Praktyczne aspekty projektowania konserwatorskiego

Znajomość elementarnej terminologii konserwatorskiej pomocnej w tworzeniu projektu konserwatorskiego.

Posiadanie wiedzy:

- o specyfice przedmiotowej i metodologicznej badań i wartościowania zabytków z obszaru zabytków papierowych i skórzanych;

- z zakresu etyki konserwatorskiej obowiązującej w kręgu kultury europejskiej, amerykańskiej, dalekowschodniej i polskiej;

Posiadanie umiejętności:

- wykorzystania wiedzy teoretycznej dla przygotowania projektu konserwatorskiego;

- językowych z zakresu specjalistycznego słownictwa konserwatorskiego;

Posiadanie świadomości:

- konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej i profesjonalizmu w działaniach konserwatorskich;

- skutków działań konserwatorskich, ich wpływu na zabytek i związanej z tym odpowiedzialności;

- potrzeby dalszego kształcenia, pogłębiania wiedzy i umiejętności (także interpersonalnych) oraz potrzeby włączenia innych ludzi specjalistów i niespecjalistów w ochronę dziedzictwa.

przedmiot obligatoryjny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli:

- Godziny kontaktowe

15 godz. konwersatorium

Łącznie godziny realizowane z udziałem nauczycieli: 15 (0,5 ECTS)

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:

a) czas poświęcony na indywidualną pracę studenta – z przygotowaniem projektu konserwatorskiego wybranego zabytku oraz praktyczne zastosowanie wiedzy teoretycznej przekazanej na wykładach w poprzednim semestrze 15 godz.

Łącznie czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:15 (0,5 ECTS)

Łącznie: 30 godz. (1 ECTS)

W1: Zna i potrafi wykorzystać w tworzeniu projektu konserwatorskiego terminologię konserwatorską (K_W01);

W2: Wykazuje głębokie zrozumienie wzajemnych relacji pomiędzy teoretycznymi i praktycznymi aspektami projektowania konserwatorskiego, a także potrafi wykorzystywać tę wiedzę dla dalszego rozwoju (K_W02);

W3: Posiada wiedzę i umiejętność wartościowania zabytków w projektowaniu konserwatorskim (K_W07);

W5: Zna podstawy historii i teorii ochrony oraz konserwacji-restauracji dzieł sztuki i zabytków, a także ich interpretacji i wartościowania (K_W08).

U1: Umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania zabytku, określić przyczyny zniszczeń i sformułować projekt i program prac badawczych oraz konserwatorskich i restauratorskich (K_U01);

U2: Potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną dzieła sztuki i zabytku z uwzględnieniem oryginału i warstw wtórnych w procesie projektowania konserwatorskiego (K_U02);

U3: Potrafi ocenić wartości oraz określać główne i szczegółowe cele służące realizacji projektu konserwatorskiego z uwzględnieniem kontekstu kulturowego dzieła sztuki/zabytku (K_U03);

U4: Posiada umiejętność wykorzystania dotychczasowej wiedzy konserwatorskiej, technologicznej oraz z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych do przygotowania projektu konserwatorskiego (K_U04).

K1: Student ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) dzieł sztuki i zabytków, ich nieodtwarzalności i obowiązku ich respektowania w procesie projektowania konserwatorskiego (K_K01);

K2: Ma świadomość znaczenia profesjonalizmu i konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej w realizacji projektu konserwatorskiego (K_K02);

K3: Ma świadomość i rozumie aspekty i skutki (także dalekosiężne) działań konserwatorskich, ich wpływ na dzieło sztuki lub zabytek i środowisko naturalne oraz świadomość związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje podczas realizacji projektu konserwatorskiego (K_K03);

K4: Ma świadomość i rozumie konieczność uwzględniania kontekstu kulturowego dzieła sztuki lub zabytku w decyzjach konserwatorskich podejmowanych podczas projektowania konserwatorskiego (K_K04);

K5: Zna ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz włączania specjalistów z innych dziedzin do rozwiązywania szczególnie złożonych zagadnień konserwatorskich w procesie projektowania konserwatorskiego (K_K05);

K6: Rozumie znaczenie kształtowania estetyki dzieła, jako wyniku realizacji projektu restauratorskiego (K_K08).

Zajęcia prowadzone w formie konwersatorium z włączeniem studentów do rozwiązywania zadań problemowych na przykładach wybranych przez nich obiektów zabytkowych, zakończone przygotowaniem przez studentów programu prac badawczych i konserwatorskich oraz projektu zawierającego główną koncepcję konserwatorską i zestaw zalecanych działań uporządkowanych według podziału: pilne, dalekosiężne, cykliczne.

- okrągłego stołu
- projektu
- referatu
- seminaryjna

- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Student zdobywa narzędzia i ugruntowuje wiedzę potrzebną do wykonania projektu konserwatorskiego. Umie rozpoznać i opisać budowę techniczną zabytku, jego stan zachowania z uwzględnieniem warstw pierwotnych i wtórnych. Potrafi ocenić atrybuty decydujące o wartości zabytku. Potrafi przygotować otwarty projekt konserwatorski.

Na gruncie wiedzy teoretycznej i wiedzy zdobytej w ramach przedmiotu -konwersatorium "Praktyczne aspekty profilaktyki konserwatorskiej" oraz wykładu "Projektowanie konserwatorskie", student nabywa praktycznej umiejętności tworzenia otwartego projektu konserwatorskiego. Zasadniczym celem przedmiotu jest rozwijanie „myślenia konserwatorskiego” i wprowadzanie w praktykę zdobytej wcześniej wiedzy, w szczególności umiejętnego argumentowania podejmowanych decyzji konserwatorskich, zwłaszcza dotyczących głównych założeń i planowania prac.

W trakcie zajęć student uczy się umiejętności swobodnego operowania wiedzą dotyczącą tworzenia specjalistycznych projektów konserwatorskich. Praktycznym wykorzystaniem zdobytej wcześniej wiedzy, jest samodzielne przygotowanie przez studenta otwartego projektu konserwatorskiego dla wybranego przez siebie obiektu. Najczęściej jest to obiekt, dla którego student przygotowywał wcześniej "Bilans dobrostanu zabytku", co stwarza okazję do dogłębnego poznania i przemyślenia zakresu niezbędnych badań i działań konserwatorsko-restauratorskich.

Wymagana literatura (fragmenty):

1. M. Pronobis-Brzezińska, Refleksja konserwatora nad wartościowaniem jako kluczowym zagadnieniem ochrony dziedzictwa kulturowego – historia, metodologia, perspektywa współczesności, w: Dzieła sztuki: konserwacja i badania, Konserwacja: Nauka i sztuka, t.2, red. J. Olszewska-Świetlik, s. 10-28; Wydawnictwo Naukowe UMK, wersja dwujęzyczna 1) pol. ISBN 978-83-231-4573-8 eISBN 978-83-231-4574-5 2) ang. ISBN 978-83-231-4575-2 eISBN 978-83-231-4576-9, publikacja recenzowana, dostęp: https://bit.ly/3DoSruj

2. M. Pronobis-Gajdzis, Analiza wartościująca zabytkowych kodeksów, księgozbiorów i bibliotek podstawą projektu konserwatorskiego [w:] Bibliotheca Nostra, Śląski Kwartalnik Naukowy. Konserwacja i digitalizacja dokumentów, Katowice 2017, nr 1(47)2017, s. 55 – 77.

3. M. Pronobis-Gajdzis, Marta Kłosiewicz, Grzegorz Nehring, Rola zabytkoznawczej analizy wartościującej w ustalaniu priorytetów konserwatorskich. Przypadek księgozbioru starych druków z Opactwa Benedyktynek w Żarnowcu., w: „Toruńskie Studia Bibliologiczne” 2017, nr 2 (19): 9-26.

4. M. Pronobis-Gajdzis, Od projektu do konserwacji. Sztuka konserwacji zabytkowych kodeksów - woluminy, księgozbiory, biblioteki. Katalog wystawy habilitacyjnej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Sztuk Pięknych, Galeria „Forum” 25 kwietnia - 4 maja 2017, Wydawnictwo Naukowe UMK (red. Ewelina Gajewska), Toruń 2017.

5. M. Pronobis-Gajdzis, Wartościowanie obiektów zabytkowych w kontekście współpracy muzeum – konserwator i oczekiwań odbiorcy zabytku, [w:] Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów, V Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska Szreniawa, 5 – 6 października 2012, Szreniawa 2013, s. 304 - 310, ISBN 978-83-62119-12-5.

6. I. Szmelter, O fenomenie sztuk wizualnych i meandrach ich ochrony, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa, 2020.

Literatura uzupełniająca:

1. Archeologica Hereditas, Konserwacja zapobiegawcza środowiska t.1, Warszawa Zielona Góra 2012.

2. K. Chmielewski, Uwagi do „Kodeksu etyki zawodowej konserwatorów dzieł sztuki”, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 20-21.

3. E.C.C.O. Wytyczne zawodowe, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 22-27.

4. E. Kossakowski, Projektowanie konserwatorskie, [w:] Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom IX, cz. 2, Kraków 2000, s. 76-79.

5. W. Kowalski, Konserwacja dzieł sztuki a prawo autorskie, [w:] Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom IX, cz. 2, Kraków 2000, s. 114-24.

6. M. Ostaszewska, Aranżacja – rekonstrukcja – ekspozycja. Próba uściślenia pojęć, [w:] Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom IX, cz. 2, Kraków 2000, s. 28-35.

7. M. I. Perkowska, Post scriptum do dyskusji o kodeksie konserwatora dzieł sztuki, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 93-95.

8. I. Płuska, Międzynarodowa konferencja konserwatorska „Kraków 2000”, Karta Krakowska 2000, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2000, nr 4 (43), vol. 911 s. 58-65.

9. B. J. Rouba, Potrzeba rozszerzania Kodeksu Etyki Zawodowej, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 32-33.

10. B. J. Rouba, Projektowanie konserwatorskie, [w:] Ochrona Zabytków, 2008, nr 1 (240), s. 57-78.

11. B. J. Rouba, Propozycja uporządkowania definicji, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 4 -5.

12. B. J. Rouba, Zasady postępowania etycznego w ochronie dóbr kultur, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 82-88.

13. B. J. Rouba, Ruiny, mury a zagadnienie integralności technicznej, [w:] Problemy utrzymania i adaptacji. Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów. Praca zbiorowa pod red. B. Szmygina, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Politechnika Lubelska, Warszawa – Lublin 2010, s. 155-173.

14. B. J. Rouba, Zasady konserwatorskie a zabytki techniki, [w:] PROBLEMY MUZEÓW ZWIĄZANE Z ZACHOWANIEM I KONSERWACJĄ ZBIORÓW, IV Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska, Szreniawa, 8 – 9 października 2010; PROBLEMS CONNECTED WITH KEEPING AND CONSERVATION OF COLLECTIONS IN MUSEUMS, 40 International Conservation Conference, Szreniawa, 8 – 9 October 2010, Szreniawa 2011, s. 62 – 71; 78-2.

15. B. J. Rouba, Wartościowanie w praktyce konserwatorskiej, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, Praca zbiorowa pod red. B. Szmygina, PKN ICOMOS, BSKZ UMS Warszawa, Politechnika Lubelska Warszawa-Lublin 2012, s. 201-209.

16. B. J. Rouba, Wartościowanie, jako narzędzie służące podejmowaniu decyzji w procesie konserwacji-restauracji; Value Assessment as a Tool Supporting Decision-making in the Process of Conservation-restoration, [w:] Pod lupą konserwatora. Wymiana doświadczeń w kontekście rewitalizacji zamku w Lidzbarku Warmińskim; Under the Conservator’s Magnifying Glass: an exchange of experiences about the restoration of the castle in Lidzbark Warmiński. Wyd. Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie 2016, ss. 11-20 (polski), ss. 21-30 (angielski).

17. B. J. Rouba, Zasady konserwatorskie a zabytkowe parki, [w:] Ochrona Zabytków.nr 1/2016, s. 29-55.

18. S. Stawicki, Moralność i etyka – ogólny zarys problematyki, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 18-19.

19. M. Stec, Etymologia etyki konserwatora-restauratora dzieł sztuki, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2003, nr 3-4 (54-55), vol. 14, s. 4-7.

20. M. Stec, Projektowanie jako podstawa optymalizacji nakładów i uprawnienia polityki konserwatorskiej, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 57- 60.

21. M. Stec, Projektowanie konserwatorskie – jako droga do lepszego porozumienia między konserwatorem a zleceniodawcą, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2003, nr 3-4 (54-55), vol. 14, s. 8-9.

22. I. Szmelter, Strategia decyzyjna i projektowanie konserwatorskie na tle przeglądu teorii i doktryn konserwatorskich, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki”, 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 61-63.

23. I. Szmelter, Współczesna teoria konserwacji i restauracji dóbr kultury. Zarys zagadnień, [w:] Ochrona Zabytków 2006, nr 2, s. 5-40.

24. E. Święcka, Konserwator, restaurator i tożsamość kulturowa, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 6.

25. A. Tomaszewski, Konserwacja zapobiegawcza środowiska, Międzynarodowa konferencja konserwatorska Kraków 2000. Dziedzictwo kulturowe fundamentem rozwoju cywilizacji 23 – 26.10.2000. Materiały konferencyjne, red. A. Kadłuczka, Kraków 2000, s. 306-307.

26. J. Wolski, Kodeks etyki zawodowej konserwatorów dzieł sztuki, [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 16-17; 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 91-92.

27. J. Wolski, P.S. do Kodeksu Zawodowego Konserwatorów-Restauratorów Dzieł Sztuki (…), [w:] Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 2000, nr 3 (42), vol. 11, s. 47-48.

Forma zaliczenia przedmiotu:

Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach. Dopuszczalne są 2 nieobecności spowodowane ważnymi przyczynami odpowiednio udokumentowanymi.

Sposobem weryfikacji efektów kształcenia i uzyskanych przez studenta kompetencji jest poprawne wykonanie projektu konserwatorskiego, składanego w formie pisemnej. Ocenie podlega prawidłowość opisu, właściwe wykorzystanie fachowej terminologii, forma edytorska tekstu i umiejętność korzystania ze zdobytej wiedzy. Ponadto oceniany jest sposób przedstawienia prezentacji oraz udział w dyskusjach.

Elementy i wagi mające wpływ na ocenę końcową:

aktywne uczestnictwo w zajęciach - 10%;

przedstawiona prezentacja - 30%;

Ocena projektu konserwatorskiego złożonego w formie pisemnej - 60%.

Kryteria oceniania:

50% = 2 (ndst)

51 - 60% = 3 (dst)

61 - 70% = 3,5 (dst plus)

71 - 80% = 4 (db)

81 - 90% = 4,5 (db plus)

91 - 100% = 5 (bdb)

Nie dotyczy.