Liturgika szczegółowa (sakramenty i sakramentalia)

Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne uzyskane na zajęciach z wprowadzenia w chrześcijaństwo (liturgia; spec. kapłańska), liturgiki fundamentalnej oraz liturgiki szczegółowej (teologia roku liturgicznego, liturgia Eucharystii).

przedmiot obowiązkowy

1. Udział w wykładach = 14 godz.

2. Przeczytanie lektury obowiązkowej i zapoznanie się z podstawowymi księgami liturgicznymi do sprawowania liturgii sakramentów i sakramentaliów w aktualnej liturgii rzymskiej = 30 godz.

3. Przygotowanie się do wygłoszenia krótkiego referatu = 6 godz.

4. Przygotowanie się do końcowego zaliczenia = 10 godz.

Całkowity nakład pracy studenta wynosi 60 godz., co odpowiada 2 punktom ECTS.

Po zakończeniu wykładów i zaliczeniu przedmiotu student:

W1: potrafi wskazać biblijne podstawy sakramentów Kościoła - K_W01, K_W08

W2: umie przedstawić historię (ewolucję) celebracji poszczególnych sakramentów i wybranych sakramentaliów (w tym błogosławieństw i egzorcyzmów) - K_W08, K_W10, K_W15

W3: potrafi scharakteryzować zasady odnowy sprawowania sakramentów i sakramentaliów po Soborze Watykańskim II - K_W08, K_W12

W4: określa i wyjaśnia sens teologiczno-liturgiczny sprawowania poszczególnych sakramentów i sakramentaliów (w tym posoborową koncepcję błogosławieństw) - K_W08

Po zakończeniu wykładów i zaliczeniu przedmiotu student:

U1: potrafi posługiwać się aktualnie obowiązującymi rzymskimi księgami liturgicznymi (wydaniami polskimi) - K_U02, K_U13

Po zakończeniu wykładów i zaliczeniu przedmiotu student:

K1: potrafi publicznie zaprezentować zdobytą wiedzę w zakresie liturgii sakramentów i sakramentaliów - K_K01, K_K02, K_K03

K2: świadomie i owocnie uczestniczy w rzymskiej liturgii sakramentów i sakramentaliów - K_K02, K_K03, K_K07

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- referatu

Wykłady obejmują historię, sens teologiczny oraz podstawowe normy liturgiczno-prawne sprawowania sakramentów Kościoła (z wyłączeniem Eucharystii, której poświęcone są osobne zajęcia) oraz niektórych sakramentaliów.

1. Podstawy sakramentologii ogólnej w aspekcie dogmatycznym (ustanowienie sakramentów, próba zdefiniowania sakramentów i sakramentaliów, skutki sakramentów, materia i forma sakramentu, charakter sakramentalny, odżywanie sakramentów, problem szafarza sakramentów).

2. Podstawy biblijne, historia celebracji, sens teologiczny, wymiar pastoralny oraz aktualna liturgia rzymska:

a) dwóch sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego (chrztu i bierzmowania) na tle jedności teologiczno-celebratywnej wszystkich trzech sakramentów inicjacji chrześcijańskiej;

b) sakramentów uzdrowienia (sakramentu pokuty i pojednania oraz sakramentu namaszczenia chorych)

c) sakramentów w służbie komunii (trzech stopni sakramentu święceń oraz sakramentu małżeństwa).

3. Geneza, historia, rozumienie teologiczno-liturgiczne oraz współczesna liturgia rzymska sakramentaliów, ze szczególnym uwzględnieniem: pogrzebu, konsekracji dziewic, profesji monastycznej, poświęcenia kościoła i ołtarza, błogosławieństw i egzorcyzmów.

Literatura obowiązkowa:

Konstytucje apostolskie oraz wprowadzenia teologiczno-pastoralne zamieszczone w następujących księgach liturgicznych: Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie trzecie, Katowice 1992; Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1988; Obrzędy bierzmowania dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie poprawione, Katowice 2007; Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie, Katowice 1996; Sakrament chorych. Obrzędy i duszpasterstwo, wydanie drugie poprawione, Katowice 1995; Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, wydanie drugie wzorcowe, Katowice 1999; Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie trzecie według drugiego wydania wzorcowego, Katowice 1996; Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, 2 t., Katowice 1994; Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie uzupełnione, Katowice 1998; Dodatek do Obrzędów pogrzebu (Obrzędy pogrzebu związane z kremacją zwłok. Obrzęd złożenia urny w grobie), Katowice 2010; Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne, wydanie wzorcowe, Katowice 2002; Obrzędy poświęcenia kościoła i ołtarza, wydanie wzorcowe, Katowice 2001.

B. Nadolski, Leksykon liturgii, Poznań 2006: s. 543-550 (Inicjacja chrześcijańska), s. 239-255 (Chrzest), s. 153-160 (Bierzmowanie), s. 1370-1404 (Sakrament pokuty i pojednania), s. 1006-1016 (Namaszczenie chorych), s. 1404-1429 (Sakrament święceń), s. 1350-1370 (Sakrament małżeństwa), s. 1429-1434 (Sakramentalia), s. 788-807 (Liturgia pogrzebu), s. 369-374 (Egzorcyzm).

Literatura dodatkowa (uzupełniająca):

C. Krakowiak - L. Adamowicz (red.), Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski (1966-1998), Lublin 1999; Katechizm Kościoła Katolickiego, wydanie drugie poprawione, Poznań 2002, n. 1113-1690 (s. 281-405).

M. Kunzler, Liturgia Kościoła, Poznań 1999, s. 401-515; B. Nadolski, Leksykon liturgii, Poznań 2006 (inne hasła, nie wskazane w literaturze obowiązkowej) ; B. Nadolski, Liturgika, t. 3: Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, Poznań 1992.

D. Brzeziński, Błogosławieństwa w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Aspekt liturgiczno-prawny, "Ateneum Kapłańskie" 152(2008) n. 3, 446-456; K. Konecki, Struktura i teologia modlitwy konsekracyjnej odnowionych obrzędów święceń kapłańskich, w: A. Durak (red.), Liturgia Domus Carissima. Studium liturgiczne dedykowane ks. Bogusławowi Nadolskiemu w sześćdziesiąta piątą rocznicę urodzin, Warszawa 1998, s. 94-112; Cz. Krakowiak, Sakramentalia i błogosławieństwa w liturgii Kościoła,"Ateneum Kapłańskie" 152(2008) n. 3, s. 422-433; D. Kwiatkowski, Święcenia prezbiterów w Pontyfikale Rzymskim z 1990 roku, "Roczniki Teologiczne" 49(2002) z. 8, s. 111-144; J. Nowak, Trójstopniowość sakramentu święceń, w: Kolekcja "Communio", t. 3: Kapłaństwo, Poznań-Warszawa 1988, s. 94-112; J. Nowak,Święcenia biskupa, "Roczniki teologiczne" 49(2002) z. 8, s. 97-110; P. Petryk, Święcenia diakonów, "Roczniki Teologiczne" 49(2002) z. 8, s. 145-164; M. Reinecke, Święcenia i posługi, "Christianitas" 14(2002/2003) s. 49-67.

S. C. Napiórkowski, Z Chrystusem w znakach. Zarys sakramentologii ogólnej, Niepokalanów 1995.

Metody sprawdzenia efektów kształcenia:

1. kolokwium (W1, W2, W3, W4);

2. przygotowanie i wygłoszenie krótkiego referatu (ok. 20 min.; ewentualnie z elementami prezentacji multimedialnej) na ustalony temat z zakresu historii liturgii sakramentów i sakramentaliów (W1, W2, K1);

3. bieżąca obserwacja studentów i weryfikacja efektów kształcenia (zwłaszcza podczas wykładu konwersatoryjnego oraz podczas liturgii; U1, K1, K2).

Student otrzymuje zaliczenie z pozytywną oceną, gdy:

1. był obecny na wykładach (dopuszcza się 2 nieobecności);

2. przygotował i wygłosił referat na ustalony temat z zakresu historii liturgii sakramentów lub sakramentaliów;

3. zaliczył końcowe kolokwium, podczas którego należy odpowiedzieć na pytania w zakresie omawianej na wykładach problematyki (zob. pełny opis przedmiotu).

Student, który nie był obecny na wykładach (p. 1) i nie wygłosił referatu (p. 2), nie jest dopuszczony do kolokwium (p. 3).

Ostateczną ocenę zaliczenia (1,0) stanowi: ocena z referatu (0,5) oraz ocena z kolokwium (0,5).

Szczegóły odnośnie do kryteriów i formy zaliczenia uzgadniane są ze studentami na pierwszym wykładzie w danym roku akademickim.

Nie dotyczy.