Pracownia konserwacji zabytków II

Student ma zaliczony 8 semestr studiów. W trakcie poprzedniego semestru poznał historię i problematykę zabytku. Rozpoczął prace konserwatorskie, które opisał w dokumentacji. W poprzednich latach zdobył wiedzę i umiejętności dotyczące metodyki badań humanistycznych, badań właściwości i budowy zabytków (metod instrumentalnych, mikrochemicznych, histochemicznych), profilaktycznej konserwacji, środków i metod używanych w impregnacji strukturalnej i uzupełnianiu ubytków.

przedmiot obligatoryjny

150 godzin kontaktowych 90 godzin pracy własnej

W1 - posiada zaawansowaną wiedzę dotyczącą oddziaływania czynników środowiskowych wpływających na materię obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i objawów powodowanych przez nie zniszczeń (K_W04)

W2 - ma szczegółową wiedzę teoretyczną i zaawansowaną praktyczną z metodyki działań konserwatorskich dotyczących obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W03)

W3 - zna w pełni zasady opracowania kompleksowej dokumentacji prac konserwatorsko-restauratorskich w kategorii obiektów, w której mieści się zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W12)

W4 - posiada specjalistyczną wiedzę na temat materiałów historycznych i aktualną wiedzę o współczesnych materiałach stosowanych do konserwacji obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W05)

U1 - potrafi samodzielnie rozpoznać stan zachowania, określić przyczyny ich zniszczeń i sformułować program koniecznych prac badawczych oraz konserwatorsko-restauratorskich obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_U01)

U2 - potrafi samodzielnie zinterpretować i powiązać wyniki badań chemicznych, fizycznych i biologicznych z konserwatorskimi z wykorzystaniem wiedzy na temat dawnych i współczesnych technik i tradycji warsztatowych stosowanych w obiektach, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_U08)

U3 - potrafi samodzielnie określić główne i szczegółowe cele konserwacji-restauracji zabytkowych obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym z uwzględnieniem kontekstu kulturowego (K_U03)

U4 – ma odpowiednie umiejętności warsztatowe by przeprowadzić pełną konserwację i restaurację obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym

U5 - posiada umiejętność opracowania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K-U09)

K1 - ma pełną świadomość znaczenia różnych wartości obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji (K_K01)

K2 – ma ugruntowaną świadomość znaczenia zasad etyki zawodowej oraz profesjonalizmu w pracach konserwatorskich i-restauratorskich (K_K02)

K3 – dogłębnie rozumie aspekty i skutki, także oddalone w czasie, działań konserwatorskich i ich wpływ na obiekty, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i ma pełną świadomość odpowiedzialności za podejmowane decyzje (K_03)

Pod kierunkiem promotora student dokonuje oględzin zabytku, określa stan zachowania i przyczyny zniszczeń, opracowuje szczegółowy projekt badawczy, analizuje i ocenia wyniki badań, precyzuje program prac konserwatorsko-restauratorskich. Rozbudowuje rys historyczny zabytku i opis historyczno-sztuczny. Pod koniec semestru po dokładnym

rozpoznaniu budowy i kondycji obiektu rozpoczyna prace konserwatorskie.

Założenia projektu oraz wyniki badań są omawiane na równolegle odbywającym się Seminarium Dyplomowym Konserwatorskim.

- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- klasyczna metoda problemowa
- laboratoryjna
- obserwacji
- projektu
- referatu
- studium przypadku

- metody ewaluacyjne
- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Przygotowanie do samodzielnego prowadzenia prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych wykonanych z kamienia naturalnego i sztucznego, betonu, rzemiosła artystycznego, ceramiki i szkła. Przygotowanie projektu badań oraz programu prac konserwatorskich. Wykonanie dokumentacji konserwatorskiej opisującej wykonane prace. Przystąpienie do pracowni konserwacji zabytków II jest możliwe po zaliczeniu pracowni konserwacji zabytków II na 8 semestrze studiów, pracowni konserwacji zabytków I, profilaktyki konserwacji zabytków kamiennych, konserwacji zabytków kamiennych – wzmacnianie i uzupełnianie ubytków, ochrona zabytków przed zniszczeniami biologicznymi, pracowni rzeźby i kopii. Student przed przystąpieniem do zajęć powinien zaliczyć przedmioty teoretyczne (historia sztuki, chemia i żywice sztuczne w konserwacji zabytków, konserwacja zabytków kamiennych).

Celem zajęć jest wykonanie przez studenta pełnej konserwacji-restauracji dyplomowego obiektu konserwatorskiego w okresie czterech semestrów. W poprzednim 8 semestrze letnim student zapoznał się z przekazanym mu do konserwacji zabytkiem, przygotował jego rys historyczny, opis historyczno-sztuczny, określił stan zachowania, przyczyny zniszczeń, opracował szczegółowy projekt badawczy, pobrał próbki materiałów oryginalnych i wtórnych do badań instrumentalnych i mikrochemicznych, zarysował wstępny program prac konserwatorsko-restauratorskich. Wykonał próby dla określenia i wyboru bezpiecznych dla zabytku środków, narzędzi i metod konserwatorskich. W obecnym 9 semestrze student poszerza i kontynuuje ww. prace. Przeprowadza zgodnie z zatwierdzonym przez promotora programem prac poszczególne etapy konserwacji. Kontynuuje i pogłębia wszystkie wymagane badania. Przed podjęciem kolejnych działań wykonuje próby, odnotowując ich efektywność i wpływ na materiał oryginalny. Jeśli obiekt wymaga znacznych rekonstrukcji rzeźbiarskich konsultuje swoją pracę z artystami-rzeźbiarzami, historykami sztuki, kustoszami muzeum oraz innymi specjalistami. W kwestiach skomplikowanych organizowane są komisje konserwatorskie w celu zespołowego podjęcia trudnych decyzji dotyczących dalszego przebiegu prac konserwatorsko-restauratorskich. Student w dalszym ciągu prowadzi dziennik prac konserwatorskich, który wykorzystuje do sporządzenia dokumentacji prac konserwatorskich. W trakcie semestru student uzupełnia dotychczas zebraną literaturę na temat historii zabytku, konserwacji zabytków o analogicznym lub zbliżonym charakterze, porównuje stosowaną metodykę, ocenia różne rozwiązania i efekty prac.

Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty):

Dokumentacje konserwatorskie i prace magisterskie studentów KK-RAiR dostępne na miejscu w katedralnej podręcznej biblioteczce,

Dokumentacje technologiczne obiektów dyplomowych wykonywane przez studentów KK-RAiR w Katedrze Technologii i Technik Malarskich

Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna, pod red. W. Domasłowskiego, Wyd. UMK, Toruń, 2011.

Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, pod. red. E. Szmit-Naud, J. Rouby, J. Arszyńskiej, Wyd. NID, W-wa-Toruń 2012.

A. Gralińska-Grubecka, A. Paskal, Wyzwania przy konserwacji secesyjnej lady sklepowej dekorowanej flizami fajansowymi z wytwórni w Miśni, Wisłocki Krzysztof (red.): Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów: praca zbiorowa, 2024, Poznań-Szreniawa, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, ISBN 978-83-7654-593-6, s. 67-85.

A. Gralińska-Grubecka, T. Kozłowski, I. Lorek, P. Niemcewicz, K. Polak, K. Stefaniak, Conservation of the skeleton of the Palaeoloxodon antiquus forest elephant (aged 80 000-100 000) from the collection of District Museum in Konin : the research and conservation practice, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, ISSN 0208-533X, DOI:10.12775/AUNC_ZiK.2019.004

Literatura dodatkowa nieobowiązkowa (wybrane fragmenty):

L. Czarnecki, T. Broniewski, O. Henning, Chemia w budownictwie, Arkady, Warszawa, 1996

Domasłowski W., Kęsy Lewandowska M., Łukaszewicz J. W., Badania nad konserwacją murów ceglanych, Wyd. UMK, Toruń, 1998.

P. Niemcewicz, Aspekty estetyczne konserwacji i restauracji kamiennych obiektów zabytkowych, [w:] Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, pod. red. E. Szmit-Naud, J. Rouby, J. Arszyńskiej, Wyd. NID, W-wa-Toruń 2012, s. 351-364.

Konserwacja murów ceglanych. Badania i Praktyka, referaty na Ogólnopolską Konferencję w dn. 19-20.11.1999 w Toruniu, materiały pod red. B. Soldenhoff, Toruń, 1999.

P. Niemcewicz, Konserwacja wapienia dębnickiego, Wyd. UMK, 2005

Wpływ redyspergowalnych żywic proszkowych na właściwości zapraw budowlanych do celów prac konserwatorskich, L. Bujała, M. Kulesza, J. Michalak, D. Sobkowiak, BIKDS, Vol. 13 No 1-2 (48-49)2002, s. 50-55.

J. Ciabach, Żywice i tworzywa sztuczne stosowane w konserwacji zabytków, Wyd. UMK, Toruń 1998.

Rouba Bogumiła J., Zasady postępowania etycznego w ochronie dóbr kultur, [w:] BIKDS, 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 82-88.

I. Płuska, Międzynarodowa konferencja konserwatorska „Kraków 2000”, Karta Krakowska 2000 [w:] BIKDS, 2000, nr 4 (43), vol. 911 s. 58-65

M. Pronobis-Gajdzis, Wartościowanie obiektów zabytkowych w kontekście współpracy muzeum–konserwator i oczekiwań odbiorcy zabytku. [w:] Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów, V Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska Szreniawa, 5–6.10.2012, Szreniawa 2013, s. 304-310, ISBN 978-83-62119-12-5.

W. Kurdowski, Chemia materiałów budowlanych, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2003.

W. Kurdowski, Współczesne cementy–rodzaje, zakresy zastosowań, [w:] Nowe rozwiązania konstrukcyjno-materiałowo-technologiczne. Konstrukcje żelbetowe, t. 2, Amgraf, Gliwice 2002.

J. Wolski, Kodeks etyki zawodowej konserwatorów dzieł sztuki [w:] BIKDS, 1998, nr 4 (35), vol. 9, s. 16-17; 2000, nr 2 (41), vol. 11, s. 91-92.

Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach - 100 % frekwencja. Dopuszczalne są 2 nieobecności spowodowane ważnymi udokumentowanymi przyczynami.

Efekty uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych studenta zaliczane są na ocenę na każdym etapie zajęć Pracowni Konserwacji Zabytków tj. po każdym z semestrów.

Ewaluacji, w różnym stopniu, zależnym od etapu i charakteru wykonywanych prac, podlega:

- formułowanie wniosków prowadzących do diagnozy stanu, precyzyjnego określenia problematyki konserwatorskiej i utworzenia programu prac (W1, W2, W4, U1-3, K1, K3), w czym zawiera się ocena umiejętności formułowania idei na poziomie koncepcji i jakości samej koncepcji;

- ocena właściwego doboru i zastosowania materiałów i technik w podejmowanych czynnościach konserwatorskich a następnie restauratorskich (W2, W4; K2, K3);

- ocena postępu w zdobywaniu sprawności warsztatowej - poziomu technicznego, umiejętności wykorzystania materiałów i narzędzi podczas wykonywania czynności konserwatorskich i restauratorskich (U4, K2, K3);

- ocena staranności, precyzji, poziomu estetycznego wykonanych prac konserwatorskich i restauratorskich (U4,K1, K2);

- na finalnym etapie - kompletność i jakość wykonania dokumentacji konserwatorskiej, a na poszczególnych wcześniejszych etapach - uzupełnianie jej o wiedzę o obiekcie nabywaną w toku prac i informacji mających wpływ na/relacjonujących jego przebieg (W3, U5).

Nie dotyczy