Historia rzemiosła artystycznego

podstawowa wiedza w zakresie historii, historii kultury i historii sztuki europejskiej

umiejętność rozpoznawania podstawowych artefaktów kulturowych

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (22 godz.):

- udział w wykładach - 20 godz.

- konsultacje z nauczycielem - 2 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (min. 68 godz.):

- przygotowanie do zajęć - 7,5 godz.

- lektura własna - 43 godz.

- przygotowanie do egzaminu - 17,5 godz.

Łącznie 90 godz. (3 p. ECTS)

W1: Ma wiedzę o głównych (wiodących) dziedzinach wytwórczości w zakresie rzemiosła artystycznego (K_W03, K_W09).

W2: Posiada znajomość podstawowych przemian stylowych w zakresie europejskiego rzemiosła artystycznego (K_W03).

W3: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów rzemiosła artystycznego (K_W14).

W4: Zna elementarną terminologię w zakresie rzemiosła artystycznego (K_W02).

W5: Posiada elementarną wiedzę o powiązaniach rzemiosła artystycznego z architekturą i sztukami plastycznymi (K_W10, K_W11).

U1: Potrafi rozpoznawać formy artystyczne, typy wyrobów, funkcje przedmiotów (K_U08, K_U09, K_U10).

U2: Potrafi wyodrębniać wskaźniki materiałowe, technologiczne, wykonawcze (warsztatowe), funkcjonalne, użytkowe, reprezentacyjne, semantyczne istotne dla ukształtowania przedmiotu (K_U14).

U3: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów rzemiosła artystycznego i potrafi je stosować (K_U04, K_U11, K_U12, K_U13).

U4: Potrafi wyszukiwać, analizować, selekcjonować i użytkować informacje (K_U01).

K1: Rozumie znaczenie historii rzemiosła artystycznego dla zachowania dziedzictwa kulturowego (K_K04).

K2: Rozumie znaczenie historii rzemiosła artystycznego dla zachowania tradycji europejskiej i przekazania jej przyszłym pokoleniom (K_K06).

K3: Szanuje dziedzictwo historyczne, w tym kulturowe i artystyczne, pod kątem różnorodności tradycji i pochodzenia (K_K06).

K4: Potrafi wykorzystać wiedzę historyczną, techniczną i artystyczną przyswojoną w czasie studiów dla właściwego rozpoznania i wartościowania oryginalnej substancji duchowej i materialnej (K_K04)

wykład

uzupełnieniem są (fakultatywne) ćwiczenia terenowe w muzeach, posiadających reprezentatywne ekspozycje stałe w zakresie różnorodnego rzemiosła artystycznego (preferowane) Muzea Narodowe w Krakowie i Poznaniu, Zamek Królewski na Wawelu)

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- obserwacji

Europejskie rzemiosło artystyczne od wczesnego średniowiecza po początek XX wieku, jego rozwój, przemiany stylowe i typologiczne, cechy istotne w oparciu o charakterystykę technologiczno-morfologiczną.

Wymagania wstępne: posiadanie podstawowej znajomości dziejów sztuki europejskiej.

Pojęcie rzemiosła artystycznego; terminologia; stosunek do architektury i sztuk plastycznych; rzeczy i przedmioty estetyczne.

Rzemiosło artystyczne okresu wędrówek ludów i epoki merowińskiej.

Wysoki status rzemiosła art. w epoce karolińskiej i ottońskiej; rola złotnictwa i rzeźby w kości słoniowej.

Tradycjonalizm i nowatorstwo ok. 1100.

Rozwój w XII w. – nowe zadania, nowe typy przedmiotów, wzrost ilościowy, nowe techniki; znaczenie odlewnictwa; obszar mozański i Lotaryngia, Dolna Saksonia, Dolna Nadrenia i inne ośrodki; włączenie ziem polskich.

Sztuka późnoromańska i wczesnogotycka (przemiany w zakresie typu i formy).

Rzemiosło artystyczne dojrzałego gotyku; znaczenie architektury w komponowaniu sprzętów; poszerzanie jakościowe (typy i technologia) oraz ilościowe, zwł. od 2 poł. XIV w.; znaczenie cechów rzemieślniczych.

Późny gotyk, dekoracyjność, przepych dworski, wrastający udział przedmiotów świeckich przy trwającej dominacji zabytków sakralnych; znaczenie malarstwa jako źródła ikonograficznego; rozkwit rzemiosła w Europie środkowej.

Renesans italski, motywy klasyczne w dekoracji; Francja; Niderlandy; Niemcy płd.; importy włoskie; rola projektów.

Manieryzm południowy i północny; rola Niderlandów; wzrost znaczenia powielanych graficznie wzorników; artyści cechowi a wirtuozi.

Kształtowanie wnętrza mieszkalnego w XVII w.; wnętrza arystokratyczne i mieszczańskie; rozwój meblarstwa oraz ceramiki i szkła. Italia, Francja, Niderlandy, Niemcy, Polska.

Sztuka dworska Francji Ludwika XIV, wpływ na Europę, klasycyzujący barok.

Regencja, rokoko, klasycyzm – Francja i jej oddziaływanie na Europę; sztuka dworska i jej wpływ na inne warstwy społeczne; znaczenie meblarstwa; komfort i użyteczność.

Od neoklasycyzmu przez biedermeier i style historyczne do arts & crafts movement i secesji; wnętrza mieszkalne, obfitość sprzętów; nowe technologie, upadek rękodzieła, wytwórczość masowa i fabryczna; znaczenie wystaw światowych w 2 poł. XIX w.

Szczegółowy zakres zagadnień i podejmowana tematyka może ulegać zmianom w zależności od realizowanych w danym cyklu ćwiczeń terenowych w muzeach.

a) podstawowa

Henry de Morant: Historia sztuki zdobniczej od pradziejów do współczesności. [uzuzpełnienia:] Gérald Gassiot-Talabot: Wzornictwo przemysłowe i najnowsze tendencje; Bożenna Majewska-Maszkowska, Ryszard Bobrow: Rzemiosło i przemysł artystyczny w Polsce. Warszawa: Arkady 1981.

Guillauame Janneau: Encyklopedia sztuki dekoracyjcnej [uzupełnienia: Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz]. Warszawa: WaiF 1978 (recenzja: Michał Woźniak, Biuletyn Historii Sztuki, XLII, 1980, nr 2, s. 221-225.

Hugh Honour, John Fleming, Penguin Dictionary of Decorative Arts, London 1980 (i nast. wydania).

Stefan Sienicki: Wnętrza mieszkalne. Warszawa 1962

Sigrid Hinz: Wnętrza mieszkalne i meble. Warszawa (wyd. oryg. Berlin 1980).

John Pile: Historia wnętrz. Warszawa: Arkady 2006 (wyd. oryg. London 2000).

Steven Parissien: Historia wnętrz. Dom od roku 1700. Warszawa: Arkady 2010 (wyd. oryg. London 2009).

Herbert Read, Sztuka a przemysł. Zasady wzornictwa przemysłowego, Warszawa 1964.

Irena Huml, Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki, Warszawa: ISPAN 2003.

Adam Bochnak, Julian Pagaczewski: Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich. Kraków: UJ 1959.

Zdzisław Żygulski jr.: Dzieje polskiego rzemiosła artystycznego. Warszawa: Interpress 1987.

Jan Samek: Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze. Warszawa: WAiF, PWN 2000.

Jan Samek: Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne. Warszawa: WAiF 1984.

Irena Huml: Polska sztuka stosowana XX wieku. Warszawa: WAiF 1978.

b) uzupełniająca

Propyläen Kunstgeschichte, Neue Folge (poszczególne tomy).

Piotr Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, tłum. Jadwiga Kuczyńska i Edward Zwolski [wyd. oryg. Torino 1995, przekład wg wyd. Paris 1998], (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Źródła i monografie, 216). Lublin: TN KUL 2001.

Heinrich Kohlhaussen: Europäisches Kunsthandwerk. Vorromanik und Romanik (Monumente des Abendlandes). Frankfurt a.M. 1970.

Heinrich Kohlhaussen: Europäisches Kunsthandwerk. Gotik und Spätgotik (Monumente des Abendlandes). Frankfurt a.M. 1970.

Kinga Szczepkowska-Naliwajek: Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania. Warszawa: Fundacja ATK 1996.

The History of Decorative Arts. The Renaissance and Mannerism in Europe, red. Alain Gruber. New York-London-Paris 1993.

The History of Decorative Arts. Classicism and the Baroque in Europe, red. Alain Gruber. New York-London-Paris 1996.

Peter Thornton: Authentic Decor. The Domestic Interior 1620-1920. London: Weidenfeld and Nicolson 1984.

The Elements of Design. The Development of Design and Stylistic Elements from the Renaissance to the Postmodern Era, red. Noël Riley. London 2003.

Victor H. Elbern: Magia i wiara w złotnictwie wczesnego średniowiecza. Biuletyn Historii Sztuki 38, 1976, s. 195-217.

O rzemiośle artystycznym w Polsce. Materiały Sesji Naukowej zorganizowanej przez Oddział Poznański Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Muzeum Narodowe w Poznaniu w dniach 22-24 października 1973. Warszawa: PWN 1976.

Rzemiosło artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego SHS, red. Ryszard Bobrow, vol. 1-2. Warszawa 1996, 2001.

Katalogi wystaw i zbiorów muzealnych, m.in.:

Sztuka zdobnicza. Dary i nabytki 1945-1964. Katalog, red. Stanisław Gebethner, Muzeum Narodowe w Warszawie, czerwiec-sierpień 1964, Warszawa 1964.

Rzemiosło artystyczne i plastyka w zbiorach wilanowskich. Katalog –Przewodnik po Galerii, (Muzeum w Wilanowie, Katalog zbiorów artystycznych, II), Warszawa 1980.

Ars Sacra. Dawna sztuka diecezji toruńskiej. Katalog wystawy 5 XI – 31 XII 1993, red. i współautor Michał Woźniak. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu 1993.

Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy na Zamku Królewskim na Wawelu, październik-grudzień 1994. Kraków 1994.

Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu, red. Jerzy Szablowski, Warszawa: Arkady 1994.

Ornamenta ecclesiae Poloniae. Skarby sztuki sakralnej, wiek X-XVIII, red. Przemysław Mrozowski, Artur Badach, współautor Michał Woźniak. Zamek Królewski w Warszawie, 15 maja – 8 sierpnia 1999, Warszawa: Dom Polski 1999.

Decorum Życia Sarmatów w XVII i XVIII wieku. Katalog pokazu sztuki zdobniczej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa: MNW 1980.

Szlachetne dziedzictwo czy przeklęty spadek. Tradycje sarmackie w sztuce i kulturze, katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, 11 listopada 2004 – 27 lutego 2005, red. Joanna Dziubkowa, Poznań 2004.

Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, red. Teresa Grzybkowska, współpraca Jolanta Talbierska, Barbara Tuchołka-Włodarska, t. I: Eseje, t. II: Katalog. Gdańsk: Muzeum Narodowe, maj-sierpień 1987, Warszawa: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk 1987.

Pod jedną koroną. Kultura i sztuka w czasach unii polsko-saskiej, katalog wystawy, Zamek Królewski w Warszawie, 2 VI – 12 X 1997, red. Marta Męclewska i inn., Zamek Królewski w Warszawie, Staatliche Kunstsammlungen Dresden 1997.

Wawel 1000-2000. Katalog wystawy jubileuszowej, t. I: Kultura artystyczna dworu królewskiego i katedry. Zamek Królewski na Wawelu, maj – lipiec 2000, Katedra krakowska – biskupia, królewska, narodowa. Muzeum Katedralne na Wawelu, maj – wrzesień 2000, red. Magdalena Piwocka, Dariusz Nowacki, Kraków 2000.

Klejnot w koronie Rzeczypospolitej. Sztuka zdobnicza Prus Królewskich, Wystawa w 540. rocznicę podpisania Pokoju Toruńskiego, Muzeum Narodowe w Gdańsku, grudzień 2006 – luty 2007, t. I: Eseje, t. II: Katalog, red. Czesława Betlejewska, współautor Michał Woźniak. Gdańsk 2006.

Egzamin pisemny - W1, W2, W4, U1, U2

Udział w ćwiczeniach terenowych (fakultatywnie) - W3, W4, U1, U2, U3, K4

Aktywność - K1, K2, K3, K4

Dla uzyskania najniższej oceny pozytywnej (dst) wymagana jest wiedza i umiejętności na poziomie min. 50%.