Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historyczne konstrukcje murowane i ich problematyka konserwatorska

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-II-HKM-P
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historyczne konstrukcje murowane i ich problematyka konserwatorska
Jednostka: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla Studium Podyplomowego Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Dziedzictwa Archn
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Podstawowa wiedza o historycznych konstrukcjach murowanych.

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

1. Godziny realizowany z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu, przewidziane w programie): 23

2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu): 22

3. Czas, wymagany do przygotowania się do zaliczenia (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych): 15

Efekty uczenia się - wiedza:

EK_W03 - student ma pogłębioną wiedzę o dawnych technikach budowlanych występujących w zabytkach oraz ich problematyce konserwatorskiej.

Efekty uczenia się - umiejętności:

EK_U01 - student potrafi dokonać rozpoznania rozwiązań historycznych i współczesnych występujących w zabytku celem ochrony tych pierwotnych.

EK-U05 - student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do przygotowania wytyczne i zalecenia do programu konserwatorskiego dla różnych typów elementów i detali architektonicznych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

EK_K02 - student w działaniach konserwatorskich i restauratorskich kieruje się szacunkiem wobec dziedzictwa historycznego (w tym architektonicznego) i różnorodności kulturowej, starając się zachować indywidualny charakter każdego zabytku.

EK_U06 -student jest przygotowany do skutecznego uzasadnienia inwestorowi poszanowania wartości dawnej architektury oraz ukierunkowania na budowie działań wykonawców do stosowania dawnych technik budowlanych.

Metody dydaktyczne:

Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny, uporządkowany w układzie tematycznym.

Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna.

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Skrócony opis:

Historyczne konstrukcje murowane i ich problematyka konserwatorska,

na które składają się: 1. Wybrane zagadnienia organizacji budownictwa średniowiecznego. 2. Kamień w architekturze polskiej. 3. Fundamenty

i rusztowania. 4. Mury, 5. Sklepienia, 6. Historia i technologia dawnych zapraw, 7. Technologie zapraw we współczesnej konserwacji zabytków architektury.

Pełny opis:

Poszczególne wykłady dotyczą następujących tematów:

1. Wybrane zagadnienia organizacji budownictwa średniowiecznego.

Wykład przedstawiający zwięzłą charakterystykę organizacji i finansowania średniowiecznych przedsięwzięć budowlanych oraz omawia sposoby pozyskiwania i obróbki materiałów budowlanych, a także technikę i kolejne etapy prac ciesielskich i murarskich. W ten sposób przekazuje podstawowe elementy wiedzy o organizacji i technice średniowiecznego budownictwa niezbędnej przy planowaniu i prowadzenia tzw. Badań Architektonicznych oraz właściwej interpretacji ich wyników.

2. Kamień w architekturze polskiej.

Przykłady zastosowania skał wylewnych (ryolit, andezyt, bazalt), żyłowych (diabaz, porfir) i głębinowych (granity, dioryt, sjenit, labradoryt, gabro). Przykłady zastosowania skał osadowych (wapienie lekkie i budowlane, opoka, muszlowiec, kreda, martwica, trawertyn, dolomit, brekcje, piaskowce: świętokrzyskie, beskidzkie i śląskie, szarogłaz, tufy) i przeobrażonych (łupki, wapienie zbite, marmury: kieleckie i śląskie). Przykłady zastosowania skał okruchowych (żwiry, piaski, glina), chemicznych (gips, alabaster) i innych (torf, ruda darniowa). Skały – importy (wapienie, piaskowce i granity szwedzkie; granity węgierskie, marmury saskie i włoskie; skały polodowcowe).

3. Fundamenty i rusztowania

Dawne sposoby rozeznania gruntu. Głębokość posadowienia. Fundamenty:

w wykopach „wąsko-przestrzennych i szeroko-przestrzennych”. Fundamenty ciągłe, punktowe, na palach i rusztach drewnianych oraz fundamenty wylewane. Dawne zabezpieczenia od podciągania wody kapilarnej. Rusztowania stojakowe i przewieszone. Otwory maculcowe. Koziołki. Pionowy transport materiałów: koła deptakowe, koła z liną bez końca, kołowroty, naczynia do transportu.

4. Mury

a) Mury średniowieczne i nowożytne.

Mury opus emplecton. Wybrane wątki murów kamiennych: mury w jodełkę, mury z głazów narzutowych (otoczaków), mała i duża kostka, mury z kamieni łamanych i łupanych. Mury rzędowe i warstwowe. Mury z ciosów i sposoby wykonywania ciosów. Dawne faktury murów kamiennych w zależności od narzędzi. Rodzaje cegieł i ich wielkości. Wątki murów średniowiecznych. Destrukcja strukturalna murów średniowiecznych. Naroża murów średniowiecznych. Wątki murów nowożytnych. Naroża murów nowożytnych. Spoiny, ich formy i znaczenie. Kolejność wznoszenia murów, strzępia. Faktura i kolorystyka murów. Wykończenia blend i fryzów. Otwory w murach i ich przesklepienia.

b) Mury z drugiej połowy XIX w.

Wykład obejmuje problematykę związaną zarówno z technologią wypału cegły, jak i wznoszeniem oraz dekoracją budynków. Problematyka związana z XIX –wiecznymi technikami wznoszenia obiektów z cegły nieotynkowanej. Wykład ilustrowany jest prezentacją multimedialną zawierająca autorską dokumentację fotograficzną przedstawiającą XIX –wieczne budownictwo z cegły nieotynkowanej na terenie Polski. Na przykładach zwraca się uwagę na problematykę konserwatorską przedmiotowych obiektów i ukazuje technologię wykonania oraz możliwości naprawy ścian z okładziną ceramiczną.

5.Sklepienia:

a) Rozwój i budowa konstrukcji sklepień.

Kształty łuków. Elementy sklepień. Sklepienia kolebkowe i ich opory. Budowa sklepień kolebkowych i wykończenie ich podniebienia. Sklepienia krzyżowe i ich budowa. Sklepienia krzyżowo-żebrowe i ich żebra. Opory sklepień krzyżowych

i krzyżowo-żebrowych. Budowa sklepień krzyżowych i krzyżowo-żebrowych. Sklepienia gwiaździste. Sklepienia kryształowe, sieciowe i wachlarzowe. Przyczyny destrukcji sklepień i ich zapobieganie. Wykończenie podniebienia sklepień żebrowych. Kopuły.

b) Geometria sklepień gotyckich wg źródeł.

Opis i najstarsze rysunki konstrukcji sklepień gdańskich w dziele Bartla Ranischa. Charakterystyka działalności Ranischa – gdańskiego architekta i konserwatora z XVII w. Znaczenie prekursorskich prac. Koncepcja dzieła o sklepieniach. Klasyfikacja i zasady konstrukcji sklepień gotyckich objaśnione w dziele. Metoda geometryczna wyznaczania kształtu i położenia żeber sklepiennych według Ranischa. Etapy wykreślania łuków żebrowych. Zasady i wskazówki przy ustalaniu położenia przestrzennego układu żeber i krążyn.

Kościół w Szydłowcu i jego niezwykły projekt sklepienia, w naturalnej skali, wyryty na murze. Charakterystyka zachowanego gotyckiego sklepienia prezbiterium i jego planu –projektu, odkrytego w XX w. Budowa modelu geometrycznego sklepienia jako współczesna próba rekonstrukcji dawnej sztuki muratorów, z zastosowaniem techniki cyfrowej. Etapy tworzenia modelu i wizualizacji sklepienia – komentarz do rysunków. O modelowaniu kształtów sklepień do celów konserwatorskich (przygotowania do odbudowy, remontów, badań). Przykład autorskiej koncepcji odtworzenia sklepienia w kościele zamkowym NMP w Malborku (oprac. 2014 r.). Praktyczne zastosowanie historycznych metod.

6. Historia i technologia dawnych zapraw.

Na wykładzie omawiane są dawne zaprawy mineralne stosowane jako materiał wiążący (mury ceglane i kamienne), konstrukcyjny (np. fundamenty budowli, gurty, żebra, pilastry, służki itp.) i dekoracyjny (np. stiuki, sztukaterie, tynki zwykłe i ozdobne, elementy dekoracji architektonicznej). Historia i technologia dawnych zapraw prezentowana jest w ujęciu chronologicznym w oparciu o materiały źródłowe, dawne traktaty, ilustracje (miniatury, grafiki, malowidła ścienne, ryty) oraz wyniki badań fizykochemicznych próbek pochodzących z zabytkowych budowli. Istotnym elementem wykładu jest prezentacja oryginalnych fragmentów zapraw o dużej wartości archiwalnej (próbki pochodzą z budowli datowanych od 1500 p.n.e., aż do XX wieku). Wskazanie występujących w nich charakterystycznych składników i cech technologicznych stanowi wizualizację treści wykładu.

7. Technologia zapraw wg współczesnej konserwacji zabytków architektury.

Kryteria doboru i praktyka zastosowania. Przegląd i charakterystyka materiałów wiążących historycznych i współczesnych. Zaprawy do renowacji murów ceglanych i kamiennych – wymagane cechy konserwatorskie w zależności od zastosowania. Rodzaje wypraw tynkarskich – wymagane cechy konserwatorskie w zależności od zastosowania.

Literatura:

Podręczniki

- Łodyńska-Kosińska M., Geometria architektów gotyckich, KAU, T. IX, 1964, z. 2, s. 89-114.

- Mączeński Z., Poradnik budowlany dla architektów, Warszawa 1953.

Literatura ogólna

- Arszyński M., Organizacja i technika budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim, Malbork 2016.

- Arszyński M., Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach (1230-1454), Toruń 1995.

- Arszyński M., Warsztat budowlany w Prusach około 1400 roku, BHS, R. XXIX, 1967, nr 4, s. 582-584.

- Arszyński M., Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i w I poł. XV wieku, [w:] Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 9, red. Z. Kamieńska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 7-139 (Studia i materiały z historii kultury materialnej, t. 39).

- Arszyński M., Stosunki między zakonem krzyżackim a społeczeństwem w świetle rozważań nad organizacją budowy kościołów parafialnych w Prusach, [w:] Zakon krzyżacki a społeczeństwo państwa w Prusach, red. Zenon Hubert Nowak, Toruń 1995, s. 165-184 (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 86, z. 3).

- Borusiewicz W., Z dziejów rozwoju myśli konstrukcyjnej przy kształtowaniu architektury murowanej do XIX wieku, „Teka Komisji Urbanistyk i Architektury”, t. I, 1967, s. 169-181.

- Frazik J. T., Organizacje architektoniczno-budowlane w Europie w okresie średniowiecza, TKUiA, T. IX, 1975, s. 137-153.

- Frazik J. T., Ze studiów nad warsztatem architekta i budowniczych w średniowieczu, Kraków 1990 (Monografia. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, nr 102).

- Gimpel J., Jak budowano w średniowieczu, Warszawa 1968.

- Karwasińska J., Rachunki do prac budowlanych zamku w Nowym Mieście Korczynie w latach 1403-1408, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 4 (1956), nr 4(2) dodatkowy, s. 409-490.

- Krótka nauka budownicza Dworów, Pałaców, Zamków podług Nieba i zwyczaju Polskiego (Kraków 1659), Opracował Adam Miłobędzki, Wrocław 1957.

- Stamm E., Miary długości w dawnej Polsce, Warszawa 1935.

- Świechowski Z., Czy istniały strzechy budowlane, „Przegląd Historyczny”, T. LIV, 1963, nr 4, s. 666-670.

- Świechowski Z., Zachwatowicz J., Dzieje budownictwa w Polsce według Oskara Sosnowskiego do połowy XIII wieku, t. 1, Warszawa 1964.

- Wyrobisz A., Czy istniały strzechy budowlane. Z zagadnień organizacji rzemieślników budowlanych w średniowieczu, „Przegląd Historyczny”, T. LIII, 1962, nr 4, s. 745-761.

- Wyrobisz A., Stan badań nad historią budownictwa w Polsce do końca XVIIII wieku, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 20, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, T. 4, 1964, s. 11-30.

Budownictwo kamienne

- Czeżowski A., Obróbka kamienia, Kraków 1955.

- Fleszerowa R., Kardymiczowa I., Koziński W., Kamień w służbie człowieka, Warszawa 1956.

- Gadomski J., Znaki kamieniarskie w Polsce do połowy XIII wieku, „Folia Historiae Artium”, T. 3, 1966.

- Jarmontowicz A., Krzywobłocka-Laurów R., Lehman J., Piaskowiec w zabytkowej architekturze i rzeźbie, Bibl. Tow. Opieki nad Zabytkami, Warszawa 1994.

- Kamieński M., Rozmieszczenie najważniejszych kamieni budowlanych w Polsce, Warszawa 1952.

- Kowalczewski S., Marmury kieleckie dawniej i dziś, Kielce 1934.

- Kozakiewicz S., Początek działalności Komasków, Tessyńczyków i Gryzończyków w Polsce – okres renesansu (1520-1580), BHS, R. XXI, 1959, s. 3-29.

- Sygietyńska W., Kamień w architekturze Warszawy, Warszawa 1970.

- Tatarkiewicz W., Czarny marmur w Krakowie [w:] O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku. Architektura i rzeźba, Warszawa 1966, s. 347-399.

- Tyrowicz T., Kamieniarstwo, Warszawa 1952.

- Walendowski H., Posadzki szwedzkie w XVI-XVIII wieku w Poznaniu, Kronika miasta Poznania, t. 62 (1994), nr 3-4, s. 427-436.

- Weber-Kozińska M., Górnictwo kamienne [w:] Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich, red. J. Pazdur, t. 1-2, Katowice 1960-1961.

- Weber-Kozińska M., Kamieniarka w Polsce w okresie renesansu. Główne etapy rozwojowe w historii naszego kamieniarstwa, „Architektura”, R.1954, nr 1, s. 13-19.

- Weber-Kozińska M., Z problematyki historii kamieniarstwa w Polsce, KAU, T. III, 1958, s. 61-84.

- Wiklendt J., Piaskowiec gotlandzki w zabytkach Torunia, Chełmży i Chełmna, [w:] Chemia w konserwacji zabytków: materiały z II Ogólnopolskiego Zjazdu Chemików Konserwatorów: Toruń-Bachotek, wrzesień 1981, red. B. Pokorska, Warszawa 1982, s. 171-175.

- Woźniak P.P., Skały Szwecji i ich eksploatacja, [w:] Kamienie szwedzkie w kulturze i sztuce Pomorza, Król D., [et al.], Gdańsk 2004, s. 7-22.

Dawne ceglarstwo i budownictwo ceglane

- Bogucka M., Cegielnia gdańska w XVII wieku, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 10, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, t. 1, 1961, s. 125-140.

- Bogucka M., Rzemiosła budowlane, [w:] Bogucka M., Gdańsk jako ośrodek produkcji w XIV-XVII wieku, Warszawa 1962.

- Gruszecki A., Metoda graficzna badań pomiarowych cegły przy ustaleniu chronologii obiektów architektonicznych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 1965, t. X, z. 1, s. 55-58.

- Kąsinowski A., Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 43, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, t. 10, 1970, s. 47-131.

- Kilarski M., O właściwą fakturę muru zabytku, „Ochrona Zabytków”, z. 1 (28), R. VIII, 1955, s. 23-33.

- Koczorowski K., Niektóre problemy strychowania konstrukcyjnej cegły „palcówki”, BMiOZ, seria B, t. 49, Warszawa 1978, s. 21-38.

- Kutzner M., Technika i organizacja budowy gotyckich kościołów miejskich na Śląsku na przykładzie realizacji kościoła św. Mikołaja w Brzegu, AUNC, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, IX, Toruń 1980, s. 75-125.

- Małachowicz E., Faktura i polichromia architektoniczna średniowiecznych wnętrz ceglanych na Śląsku, KAU, t. X, 1965, z. 3, s. 207-227.

- Miks N., W sprawie badań nad cegłą średniowieczną, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. V, 1957, nr 1.

- Rudkowski T., Badania nad rozmiarami cegły średniowiecznego Wrocławia, Sprawozdanie Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, nr 7, 1952.

- Swaryczewski A., Gotyckie portale w kamienicach Krakowa, TKUiA, T. XIX, 1985, s. 9-16.

- Szolginia W., Ceramika architektoniczna, „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury”, R. IV, 1955, z. 3, s. 103-104.

- Świechowski Z., Wczesne budownictwo ceglane w Polsce, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 10, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, t. 1, 1961, s. 83-124.

- Tomaszewski Z., Badania cegły jako metoda pomocnicza przy datowaniu obiektów architektonicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej, Budownictwo, nr 4, 1955.

- Wyrobisz A., Budownictwo murowane w Małopolsce w XIV i XV wieku, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 17, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, t. 3, 1963.

- Wyrobisz A., Średniowieczne cegielnie w większych ośrodkach miejskich w Polsce, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 10, „Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu”, t. 1, 1961, s. 55-82.

Sklepienia

- Babicka M., Sklepienia kryształowe na Warmii i Mazurach, „Rocznik Olsztyński”, t. 4, 1961-62, s. 9-52.

- Brykowska M., Sklepienia kryształowe; niektóre problemy, [w:] Późny gotyk, Warszawa, 1965, s. 243-259.

- Brykowska M., Sklepienia kryształowe, BHS, R. XXV, 1963, nr 3, s. 245.

- Frazik J. T., Poglądy na żebra w sklepieniach gotyckich, BHS, R. XXIII, 1961, nr 4, s. 320-417.

- Frazik J. T., Późnogotyckie sklepienia żebrowe w Gdańsku i jego kręgu, TKUiA, T. XIII, 1979, s. 133-143.

- Frazik J. T., Sklepienia gotyckie w Prusach, na Pomorzu Gdańskim i Ziemi Chełmińskiej, KAU, T. XXX, 1985, s. 3-26.

- Frazik J. T., Sklepienia tak zwane piastowskie w katedrze wawelskiej. Ze studiów nad gotycką katedrą w Krakowie, [w:] Studia do dziejów Wawelu, t. 3, 1968, s. 127-147.

- Frazik J. T., Sklepienia żebrowe w Polsce XV w., [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, red. Skubiszewski P., Warszawa 1978.

- Frazik J. T., Zagadnienia sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej, [w:] „Folie Historiae Artium”, T. IV, 1978, s. 5-95.

- Frazik J. T., Zagadnienia strukturalne gotyckich sklepień o przęsłach trójpodporowych, BHS, R.XXVII, 1965, nr 2, s. 155-160.

- Hanulanka D., Sklepienia gwiaździste w architekturze późnego gotyku na Śląsku, BHS, R. XXXI, 1969, nr 1, s. 123-127.

- Jarzewicz J., More geometrio. Kompozycja sklepienia Letniego Refektarza w Pałacu Wielkich Mistrzów w Malborku, [w:] Studia Zamkowe, t. 4, red. Artur Dobry, Pospieszna B., Malbork 20102, s. 77-89.

- Kaplan H. C., Bartel Ranisch i sklepienia gdańskie, KAU, T. XXII, 1977,

z. 3, s. 167-190.

- Kulig A., O gotyckim rysunku architektonicznym na podstawie odkrytych źródeł w Szydłowcu. Wizualizacja zabytku na bazie średniowiecznych planów. III Forum Architecturae Poloniae Medievalis, Kraków 2013, s. 157-167.

- Kulig A., Problem dokumentowania i modelowania rekonstrukcji sklepień gotyckich, Kraków 2015.

- Kutzner M., Sklepienia „przeskokowe” w gotyckiej architekturze Śląska, „Sprawozdanie Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 20, 1965, seria A, s. 92-96.

- Zlat M., Najstarsze sklepienia sieciowe w Polsce, KAU, T. XVII, 1972, z. 1, s. 3-19.

Zaprawy

- Brochwicz Z., Materiały wiążące w budownictwie starożytnym i wczesno-średniowiecznym, Materiały Zachodniopomorskie, t. 14, 1968, s. 753-791.

- Brochwicz Z., Tynki gotyckie na elewacji „Kamienicy pod Gwiazdą” w Toruniu, AUNC, t. IV, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, t. V, 1974, s. 61-68.

- Brochwicz Z., Zaprawa wapienna jako tworzywo elementów architektonicznych na przykładzie służek w kaplicy zamkowej w Radzyniu Chełmińskim, AUNC, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, 1971, s. 127-139.

- Brochwicz Z., Charakterystyka XVII-wiecznych narzutów wapiennych występujących na elewacji ,,Kamienicy Pod Gwiazdą” w Toruniu, AUNC, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, t. V, 1974, s. 69-90.

- Hoernes M., Hoch und Spätmittelalterlicher Stück. Material- Technik-Stil- Restaurierung, Regensburg: Schmidt u.Steiner, 2002.

- Jabłczyńska-Jędrzejewska H., Dawne zaprawy budowlane, KAU, T. III, 1958, z. 1, s. 85-94.

- Kalinowski K., Warsztat barokowego rzeźbiarza, [w:] Artium Quaestiones, VII, Poznań 1995, s. 103-140.

- Kilarski M., Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z kościoła zamkowego

w Malborku. Studium technologiczno-konserwatorskie, [w:] Podług nieba

i zwyczaju polskiego…, Warszawa 1988, s. 183-194.

- Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Strzelczyk J. i Wyrwa A. M., t. 1

i 2, Poznań 1999.

- Poksińska M., The Fresco Technique on Gypsum Substrate on Mediaeval Architectural Sculpture, 11th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone, 15-20 September 2008, vol. 1, Toruń, pp. 733-738.

- Poksińska M., Wyrwa A. M., Kęsy-Lewandowska M., Technologia dawnych zapraw jako przyczynek do poznania chronologii faz budowy rotundy i kościoła cysterskiego w Łaknie, Studia i Materiały do Dziejów Pałuk, t. 3, Poznań 2000, s. 367-389.

- Stawicki S., Technika malowideł bizantyjsko-ruskich, Ochrona Zabytków, 4/1970, s. 267-275.

- Ślesiński W., Materiały malarskie – spoiwa mineralne, Warszawa 1984.

- Wilk J., Gips w budownictwie i architekturze, „Prace Instytutu Urbanistyki

i Architektury”, R. IV, 1955, z. 3, s. 57-102.

Transport budowlany

- Saładziak A., Henrykowski żuraw dreptakowy, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, T. XIII, 1965, s. 163-184.

- Saładziak A., Zabytkowe budowlane urządzenia wyciągowe, „Studia

i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, seria D, „Historia Techniki i Nauk Technicznych”, z. 7, Warszawa 1973, s. 77-132.

- Saładziak A., Problemy ochrony zabytkowych mechanizmów wyciągowych, „Ochrona zabytków”. R. XIX, 1966, nr 1, s. 55-71.

Roboty wykończeniowe

- Dąbrowski S., Portale, bramy i sienie toruńskie XVII-go wieku, „Zapiski Towarzystwa Naukowe w Toruniu”, T. IX, 1933, nr 7-8, s. 113-150.

- Kanclerz F., Sgraffito geometryczne w Polsce, BHS, R. XXV, 1963, nr 4,

s. 316-318.

- Roguska J., Przejazdy bramne i klatki schodowe kamienic warszawskich

w 2 połowie XIX i na początku XX wieku, KAU, T. XXIII, 1978, z. 1-2, s. 71-92.

- Rudkowski T., Dekoracje sgraffitowe kamienic mieszczańskich w Polsce, KAU, T. XXX, 1985, z. 2, s. 227-244.

Metody i kryteria oceniania:

Kolokwium uwzględniające wszystkie wszystkie przedmioty składające się na moduł kształcenia.

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Beata Piaskowska, Jan Tajchman
Prowadzący grup: Anna Kulig, Beata Piaskowska, Maria Poksińska, Henryk Ratajczak, Jan Tajchman
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Anna Kulig, Piotr Niemcewicz, Maciej Prarat, Henryk Ratajczak, Jarosław Rogóż
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Anna Kulig, Henryk Ratajczak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Anna Kulig, Henryk Ratajczak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)