Patomorfologia

Do realizacji przedmiotu – Patomorfologia, niezbędne jest posiadanie podstawowych wiadomości z zakresu anatomii, fizjologii, histologii, biologii i fizjologii komórki, biochemii.

Student powinien posiadać wiedzę i umiejętności zdobyte podczas kształcenia z zakresu przedmiotów: biologii i genetyki, anatomii, fizjologii, histologii, biochemii.

przedmiot obowiązkowy

1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:

- udział w wykładach: 20 godzin z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość: 17 godzin zdalnie synchronicznie; 3 godzin zdalnie asynchronicznie, gdzie metody i techniki kształcenia na odległość wykorzystywane są pomocniczo

- udział w ćwiczeniach: 30 godzin (stacjonarnie),

- udział w konsultacjach w trybie stacjonarnym: 5 godzin

- przeprowadzenie egzaminu: 2 godziny

Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 57 godzin, co odpowiada 2,28 punktu ECTS

2. Bilans nakładu pracy studenta:

- udział w wykładach z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość: 20 godzin (17 godzin zdalnie synchronicznie, 3 godziny zdalnie asynchronicznie)

- udział w ćwiczeniach: 30 godzin, w tym 16 godzin w trybie stacjonarnym i 14 zdalnym synchronicznym

- udział w konsultacjach w trybie stacjonarnym: 5 godzin

- opracowanie raportu z projektowania i analizy badań naukowych: 5 godzin

- przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń: 5 godzin

- czytanie wskazanej literatury: 30 godzin

- przygotowanie do ćwiczeń: 25 godzin

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego: 10 godzin

- przygotowanie do egzaminu i egzamin: 15 + 2 = 17 godziny

Łączny nakład pracy studenta związany z realizacją przedmiotu wynosi 147 godzin, co odpowiada 6 punktom ECTS.

3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:

- udział w wykładach objętych aktywnością naukową: 5 godzin

- udział w ćwiczeniach objętych aktywnością naukową: 20 godzin

- czytanie wskazanej literatury naukowej: 25 godzin

- opracowanie raportu z projektowania i analizy badań naukowych: 5 godzin

- konsultacje naukowo-badawcze: 5 godzin

- przygotowanie do ćwiczeń objętych aktywnością naukową: 10 godzin

- napisanie sprawozdań z ćwiczeń objętych aktywnością naukową: 2 godziny

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego

w zakresie aspektów badawczo-naukowych: 3 godziny

- przygotowanie do egzaminu w zakresie aspektów badawczo-naukowych: 2 godziny

Łączny nakład pracy studenta związany

z prowadzonymi badaniami naukowymi wynosi 77 godzin, co odpowiada 3,1 punktom ECTS.

4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego

i uczestnictwo w nim: 10 + 2 = 12 godzin

- przygotowanie do egzaminu i uczestnictwo w nim: 15 + 2 = 17 godzin

Łączny nakład pracy studenta związany z przygotowaniem do uczestnictwa w procesie oceniania wynosi 29 godzin, co odpowiada 1,2 punktu ECTS.

5. Bilans nakładu pracy w zakresie zajęć prowadzonych

z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość:

- udział w wykładach: 20 godzin

- udział w ćwiczeniach: 0 godzin

Łączny nakład pracy w zakresie zajęć prowadzonych z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość wynosi 34 godziny, co odpowiada 0,8 punktom ETCS.

6. Bilans nakładu pracy studenta o charakterze praktycznym:

- udział w ćwiczeniach o charakterze praktycznym: 18 godzin

- przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych

(w zakresie praktycznym): 1 godzina

- przygotowanie do ćwiczeń mikroskopowych

(w zakresie praktycznym): 0,5 godziny

Łączny nakład pracy studenta o charakterze praktycznym wynosi 19,5 godziny, co odpowiada 0,78 punktom ECTS.

7. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:

Nie dotyczy

W1: zna terminologię patomorfologiczną, zna definicję, patofizjologię oraz etiologię zmian wstecznych i zaburzeń w krążeniu; potrafi podać podział i zna definicję oraz przyczyny zapaleń; posiada właściwą wiedzę odnośnie procesu transformacji i progresji nowotworowej, potrafi podać klasyfikację, opisać stopnie złośliwości, drogi szerzenia i czynniki ryzyka nowotworów. Zna podstawowe markery nowotworowe o wartości rokowniczej i predykcyjnej (B2_W04, B2_W26, B2_W29).

W2: zna rolę badań z zakresu diagnostyki patomorfologicznej w rozpoznawaniu, monitorowaniu, prognozowaniu zaburzeń narządowych i układowych oraz kryteria doboru tych badań i zasady ich wykonywania (B2_W4, B2_W27).

W3: zna użyteczność materiału klinicznego oraz technik laboratoryjnych stosowanych w patomorfologii w badaniach naukowych (B2_W17).

W4: zna zasady przygotowania, zabezpieczenia, przechowywania i opracowania materiału tkankowego do diagnostyki histopatologicznej i badań z zakresu biologii molekularnej. Zna metody diagnostyki patomorfologicznej tj.: badanie śródoperacyjne, badanie pooperacyjne, badanie biopsyjne (wraz z podziałem), badanie autopsyjne (B2_W28).

W5: zna zasady i rodzaje barwień i znakowań z zakresu histochemii, immunohistochemii oraz biologii molekularnej (B2_W28).

W6: zna podstawowe zasady interpretacji wyników badań histopatologicznych w celu zróżnicowania stanów patologicznych oraz rozpoznawania artefaktów. Zna przyczyny powstawania artefaktów oraz metody ich zapobiegania, a także rozumie konieczność przeprowadzania kontroli dodatniej i ujemnej wykonywanych oznaczeń (B2_W27, B2_W29).

W7: zna wskazania i zalecane testy specjalistyczne do poszerzenia diagnostyki patomorfologicznej w wybranych stanach chorobowych (B2_W27, B2_W29).

W8: Zna zastosowanie wybranych technik biologii molekularnej w diagnostyce patomorfologicznej (B2_W04, B2_W27).

U1: potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu patogenezy różnych stanów chorobowych oraz poznanych biomarkerów prognostycznych i predykcyjnych tych chorób, jak również narzędzi informatycznych do opracowania założeń badań naukowych (B2_U05, B2_U13).

U2: potrafi posługiwać się mikroskopem optycznym oraz technikami histochemicznymi w celu uwidocznienia cech morfologicznych w preparatach mikroskopowych tkanek prawidłowych i patologicznie zmienionych (B2_U15).

U3: potrafi wskazywać związek między nieprawidłowościami morfologicznymi i biochemicznymi a funkcją zmienionych narządów i układów w stanach chorobowych, objawami klinicznymi i strategią diagnostyczną z zakresu patomorfologii (B2_U14).

U4: potrafi dobrać i wykonać barwienie histochemiczne (barwienia podstawowe i specjalne) dla postępowania diagnostycznego w różnych stanach klinicznych oraz na potrzeby badań naukowych (B2_U15).

U5: potrafi zabezpieczyć materiał do badań immunochemicznych. Potrafi w prawidłowy sposób zaplanować schemat przeprowadzania materiału tkankowego. Potrafi zaplanować, dobierać oraz przeprowadzić badanie immunocytochemiczne i immunohistochemiczne. Potrafi opracować i zinterpretować wyniki tych badań, a także dobrać odpowiednią kontrolę pozytywną i wykonać kontrolę negatywną (B2_U03, B2_U13, B2_U15).

U6: potrafi w sposób podstawowy zinterpretować wyniki badań histopatologicznych celem rozpoznawania artefaktów technik laboratoryjnych. Potrafi zapobiegać tym artefaktom (B2_U14, B2_U15).

U7: potrafi odpowiednio zabezpieczyć materiał biologiczny do badań z zakresu biologii molekularnej. Potrafi przeprowadzić izolację materiału genetycznego oraz dokonać jego analizy ilościowej i jakościowej. Potrafi zaprojektować reakcję real-time PCR, a także zinterpretować uzyskane wyniki (B2_U03, B2_U13, B2_U15).

U8: potrafi wykorzystywać literaturę dotyczącą przedmiotu

w języku polskim i angielskim na potrzeby przygotowania się do procesu oceniania, a także sporządzania sprawozdań oraz pisania publikacji naukowych (B2_U01, B2_U07, B2_U08).

K1: w trakcie zajęć praktycznych współpracuje z członkami grupy i stosuje zasady koleżeństwa zawodowego oraz rozumie ważność tych działań (B2_K06).

K2: Potrafi prawidłowo i odpowiedzialnie ocenić zagrożenia wynikające ze stosowania poszczególnych technik badawczych z zakresu patomorfologii i stworzyć warunki do bezpiecznej pracy (B2_K08).

K3: Rozumie potrzebę stałego podnoszenia kompetencji przez całe życie oraz zachęca do tego inne osoby i pomaga im zdobywać nową wiedzę (B2_K01, B2_K03).

K4: potrafi współpracować z klinicystami w zakresie diagnostyki patomorfologicznej i badań naukowych opartych na materiale klinicznym (B2_K04, B2_K07).

K5: Odpowiedzialnie traktuje własną pracę i powierzony sprzęt oraz szanuje pracę innych (B2_K05).

K6: Rozumie konieczność wybierania obiektywnych i wiarygodnych źródeł informacji naukowej oraz krytycznego wnioskowania przy rozwiązywaniu zagadnień praktycznych (B2_K02).

Wykład:

– wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną

– wykład problemowy

– wykład konwersatoryjny

Ćwiczenia:

– ćwiczenia praktyczne

– dyskusja

– projektowanie i analiza badań naukowych

– analiza wyników badań patomorfologicznych na potrzeby diagnostyki i badań naukowych

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Patologia jest działem medycyny zajmującym się etiologią, patogenezą, zmianami morfologicznymi i czynnościowymi w procesach chorobowych. Zajęcia z przedmiotu Patomorfologia dla studentów I roku studiów drugiego stopnia kierunku biotechnologia medyczna prowadzone są w formie wykładów, ćwiczeń laboratoryjnych oraz ćwiczeń mikroskopowych. Tematyka wykładów poświęcona jest patologii ogólnej, natomiast ćwiczeń laboratoryjnych i mikroskopowych – technikom histochemicznym, immunohistochemicznym i biologii molekularnej stosowanym w diagnostyce patomorfologicznej oraz w badaniach naukowych prowadzonych z wykorzystaniem ludzkiego materiału tkankowego.

Patologia jest działem medycyny zajmującym się etiologią, patogenezą, zmianami morfologicznymi i czynnościowymi w procesach chorobowych. Stanowi ona pomost pomiędzy podstawowymi naukami medycznymi a dziedzinami medycyny klinicznej. Tradycyjnie dzieli się ją na patologię ogólną i szczegółową. Pierwsza zajmuje się podstawowymi mechanizmami odpowiedzi komórek na uszkodzenia lub inne zaburzenia. Patologia szczegółowa zajmuje się zmianami w odniesieniu do poszczególnych narządów. Właściwie postawione rozpoznanie, które opiera się na powiązanym z danymi klinicznymi obrazie makroskopowym i mikroskopowym oraz coraz częściej na badaniach dodatkowych – immunohistochemicznych i molekularnych – warunkuje wybór właściwego postępowania terapeutycznego. W nowotworach prawidłowe rozpoznanie i badania dodatkowe warunkują również ocenę rokowania. Student w momencie rozpoczęcia kursu z patomorfologii powinien mieć opanowane wiadomości z zakresu podstawowych nauk medycznych, zwłaszcza anatomii i histologii, w tym umiejętność mikroskopowania. Student zdobywa wiedzę dotyczącą roli patomorfologii jako przedmiotu diagnostyki klinicznej. Przedstawione są zagadnienia dotyczące badania autopsyjnego, badań mikroskopowych, cytologicznych, immunohistochemicznych, molekularnych. Student zdobywa wiedzę obejmującą zrozumienie pojęć z zakresu: zmian wstecznych i postępowych (ich przyczyn i morfologicznych wykładników; uszkodzenia, adaptacji i śmierci komórki, zwyrodnień, martwicy, przerostu, rozrostu); zapaleń (podział zapaleń, mianownictwo, mediatory zapalenia, kliniczne objawy ostrego i przewlekłego zapalenia; wybranych zagadnień z chorób nowotworowych (klasyfikacja, stopnie złośliwości, drogi szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka, czynniki diagnostyczne, prognostyczne i predykcyjne). Uczy się ponadto, jak wykorzystać wiedzę z zakresu patomorfologii i technik laboratoryjnych z nią związanych w planowaniu badań naukowych.

Zajęcia z przedmiotu Patomorfologia dla I roku studiów drugiego stopnia kierunku biotechnologia medyczna prowadzone są w formie wykładów oraz ćwiczeń (teoretycznych, laboratoryjnych i mikroskopowych). Tematyka ćwiczeń mikroskopowych poświęcona jest ocenie preparatów histopatologicznych, natomiast pozostałych ćwiczeń – poznaniu zasad i nabyciu umiejętności wykonania barwień podstawowych i specjalnych (techniki histochemiczne), oznaczeń markerów białkowych (technika immunohistochemiczna) oraz analiz kwasów nukleinowych (techniki biologii molekularnej) na potrzeby diagnostyki patomorfologicznej oraz badań naukowych prowadzonych z wykorzystaniem ludzkiego materiału tkankowego.

Prowadzący rozpoczyna ćwiczenia od sprawdzenia wiadomości (sprawdzian pisemny), następnie ćwiczenia odbywają się w formie teoretycznej zgodnie z załączonym planem i/lub praktycznej, jako ćwiczenia laboratoryjne lub mikroskopowe. Na ostatnich ćwiczeniach studenci przystępują do kolokwium. Przedmiot kończy się egzaminem obejmującym tematykę wykładów oraz ćwiczeń.

Literatura obowiązkowa:

1. „Robbins Patologia” Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Warszawa-Wrocław 2019

2. Kruś S, Skrzypek-Fakhoury E: „Patomorfologia kliniczna”, PZWL, Warszawa 2007

3. Zabel M: „Immunocytochemia” PWN, Warszawa 1999

4. Zawistowski S: „Technika histopatologiczna” PZWL, Warszawa 1986

Literatura uzupełniająca:

1. Stevens A, Lowe J: „Patologia”, Wydawnictwo CZLEJ, Lublin 2005

2. Bibbo M, Wilbur DC: Comprehensive cytopathology. Saunders Elsevier 2008

3. Słomski R: Analiza DNA. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego

w Poznaniu 2008

4. Stachura J, Domagała W: „Patologia znaczy słowo o chorobie” (tom 1-2), PAU, Kraków 2016

5. Wieczorek M: Histopatologia ogólna i podstawy cytodiagnostyki. Śląska Akademia Medyczna 2006

nie dotyczy