Pracownia konserwacji restauracji zabytkowych obiektów skórzanych

Warunkiem uczestniczenia w zajęciach jest uzyskanie zaliczenia przedmiotów: Technologia papieru i skóry (wykłady i ćwiczenia), Profilaktyka konserwacji zabytków (wykłady). Pracownia fotografii dokumentalnej (wykłady), Propedeutyka dokumentacji konserwatorskiej (wykłady), Pracownia dokumentacji zabytków na podłożu papierowym i skórzanych (ćwiczenia), Metodyka konserwacji Żywice sztuczne w konserwacji zabytków (wykłady), Żywice sztuczne w konserwacji zabytków z papieru i skóry (ćwiczenia), Metodyka konserwacji zabytków na podłożu pergaminowym i skórzanym (wykłady i ćwiczenia)

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( 150 godz.):

- udział w ćwiczeniach – 150h

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( 60 godz.):

- przygotowanie do ćwiczeń – 15h

- czytanie literatury- 10h

- wykonanie dokumentacji konserwatorsko-technologicznej zgodnej z obowiązującym schematem - przygotowanie w formie cyfrowej - 35h

W1 - posiada wiedzę do formułowania i rozwiązywania zagadnień związanych z zagadnieniami konserwacji skóry i pergaminu - K_W01

W2 - wykazuje głębokie zrozumienie wzajemnych relacji pomiędzy teoretycznymi i praktycznymi aspektami studiów i potrafi wykorzystywać tą wiedzę dla dalszego rozwoju K_W02

W3 - ma szczegółową wiedzę teoretyczną i praktyczną z metodyki działań konserwatorskich w zakresie konserwacji zabytków na podłożu skórzanym i pergaminowym - K_W03

W4 - zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na skórę i pergamin jak i materiały im towarzyszące - K_W04

W5 - posiada wiedzę w zakresie materiałoznawstwa substancji zabytkowej oraz współczesnych i historycznych materiałów zabytkowych - K_W05

W6 - zna podstawowe metody fizyczne i chemiczne badań zabytków wykonanych ze skóry i pergaminu - K_W06

W7 - zna podstawy fotografii i technik dokumentacji dzieł sztuki, badań i procesów konserwatorsko-restauratorskich K_W12

W8 - ma konieczną wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy wymaganej podczas przeprowadzania zabiegów konserwatorskich - K_W13

U1 - umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania zabytku, określić przyczyny zniszczeń - K_U01

U2 - potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną dzieła sztuki i zabytku z uwzględnieniem oryginału i warstw wtórnych - K_U02

U3 - posiada umiejętności wykonywania zabiegów konserwatorskich i restauratorskich w zakresie konserwacji zabytkowego pergaminu i skóry K_U05

U4 – posiada umiejętność wykonania dokumentacji badań dzieł sztuki i zabytków - K_U07

U5 - potrafi wykorzystać umiejętności plastyczne i zastosować wiedzę z obszaru sztuk plastycznych w pracach konserwatorskich i restauratorskich dotyczących skóry i pergaminu K_U14

U6 - umie podejmować samodzielne decyzje odnośnie planowania i realizacji zabiegów konserwatorskich w zakresie konserwacji zabytków ze skóry i pergaminu - K_U16

U7 - jest przygotowany do współdziałania z innymi osobami (inwestorzy, decydenci – z jednej strony, z drugiej – odbiorcy, użytkownicy) w ramach zagadnień związanych z konserwacją-restauracją zabytkowej skóry i pergaminu K_U17

U8 - ma umiejętności językowe z zakresu specjalistycznego słownictwa w wykładanym zakresie K_U19

U9 - posiada umiejętność swobodnego wypowiadania się i argumentowania z zakresu omawianych zagadnień K_U21

K1 - ma świadomość znaczenia wartości zabytków i dzieł sztuki, ich nieodtwarzalności i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji-restauracji - K_K01

K2 - ma świadomość konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej i profesjonalizmu w działaniach konserwatorskich - K_K02

K3 - ma świadomość i rozumie skutki działań konserwatorskich, ich wpływu na zabytek i związanej z tym odpowiedzialności - K_K03

K4 - rozumie potrzebę dalszego kształcenia, pogłębiania wiedzy i umiejętności oraz potrzebę włączenia specjalistów z innych dziedzin do rozwiązywania złożonych zagadnień konserwatorskich - K_K05

K5 - potrafi pracować samodzielnie i w zespole i jest świadomy odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania - K_K06

K6 - rozumie znaczenie kształtowania estetyki dzieła jako wyniku prac konserwatorsko-restauratorskich - K_K08

Metody dydaktyczne poszukujące

• ćwiczeniowa

• doświadczeń

• obserwacji

• projektu

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- obserwacji
- projektu

Celem zajęć jest praktyczne wykonanie konserwacji restauracji wraz z dokumentacją fotograficzną i pełną dokumentacją opisową wybranego zabytku na podłożu skórzanym. Prace wykonywane są indywidualnie lub w zespołach w zależności od wielkości obiektu, związanej z nim problematyki i wyznaczonego zakresu prac. Postępowanie konserwatorskie poprzedzone jest przygotowaniem programu prac, który jest dyskutowany i zatwierdzany przez prowadzącego zajęcia.

W ramach przedmiotu pod kierunkiem prowadzącego wykonywane są prace konserwatorskie i restauratorskie dotyczące wybranego obiektu na podłożu skórzanym. W ramach jednego cyklu na zajęciach wykonywane są prace dotyczące zabytków wykonanych ze skór garbowanych różnymi sposobami, jak również skór niegarbowanych. Pracom poddawane są bardzo często zabytki multitechnologiczne, które poza samą skórą wykonane są również z elementów metalowych, drewnianych lub z tkanin, zdobione różnymi technikami, z warstwą malarską, złoceniami i srebrzeniami oraz aplikacjami haftowanymi. Częsta przynależność zabytków do grupy rzemiosła artystycznego i przedmiotów użytkowych wymaga wnikliwej analizy techniki wykonania i ustalenia cech koniecznych do zachowania.

Podczas zajęć studenci opracowują projekt konserwatorski dla wybranego obiektu – opisują i diagnozują stanu zachowania, wykonują dokumentację fotograficzną zabytku przed, w trakcie oraz po konserwacji; analizują technikę wykonania obiektu; ustalają program postępowania konserwatorskiego. Przygotowany projekt, po dyskusji z prowadzącym zajęcia i zespołem uczestników zajęć, przekazywany jest do realizacji.

Złożona problematyka zabytków pozwala na ugruntowanie i praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej z zakresu podstaw metodyki konserwacji-restauracji obiektów zabytkowych ze skóry i pergaminu. Zdobywane są i doskonalone umiejętności manualne potrzebne do przeprowadzenia zabiegów, doświadczalnie sprawdzane jest działanie wybranych środków konserwatorskich, zastosowanych w zróżnicowanych działaniach metodycznych.

Na zakończenie prac konserwatorskich student proponuje właściwy i bezpieczny sposób przechowywania obiektu oraz jego eksponowania; opracowuje zalecenia dla właściciela (opakowanie ochronne z odpowiednich materiałów, instrukcję bezpiecznego manipulowania obiektem i przenoszenia go, sprawowania kontroli stanu zachowania).

Każdego uczestnika obowiązuje przygotowanie zgodnej ze schematem dokumentacji przeprowadzonych prac konserwatorskich.

1. Kite M., Thomson I R. , Conservation of leather and related materials, Elsevier, 2006

2. Rosa H., Przyczyny zniszczeń skór kurdybanowych, cz. I, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej, Toruń 1993.

3. Rosa H., Przyczyny zniszczeń skór kurdybanowych, cz. II, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej, Toruń 1993.

4. Bender A., Złocone kurdybany w Polsce, Lublin 1992.

5. Lasek W., Kolagen, chemia i wykorzystanie, Warszawa 1978.

6. Van Soest H. A. B., Stambolov T. P., Hallebeek B., Conservation of leather, Studies in conservation Nr 29, 1984.

7. Waterer J. W., A Guide to the Conservation and Restoration of Objects Made Wholly or in Part of Leather, London 1972.

8. Waterer, J., Leather in Life, art and Industry, London 1946.

9. Waterer, J., Spanish Leather, London, 1972

10. Heines B., Mineral, alum, aldehyde and oil tannage. Leather – its composition and changes with time, Northampton 1991

11. Jackman J., Leather conservation a current survey, Londyn, 1982

12. Calnan Ch., Selm R., Haines B., The conservation of automobile 7 carriage leathers. The Leather Conservation Center, Northampton 1991

13. Parchment and leather heritage. Conservation-Restoration. International conference organized by the Department of Paper and Leather Conservation AT Nicolaus Copernicus University In Toruń on the 21-24 October 2010

14. Straus H., Rosa H., Sobucki W., Dogarbowanie i natłuszczanie skórzanych opraw książek [w:] Ochrona Zabytków, nr 4, 1998

15. Strzelczyk A.B., Karbowska-Berent J., Drobnoustroje i owady niszczące zabytki oraz ich zwalczanie, Wyd.UMK, Toruń 2004.

16. Strzelczyk A., Jabłońska E., Czynniki niszczące zbiory biblioteczne i archiwalne, Notes Konserwatorski 11, Warszawa, 2007

17. Ochrona zbiorów 04. Skóra w obiektach muzealnych, Seria wydawnicza NIMOZ I MN w Krakowie, Kraków 2013.

18. Okrągła D, Ochrona zbiorów 06. Skórzane oprawy marmurkowane. Wpływ technologii na stan zachowania, Seria wydawnicza NIMOZ I MN w Krakowie, Kraków 2016.

19. Larsen R., Paulsen Sommer D., Axelsson K., Specific approach In conservation and restoration of Leather and parchments objects In archives and libraries, in: New Approaches to Book and Paper Conservation-Restoration, Horn/Wien 2011.

20. Liszewska W., Konserwacja zabytkowych pergaminów. Nowe metody uzupełniania ubytków z użyciem włókien pergaminowych, Warszawa 2012.

Dokumentacje konserwatorskie oraz prace magisterskie z zasobów biblioteki Zakładu

Literatura konieczna do wykonania dokumentacji dotyczącej konkretnego obiektu zabytkowego.

zaliczenie na ocenę

Weryfikacja wiedzy i umiejętności na podstawie bieżącego przygotowania do zajęć – ocena udziału i zaangażowania studenta w wykonanie ćwiczeń ze szczególnym zwróceniem uwagi na dokładność i estetykę pracy, umiejętność dobrej organizacji pracy i efektywnego wykorzystania materiałów (W1-W8, U1-U9, K1-K6)

Ocena umiejętności przedstawienia wyników pracy w formie obowiązującego schematu dokumentacji konserwatorskiej (W1, W3-W7, U1, U2, U4, U6)

nie dotyczy