Pracownia konserwacji dzieł sztuki orientu

- pozytywnie zaliczone przedmioty oraz praktyki w poprzednich semestrach studiów (I - IX) na kierunku Konserwacja-Restauracja Dzieł Sztuki, specjalności Konserwacja-Restauracja Papieru i Skóry.

- wymagana obecność na zajęciach (dozwolone dwie usprawiedliwione nieobecności, które student musi odrobić – formę i czas uzgadnia z prowadzącym)

przedmiot obligatoryjny

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: 75 godz. (2,5 punkty ECTS)

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: 45 godz. (1,5 punkt ECTS)

- systematyczne przygotowanie studenta do zajęć: 10 godz.

- opracowanie projektu konserwatorskiego, wykonanie dokumentacji konserwatorskiej: 35 godz.

Łącznie: 120 godz. (4 ECTS)

W1. posiada podstawową wiedzę dotyczącą konserwacji-restauracji zabytków sztuki Orientu przydatną do formułowania i rozwiązywania zagadnień związanych z tworzeniem projektów konserwatorskich dla obiektów tego typu znajdujących się w polskich zbiorach muzealnych i prywatnych - K_W01;

W2. wykazuje zrozumienie wzajemnych relacji pomiędzy teoretycznymi i praktycznymi aspektami studiów obejmujących tematykę konserwacji wybranych zabytków/ dzieł sztuki Orientu, a także potrafi zastosować posiadaną wiedzę w sposób praktyczny dostosowując strategie i projekty konserwatorskie indywidualnie, zależnie do rozpatrywanego przypadku (zwój pionowy/ thanka/ ukiyo-e/ itp.) K_W02;

W3. ma bazową wiedzę teoretyczną i praktyczną z metodyki działań konserwatorskich w zakresie konserwacji-restauracji wybranych dzieł sztuki/ zabytków Orientu K_W03;

W4. zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki i zabytków orientalnych - K_W04;

W5. posiada elementarną wiedzę w zakresie materiałoznawstwa substancji zabytkowej zabytków sztuki Orientu na papierze oraz wykorzystywanych materiałów konserwatorskich - K_W05;

W6. zna podstawowe metody fizyczne i chemiczne badania wybranych zabytków/ dzieł sztuki Orientu - K_W06;

W7. ma konieczną wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy wymaganej podczas przeprowadzania zabiegów konserwatorskich - K_W13;

W8. posiada elementarną wiedzę dotyczącą dawnych technologii i technik artystycznych stosowanych w zabytkach sztuki Orientu - K_W09.

U1. umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania wybranych zabytków Orientu, określić przyczyny zniszczeń i sformułować program prac badawczych oraz konserwatorskich-restauratorskich uwzględniając specyfikę tych zabytków – K_U01;

U2. potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną wybranego dzieła sztuki i zabytku Dalekiego Wschodu z uwzględnieniem oryginału i warstw wtórnych - K_U02;

U3. potrafi określać główne i szczegółowe cele służące konserwacji-restauracji dzieła sztuki/ zabytku, wywodzącego się z kultur pozaeuropejskich z uwzględnieniem ich kontekstu kulturowego i zasad etyki konserwatorskiej obowiązujących w danym kręgu kulturowym - K_U03;

U4. posiada umiejętność wykorzystania wiedzy konserwatorskiej, technologicznej oraz wiedzy z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych dla przygotowania projektu konserwatorskiego dla zabytków sztuki Orientu - K_U04;

U5. posiada umiejętność wykonywania zabiegów konserwatorskich- restauratorskich w zakresie wybranych obiektów orientalnych - K_U05;

U6. potrafi określić zasady profilaktyki i minimalizacji niszczącego oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki pochodzących z kręgów kulturowych Orientu - K_U06;

U7. posiada umiejętność opracowania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej dzieł sztuki orientu K_U09;

U8. umie podejmować samodzielnie decyzje odnośnie projektowania i realizacji przydzielonych w trakcie zajęć prac konserwatorskich – K_U16;

U9. jest przygotowany do współdziałania z innymi osobami w ramach prac zespołowych, jest zdolny do podjęcia wiodącej roli w takich zespołach – K_U17;

U10. ma umiejętności językowe z zakresu specjalistycznego słownictwa w wykładanym zakresie K_U19.

K1. ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) zabytków i dzieł sztuki Orientu, ich nieodtwarzalności i obowiązku respektowania specyficznych dla kręgu kulturowego zabytku wartości w procesie konserwacji-restauracji - K_K01;

K2. ma świadomość konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej i profesjonalizmu w działaniach konserwatorskich-restauratorskich - K_K02

K3. ma świadomość i rozumie aspekty i skutki (także dalekosiężne) działań konserwatorskich, ich wpływ na zabytek i środowisko naturalne oraz świadomość związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje - K_K03

K4. ma świadomość i rozumie konieczność uwzględniania kontekstu kulturowego dzieła sztuki lub zabytku w decyzjach konserwatorskich - K_K04;

K5. poznał ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz potrzebę włączania specjalistów z innych dziedzin do, rozwiązywania szczególnie złożonych zagadnień konserwatorskich - K_K05;

K6. potrafi pracować samodzielnie i w zespole, ma świadomość odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania – K_K06;

K7. rozumie potrzebę popularyzacji wiedzy, idei i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego zabytków pochodzących z pozaeuropejskiego kręgu kulturowego - K_K07;

K8. rozumie znaczenie kształtowania estetyki dzieła pochodzącego z pozaeuropejskiego kręgu kulturowego jako wyniku prac konserwatorskich-restauratorskich - K_K08

- zapoznawanie się z literaturą związaną z techniką wykonania, historią oraz metodami konserwacji obiektów poddawanych pracom konserwatorskim;

- samodzielne wykonanie projektu konserwatorskiego oraz dokumentacji opisowej i fotograficznej dla danego zabytku;

- prowadzenie problemowych dyskusji inicjujących i podsumowujących przeprowadzone działania konserwatorskie;

- zrealizowanie zabiegów konserwatorskich-restauratorskich indywidualnie i zespołowo pod nadzorem prowadzącego

- pokaz

- opowiadanie

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- laboratoryjna
- studium przypadku

Zajęcia przeznaczone są dla studentów 5 roku specjalizacji konserwacja papieru i skóry. W ramach przedmiotu student zapoznaje się z podstawowymi metodami konserwacji-restauracji obiektów zabytkowych Orientu (głównie) na podłożu papierowym. Uzyskana wiedza jest niezbędna do prawidłowego planowania i przeprowadzenia zabiegów konserwacji-restauracji zabytków z omawianego kręgu kulturowego.

Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy praktycznej dotyczącej specyficznych materiałów i technik stosowanych w wybranych zabytkach/ dziełach sztuki Orientu (wykonanych głównie na papierach dalekowschodnich), specyficznych zniszczeń, a także podstaw metodyki konserwacji-restauracji tych obiektów.

W ramach przedmiotu pod kierunkiem prowadzącego wykonywane są prace konserwatorskie-restauratorskie dotyczące wybranego zabytku/ dzieła sztuki Orientu. Podczas zajęć studenci samodzielnie opracowują projekt konserwatorski dla wybranego zabytku: opisują i diagnozują jego stan zachowania, analizują technikę wykonania, wykonują dokumentację fotograficzną obiektu (przed, w trakcie prac i po zrealizowanej konserwacji-restauracji), ustalają program postępowania konserwatorskiego, który po dyskusji z prowadzącym zajęcia i zespołem uczestników zajęć – wdrażany jest do realizacji. Student proponuje również bezpieczny sposób przechowywania obiektu zabytkowego oraz jego ekspozycji; opracowuje zalecenia dla właściciela. Uczestników zajęć obowiązuje opracowanie (w/g Schematu) dokumentacji przeprowadzonych prac konserwatorskich-restauratorskich.

Złożona problematyka zabytków i często ich multitechnologiczny charakter pozwalają na ugruntowanie i praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej w ramach konwersatorium: Metody Konserwacji Dzieł Sztuki Orientu.

Literatura podstawowa, wybrane fragmenty:

• Dokumentacje prac konserwatorskich oraz prace magisterskie (zasób Biblioteki KKRPS).

• Dąbrowski J., Siniarska-Czaplicka J., Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.1, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004. ISBN 83-231-1716-0

1. Garczewska K., Technika wykonania tanek – religijnych obrazów buddyjkich, s.129-137

2. Romanowicz B., Obraz-pismo –znak. O odczytywaniu japońskiego drzeworytu, s.55-63

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.2, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 83-231-1977-5

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.3, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 978-83-231-2209-8

1. Wojtczak M., Chińskie malarstwo na „papierze ryżowym”. s.61

2. Więch U., Metody konserwacji a technika wykonania drzeworytów ukiyo-e. s.155

• Malinowski J. (red.) Studia o sztuce bliskiego i środkowego wschodu, Warszawa 2009

• Nishio Yoshiyuki, Maintenance of East Asian Painting (Examination), “The Book and Paper Group Annual”, nr 12, 2002

• Nishio Yoshiyuki, Maintenance of Asian Paintings II: Minor Treatment of Scroll Paintings, “The Book and Paper Group Annual”, 2002

• Helman-Ważny A., Asian paper in works of art: a comparative fiber analysis, “Hand Papermaking”, 21 (2), 2006

• Kenzō Toishi, The Scroll Painting, “Ars Orientalis”, 11 (1979), s. 15-25

Literatura uzupełniająca, wybrane fragmenty:

• Bell L. A., Papyrus, tapa, amate and rice paper: papermaking in Africa, the Pacific, Latin America and Southeast Asia, McMinnville 1983

• Fiske B., Stiber Morenus L., Ultraviolet and Infrared Examination of Japanese Woodblock Prints: Identifying Reds and Blues, “The Book and Paper Group Annual”, nr 23, 2004

• Gordon A., The Iconography of Tibetan Lamaism, New York 1958

• Görlich A., Olszewska M., Parawan japoński. Sosna, żuraw i góra Fuji, Kraków 2014

• Gulik R.H., Chinese pictorial art as viewed by the connoisseur: notes on the means and methods of traditional Chinese connoisseurship of pictorial art, based upon a study of the art of mounting scrolls in China and Japan, Rome 1958

• Helman-Ważny A., Sztuka Tybetańskich ksiąg klasztornych, Warszawa 2009

• Helman-Ważny A., The archaeology of Tibetan books, Leiden 2014

• Hunter D., Papermaking. The History and Technique of an Ancient Craft, New York: Dover Publications 1978.

• Jackson D., Jackson J., Tibetan Thangka Painting, Methods and Materials, London 1994.

• Jacoby M., Powtórzenie i falsyfikat w malarstwie chińskim, Warszawa 2009

• Król A., Zanikająca tradycja – Ise katagami i kimono, Kraków 2006

• Lee V., Kamba N., Tsuchiya Y., Huan-Shen Lin, A new approach to the conservation and presentation of ukiyo-e prints, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 36, 2013

• Łakomska B., Miłośnicy “chińskości” w dawnej Polsce, Warszawa 2008

• Masako Koyano, Japanese Scroll Paintings. A Handbook of Mounting Techniques, F.A.I.C 1979.

• Miklos P., Malarstwo chińskie. Wstęp do ikonografii malarstwa chińskiego. Warszawa 1978.

• Miller Kanada M., Color Woodblock Printmaking. The Traditional Method of Ukiyo-e, Tokyo 1992

• Munn J., Side-stitched books of China, Korea and Japan in western collections, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 32, 2009, s. 103-127.

• Murase M., Sześć wieków malarstwa japońskiego, Warszawa 1996

• Reyden D., Technology and treatment of a folding screen: comparison of oriental and western techniques, [w:] Conservation of Far Eastern art: preprints of the contributions to the Kyoto Congress, 19-23 September 1988, p.64-68 (1988)

• Romanowicz B., Manga : komiksowość i animacja w sztuce japońskiej, Kraków 2001

• Song M., The history and characteristics of traditional Korean books and bookbinding, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 32, 2009

• Strzechowska M., Muzeum Azji i Pacyfiku. Historia i zbiory, [w:] Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Orient w kulturze polskiej, Warszawa 2000

• Trzeciak P., Idea i tusz. Malarstwo w kręgu buddyzmu chan/zen. Warszawa 2002

• Whitmore P.M., Cass G.R., The Ozone Fading of Traditional Japanese Colorants, “Studies in Conservation”, nr 33, 1988, s. 29-40

• Wojtczak M., Charakterystyka technik wykonania wybranych typów zabytków sztuki wschodniej na papierze i tkaninie, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej; Toruń, UMK 1993

• Wong F., Oriental Watercolor Techniques, London 1983

• Yuuko Suzuki, Kaligrafia japońska, Warszawa 2007

Weryfikacja wiedzy i umiejętności na podstawie:

- przedstawienie dokumentacji opisowej i fotograficznej realizowanego zadania - projektu konserwatorskiego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na jakość merytoryczną, poprawność i zaplecze naukowo-badawcze; W1,5, U7

- bieżącego przygotowania do zajęć, ocena prac wykonanych w trakcie zajęć

i zadań poleconych przez prowadzącego – ze szczególnym zwróceniem uwagi na dokładność i estetykę pracy; zaangażowanie; umiejętność dobrej organizacji pracy i efektywnego wykorzystywania materiałów; umiejętność pracy w zespole; W1-3,5, K6, U5,8,9,

Kryteria oceniania:

1. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej w formie obowiązującego schematu dokumentacji konserwatorskiej (maksymalnie 40 punktów).

2. Aktywności, przygotowanie do zajęć, wypowiedzi, rzetelność (maksymalnie 5 punktów)

3. Samodzielna realizacja zadań (5 punktów)

4. Zaawansowanie, tempo pracy (5 punktów)

5. Ocena prac wykonanie w trakcie zajęć (5 punktów)

Maksymalna liczba punktów 60

ndst. - 0-30 pkt. (<50%)

dst. - 31-39 pkt. (>50%)

dst.+ - 40-45 pkt. (>68%)

db. - 46-50 pkt. (>77%)

db.+ - 51-56 pkt. (>86%)

bdb. - 57-60 pkt. (>95%)

nie dotyczy