępne

2.Pojęcie swobody przedsiębiorczości

3. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości

4. Uprawnienia akcesoryjne

5. Dopuszczalne ograniczenia swobody przedsiębiorczości

6. Przepływ osób nie będących przedsiębiorcami ani pracownikami

Blok VIII.Swoboda świadczenia usług (2 godz.)

1.Uwagi wstępne

2.Pojęcie usługi w prawie Unii Europejskiej

3.Zakres podmiotowy swobody świadczenia usług

4.Zakres przedmiotowy swobody świadczenia usług

5.Dopuszczalne ograniczenia swobody świadczenia usług

6.Świadczenie w Unii Europejskiej usług uznawanych przez niektóre państwa członkowskie za nielegalne a swoboda świadczenia usług

7.Prace nad nową „dyrektywą usługową” i jej przyjęcie w 2006 roku

Blok IX. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego i wzajemne uznawanie kwalifikacji (2 godz.)

1. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

1.1. Głębokość integracji na płaszczyźnie systemów zabezpieczenia społecznego

1.2. Zakres podmiotowy

1.3. Zakres przedmiotowy

1.4. Filary mechanizmu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

2. Uznawanie kwalifikacji zawodowych

2.1.Wzajemne uznawanie kwalifikacji a swoboda przepływu pracowników, przedsiębiorczości i świadczenia usług

2.2. Uznawanie kwalifikacji niezbędnych do uzyskania dostępu do zawodów regulowanych

2.2.1. Zasady ogólne

2.2.2. Uznawanie kwalifikacji na gruncie zasady swobody świadczenia usług

2.2.3. Uznawanie kwalifikacji na gruncie zasady swobody przedsiębiorczości

2.2.3.1. Ogólny system uznawania kwalifikacji

2.2.3.2. System automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie doświadczenia zawodowego

2.2.3.3. System automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie koordynacji minimalnych wymagań w zakresie kształcenia

2.2.4. Uznawanie innych kwalifikacji

2.2.5. Uznawanie kwalifikacji uzyskanych w państwach nie należących do Unii

Blok X.Zagadnienia wprowadzające do prawa konkurencji Unii Europejskiej (2 godz.)

1. Pojęcia prawa antymonopolowego, prawa konkurencji i prawa antytrustowego

2. Konkurencja w ujęciu ekonomicznym

2.1 Prawo antymonopolowe a ekonomia

2.2.Podstawowe pojęcia ekonomiczne

2.3. Struktury rynku

2.3.1. Konkurencja doskonała

2.3.2. Konkurencja niedoskonała

2.3.2.1. Ogólna charakterystyka konkurencji niedoskonałej

2.3.2.2. Konkurencja monopolistyczna

2.3.2.3. Oligopol

2.3.2.4. Monopol

2.4. Konkurencja a innowacje

2.5. Struktura rynku a interes publiczny

3. Kształtowanie się nowoczesnego prawa antymonopolowego

3.1. Rozwój prawa antymonopolowego przed przyjęciem Ustawy Shermana

3.2. Przyjęcie Ustawy Shermana

3.3.Spór między literalistami a zwolennikami reguły rozsądku

3.4.Zarys rozwoju prawa antymonopolowego Stanów Zjednoczonych po zakończeniu sporu między literalistami a zwolennikami reguły rozsądku

3.5.Rozwój kontynentalnego prawa antymonopolowego

3.6.Powstanie wspólnotowego prawa antymonopolowego

3.7.Rozwój polskiego prawa antymonopolowego

4. Aksjologia prawa antymonopolowego

4.1.Prawo antymonopolowe w „logice własności” i w „logice konkurencji”

4.2. Debata Harvard v. Chicago

4.2.1. Spór na płaszczyźnie teoretycznej

4.2.2. Tendencje w sferze stosowania prawa

4.3.Porównanie aksjologii unijnego, amerykańskiego i polskiego prawem antymonopolowego

5. Zakres stosowania poszczególnych systemów prawa antymonopolowego

5.1. Zakres stosowania unijnego i polskiego prawa antymonopolowego

5.2. Unijne a krajowe prawo antymonopolowe

5.3.Międzynarodowa harmonizacja prawa antymonopolowego

Blok XI. Miejsce prawa antymonopolowego w porządku prawnym (2 godz.)

1. Prawo antymonopolowe a ochrona praw podstawowych

1.1.Wprowadzenie

1.2.Prawo antymonopolowe a ochrona własności, wolności gospodarczej i swobody umów

1.3.Znaczenie zasady proporcjonalności i pojęcia interesu publicznego dla prawa antymonopolowego

2.Prawo antymonopolowe a ochrona własności intelektualnej

2.1. Teorie relacji pomiędzy prawem antymonopolowym a prawem własności intelektualnej.

2.2.Interwencja unijnego prawa antymonopolowego w sferę własności intelektualnej

3.Prawo antymonopolowe a regulacja sektorowa

3.1.Relacje między pojęciami prawa antymonopolowego i regulacji sektorowej

3.2.Cele interwencji regulacyjnej a aksjologia prawa antymonopolowego

3.3. Relacje pomiędzy prawem antymonopolowym a unormowaniami regulacyjnymi w orzecznictwie unijnym (wspólnotowym)

3.4.Zastosowanie prawa antymonopolowego na rynkach regulowanych w analizie konstrukcyjnej

Blok XII.Zakaz nadużywania pozycji dominującej i zawierania porozumień ograniczających konkurencję w prawie Unii Europejskiej (2 godz.)

1. Pojęcie przedsiębiorstwa.

2.Pojęcie rynku właściwego

3. Art. 101 TFUE

3.1. Ogólna charakterystyka art. 101 ust. 1 TFUE

3.2. Porozumienia między przedsiębiorstwami

3.3. Praktyki uzgodnione

3.4. Decyzje związków przedsiębiorstw

3.5. Cel lub skutek w postaci zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia konkurencji

3.6. Porozumienia o mniejszym (bagatelnym) znaczeniu

3.7. Porozumienia poziome i pionowe

3.7.1. Porozumienia poziome

3.7.2. Porozumienia pionowe

3.8. Art. 101 ust. 3 TFUE

3.9. Konkurencja cenowa i poza cenowa

3.10. Art. 101 ust. 3 TFUE a nadużycie pozycji dominującej

3.11. Bezpośredni skutek art. 101 ust. 3 TFUE

3.12. Zwolnienia grupowe

4. Nadużycie pozycji dominującej

4. 1. Ogólna charakterystyka art. 102 TFUE

4.2. Dominacja

4.3. Wspólna dominacja

4.4. Istotna część rynku wewnętrznego

4.5. Pojęcie nadużycia pozycji dominującej

4.5.1.Nadużycia cenowe

4.5.2.Sprzedaż wiązana

4.5.3.Odmowa współpracy gospodarczej – doktryna „niezbędnej infrastruktury” (essential facilities doctrine)

4.6. Stosunek pomiędzy art. 101 i 102 TFUE

Blok XIII.Egzekwowanie zakazów zawierania porozumień (2 godz.) ograniczających konkurencję i nadużywania pozycji dominującej w prawie Unii Europejskiej na tle prawa polskiego

1.Unijne a krajowe organy ochrony konkurencji

2. Współpraca Komisji z sądami krajowymi

3.Postępowanie przed Komisją

4. Decyzje Komisji w sprawach dotyczących art. 101 i 102 TFUE

5. Program leniency w prawie Unii Europejskiej

6.Odszkodowanie za szkody wyrządzone na skutek naruszenia unijnego prawa antymonopolowego

7.Sankcja nieważności

8. Kompetencje decyzyjne krajowych organów ochrony konkurencji w indywidualnych sprawach dotyczących art. 101 i 102 TFUE

9. Egzekwowanie zakazu stosowania praktyk ograniczających konkurencję w prawie polskim

9.1. Administracyjne środki egzekwowania zakazu praktyk ograniczających konkurencję.

9.1.1.Postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

9.1.2.Decyzje Prezesa UOKiK wydawane na podstawie art. 10 uokik

9.1.3.Decyzje Prezesa UOKiK zobowiązujące przedsiębiorcę do wykonania zobowiązań jakie na siebie przyjął

9.1.4.Kary pieniężne

9.1.5.Program łagodzenia kar (leniency)

9.2.Prywatne środki egzekwowania zakazu stosowania praktyk ograniczających konkurencję w prawie polskim

9.2.1.Odszkodowanie za szkody wyrządzone w wyniku stosowania praktuk ograniczających konkurencję

9.2.2.Sankcja nieważności

9.2.3.Powództwo o ustalenie i orzeczenie zastępujące oświadczenie woli

9.3.Naruszenie prawa antymonopolowego a odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone czynami nieuczciwej konkurencji

Blok XIV. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw w prawie Unii Europejskiej (2 godz.)

1.Wprowadzenie

1.1. Koncentracja kapitału

1.2.Rodzaje koncentracji przedsiębiorstw

2.Kontrola koncentracji przedsiębiorstw w prawie Unii Europejskiej

2.1 Ewolucja zasad kontroli koncentracji przedsiębiorstw w prawie unijnym (wspólnotowym)

2.2. Normatywna definicja koncentracji

2.3. Zakres zastosowania unijnego prawa konkurencji do koncentracji przedsiębiorstw

2.3.1.Zasady ogólne

2.3.2. Odesłania

2.3.2.1.Odesłanie do Komisji na wniosek podmiotów biorących udział w koncentracji

2.3.2.2. Odesłanie do Komisji na wniosek państwa członkowskiego

2.3.2.3. Odesłanie do władz krajowych przed notyfikacją

2.3.2.4.Odesłanie do władz krajowych po notyfikacji

2.4. Dopuszczalność stosowania prawa krajowego

2.5. Kryteria zgodności koncentracji z prawem unijnym

2.6. Wytyczne w sprawie oceny horyzontalnego połączenia przedsiębiorstw

2.6.1. Zasady ogólne

2.6.2. Poziomy udziałów w rynku

2.6.3. Poziomy wskaźnika HHI

2.6.4.Antykonkurencyjne skutki połączeń horyzontalnych

2.7. Wytyczne w sprawie oceny niehoryzontalnych połączeń przedsiębiorstw

2.7.1. Zasady ogólne

2.7.2. Udział w rynku i poziom koncentracji

2.7.3.Połączenia wertykalne

2.7.3.1.Efekty nieskoordynowane - wykluczenie

2.7.3.2. Efekty skoordynowane

2.7.4.Połączenia konglomeratywne

2.8. Postępowanie w sprawach kontroli koncentracji przedsiębiorstw w prawie Unii Europejskiej

2.8.1.Notyfikacja

2.8.2. Badanie zgłoszenia i wszczęcie postępowania

2.8.3. Zawieszenie koncentracji

2.9. Kompetencje decyzyjne Komisji

2.10.Odpowiedzialność UE za szkody wyrządzone przy kontroli koncentracji

Blok XV. Pomoc publiczna w prawie UE (2 godz.)

1. Pojęcie pomocy publicznej

2. Dozwolona pomoc publiczna.

3. Pomoc de minimis.

4. Test prywatnego inwestora.

Zajęcia ćwiczeniowe koncentrują się za rozwoju umiejętności stosowania prawa, a zwłaszcza analizy orzeczeń i wypowiedzi piśmiennictwa oraz na rozwiązywaniu kazusów. Pełnią one funkcję uzupełniającą wobec wykładu.

J. Galster (red.), Podstawy prawa Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Toruń 2010, TNOiK

Kryteria oceniania: Egzamin pisemny składający się trzech pytań opisowych (pytanie z zakresu swobód gospodarczych, z zakresu polityk gospodarczych oraz z zakresu prawa konkurencji). Każde pytanie warte jest 5 pkt. Do uzyskania oceny pozytywnej konieczne jest otrzymanie 8 pkt.

Nie przewidziano.