Pracownia konserwacji i restauracji elementów snycerskich i ram

Od studenta wymaga się wiadomości, które były przedmiotem prowadzonych na II roku wykładów poświęconych problematyce konserwacji i restauracji rzeźby polichromowanej oraz konserwacji i restauracji drewnianych podłoży malarskich, ćwiczeń z metodyki konserwacji malarstwa i rzeźby drewnianej polichromowanej, a także prowadzonych na III roku ćwiczeń z podstaw rekonstrukcji snycerskiej, poszerzone o wiedzę i umiejętności praktyczne zdobyte w trakcie zajęć odbytych w semestrze letnim na IV roku studiów.

przedmiot obligatoryjny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: 45 godz. (godziny kontaktowe):

- udział w ćwiczeniach: 45 godz.

Łącznie godziny realizowane z udziałem nauczycieli: 45 godz. [1,5 ECTS].

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: 15 godz.:

- przygotowanie do ćwiczeń: 1 godz.,

- czytanie literatury: 4 godz.,

- wykonanie dokumentacji konserwatorskiej: 10 godz.

Łącznie czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: 15 godz. [0,5 ECTS].

Łącznie: 60 godz. [2 ECTS].

Student:

W1: ma szczegółową wiedzę teoretyczną i praktyczną z metodyki działań konserwatorskich w wybranej specjalności, dotyczącą elementów snycerskich i ram [K_W03]

W2: zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię elementów snycerskich i ram [K_W04]

W3: posiada wiedzę w zakresie materiałoznawstwa substancji zabytkowej oraz historycznych i współczesnych materiałów konserwatorskich, dotyczących elementów snycerskich i ram [K_W05]

Student:

U1: umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania elementów snycerskich i ram, określić przyczyny zniszczeń i sformułować program prac konserwatorskich i restauratorskich [K_U01]

U2: potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną elementów snycerskich i ram z uwzględnianiem oryginału i warstw wtórnych [K_U02]

U3: potrafi określić główne cele służące realizacji zadania konserwatorskiego z uwzględnieniem kontekstu kulturowego dzieła sztuki/zabytku zwracając uwagę na konieczność przewartościowania znaczenia ram [K_U03]

U4: posiada umiejętność opracowania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej w stopniu zależnym od poziomu trudności problematyki konserwatorskiej obiektu [K_U09]

U5: rozpoznaje rodzaje technik i technologii wykorzystywanych do wykonywania elementów snycerskich i ram [K_U10]

U6: uczy się podejmowania samodzielnych decyzji odnośnie projektowania i realizacji prac konserwatorskich przy elementach snycerskich i ramach, mając świadomość konieczności współpracy z rzemieślnikami/specjalistami w dziedzinie [K_U16]

Student:

KS1: ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) elementów snycerskich i ram, ich nie odtwarzalności i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji-restauracji z uwzględnieniem ram wykonanych po 1945 r. [K_K01]

KS2: ma świadomość znaczenia profesjonalizmu i konieczność przestrzegania zasad etyki zawodowej także w odniesieniu do rzemiosła artystycznego [K_K02]

KS3: ma świadomość i rozumie konieczność uwzględniania w decyzjach konserwatorskich kontekstu kulturowego dzieła sztuki lub zabytku oraz pierwotnej przynależności ram do obrazów lub obiektów do zespołu [K_K04]

Ćwiczenia praktyczne.

- pokaz

- pogadanka

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- referatu
- studium przypadku

Praktyczne zapoznanie studentów z tematyką konserwacji i restauracji elementów snycerskich oraz ram. Zajęcia prowadzone są na rzeczywistych obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie podczas zajęć. W trakcie prac wykonywana jest ich dokumentacja opisowa i fotograficzna.

Ćwiczenia mają umożliwić uzyskanie przez studenta podanych wyżej efektów uczenia się: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji elementów snycerskich i ram prowadzone są na rzeczywistych obiektach zabytkowych. Obiekty reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które mogą zostać wykonane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania. Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń, zabezpieczania obiektów.

Student, mając przygotowanie nabyte w ramach przedmiotu na IV roku studiów, rozpoczynając pracę powinien w stopniu zaawansowanym potrafić określić stan zachowania obiektu, jego problematykę konserwatorską i samodzielnie opracować program prac konserwatorskich. Mając już wiedzę na temat stosowanych metod i środków powinien potrafić zasugerować odpowiednie i uzasadnić proponowany wybór.

Dodatkowo na V roku studiów dla rozwoju umiejętności studentów z zakresu technik pozłotniczych i ramiarskich, wykorzystania w tym celu materiałów dawnych i współczesnych oraz poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są ćwiczenia na podłożach drewnianych lub drewnopochodnych, przygotowanych przez studentów.

Wszystkie prace przy obiektach zabytkowych prowadzone są pod opieką prowadzących. Wykonywana jest ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa w stopniu zależnym od poziomu trudności problematyki konserwatorskiej obiektu.

Jeśli zachodzi taka potrzeba zajęcia odbywają się w powiązaniu z Pracownią konserwacji i restauracji malarstwa sztalugowego.

Literatura obowiązkowa:

- Mielniczuk T., Grzegorzewski B., Historia ramy do obrazu, Warszawa 1977.

- Wantuch-Jarkiewicz K., Złocone ramy do obrazów: konserwacja i restauracja w zarysie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XL, Toruń 2011, s. 275 - 284.

- Wantuch-Jarkiewicz K., Ramy do obrazów: cechy konstrukcji i dekoracji, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XLII, Toruń 2011, s. 209 - 249.

Wybrane fragmenty literatury uzupełniającej (dla zainteresowanych):

- Bjerre H., Frame state of the art, Kopenhaga 2008.

- Engelman Z., Pozłotnictwo, Zielona Góra 2005.

- Ford & Mimmack, The art and science of gilding. A handbook of information for picture framer, Rochester, Nowy Jork 1909.

- Huckel A., Picture Frame in the Nineteenth Century, [w:] Gilded Wood, Conservation and History, Madison, Connecticut 1991.

- Payne J., Framing Nineteenth Century Picture Frames 1837-1935, Victoria Australia 2007.

- Raszewski Z., Zabojszcz W., Masy wyciskowe i gipsy, Katowice 2010.

- Sierszynska U., Uzupełnienia ubytków pozłoty w ramach złoconych, praca magisterska, ZKMiRP UMK, Toruń 1983 (maszynopis dostępny w archiwum KK-RMiRzP).

- Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych, [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203 - 221.

- Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 - 4, 2004, s. 18 - 25.

- Swaczyna I., Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995.

- Wantuch-Jarkiewicz K., Renesansowa rama z Muzeum Narodowego w Poznaniu. Analiza stylistyczna prób rekonstrukcji brakujących elementów, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXII, Toruń 2002, s. 209 - 222.

- Wantuch-Jarkiewicz K., Rama do obrazu w służbie kształtowania wnętrza, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIX, Toruń 2010, s. 85 - 89.

Przedmiot zaliczany jest na ocenę na koniec każdego z dwóch semestrów cyklu dydaktycznego. Obecność na zajęciach jest podstawowym warunkiem uzyskania zaliczenia.

Metody oceniania:

Student oceniany jest na podstawie:

- jakości wykonania prac konserwatorskich i restauratorskich, tj. właściwy dobór i zastosowanie materiałów i technik, staranność, estetyka [U1, U2, U3, U4, U6; KS1-3],

- jakości i kompletności dokumentacji konserwatorskiej (przygotowania dokumentacji do wydruku i realizacji wydruku w przypadkach tego wymagających) [W1-4; U1, U2, U3, U4; KS1-3],

- aktywności i zaangażowania na zajęciach, w tym sposobu formułowania wypowiedzi, tj. kryterium logiki wywodu, klarowności przekazu, umiejętności prowadzenia dyskusji przy użyciu profesjonalnej terminologii, umiejętności obrony własnych wyborów [W1-4; U1, U2, U3, U6; KS1-3],

- merytorycznego i technicznego przygotowania do zajęć [U5; KS1-3],

- sprawowania opieki nad powierzonym obiektem [U6; KS1-3],

- odpowiedzialności za udostępnione miejsce pracy [U6; KS1-3].

Kryteria oceniania:

50% = 2 (ndst)

51 - 60% = 3 (dst)

61 - 70% = 3,5 (dst plus)

71 - 80% = 4 (db)

81 - 90% = 4,5 (db plus)

91 - 100% = 5 (bdb)

Nie dotyczy.