Zajęcia fakultatywne: Biogerontologia - podstawy biologii starzenia komórek i organizmu człowieka

Znajomość biologii komórki, opanowanie podstaw biochemii, genetyki i fizjologii człowieka.

przedmiot fakultatywny

Starzenie to jeden z etapów ontogenezy człowieka. Ponieważ liczba starzejących się osób powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta problematyka mechanizmów prowadzących do zmian starczych organizmu staje się jednym z głównych nurtów w badaniach biomedycznych. W starzejącym się organizmie następują zmiany sprzyjające rozwojowi wielu chorób takich jak: nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca typu II, choroby układu odpornościowego czy choroby neurodegeneracyjne, choroby i zmiany w obrębie skóry. Rośnie tym samym liczba osób wymagających interwencji i opieki medycznej. Wiedza o mechanizmach starzenia staje się jedną z kluczowych dla współczesnej medycyny, także mającej zastosowania w zakresie teorii i praktyki opieki paliatywnej i medycyny wieku podeszłego.

Współczesna nauka dostarcza nam narzędzi pozwalających analizować procesy starzenia od poziomu biomolekuł i funkcjonowania komórek, poprzez poziom funkcjonowania tkanek, narządów i całego organizmu człowieka. Poznano dzięki temu wiele mechanizmów odpowiadających za starzenie, a to pozwala nam lepiej rozumieć procesy starzeniowe, co w aspekcie wykorzystania tej wiedzy w medycynie powinno mieć wpływ na poprawienie jakości życia osób w podeszłym wieku, które będą coraz liczniejszą grupą pacjentów nie tylko gabinetów lekarskich, ale i np. dietetyków, czy fizjoterapeutów. Student nabywa także umiejętności skutecznych działań w zakresie promocji zdrowia.

Wykład multimedialny, dyskusja ze studentami.

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Starzenie to naturalny etap ontogenezy człowieka. Ponieważ osób powyżej 80 roku życia jest już w Polsce 1,5 miliona gwałtownie wzrasta zainteresowanie problematyką mechanizmów prowadzących do zmian starczych organizmu a ta staje się jednym z głównych nurtów w badaniach biomedycznych. W starzejącym się organizmie następują zmiany sprzyjające rozwojowi wielu chorób takich jak: nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca typu II, choroby układu odpornościowego czy choroby neurodegeneracyjne, choroby i zmiany w obrębie skóry. Rośnie tym samym liczba osób wymagających interwencji i opieki medycznej.

Wiedza o mechanizmach starzenia komórek i organizmu staje się jednym z kluczowych zagadnień współczesnej biologii i medycyny w tym diagnostyki medycznej, także mającej zastosowania w zakresie teorii i praktyki opieki paliatywnej i medycyny wieku podeszłego z uwzględnieniem badań z zakresu podstawowej diagnostyki medycznej i diagnozowania chorób wieku podeszłego.

Współczesna nauka dostarcza nam narzędzi pozwalających analizować procesy starzenia od poziomu biomolekuł i funkcjonowania komórek, poprzez poziom funkcjonowania tkanek, narządów i całego organizmu człowieka. Poznano dzięki temu wiele mechanizmów odpowiadających za starzenie, a to pozwala nam lepiej rozumieć procesy starzeniowe, co w aspekcie wykorzystania tej wiedzy w medycynie powinno mieć wpływ na poprawienie jakości życia osób w podeszłym wieku.

Wykład (treści)

1. Dlaczego starzejemy się? Starzenie jako uniwersalny proces biologiczny – wprowadzenie do biogerontologii. Granice długowieczności.

2. Współczesne teorie starzenia: przegląd aktualnych teorii i poglądów.

3. Reaktywne formy tlenu a starzenie. Oksydacyjne uszkodzenia DNA w procesie starzenia. Mitochondrialna teoria starzenia.

4. Antyoksydanty w ochronie komórek i organizmu. Rola antyoksydantów w prewencji starzenia organizmu i terapii chorób wieku podeszłego- stale kontrowersyjna.

5. Zespoły chorobowe przyspieszonego starzenia ( w tym cukrzyca, zespół Downa). Progerie – starzenie na drodze patologicznej.

6. Aktualne badania mechanizmów starzenia jako klucz do zrozumienia zjawiska i medycznych działań anty-aging.

7. Choroby związane ze starzeniem i wieku podeszłego: choroba Alzheimera a starzenie mózgu, miażdżyca, cukrzyca typu II, nowotwory.

Literatura podstawowa:

Mikuła-Pietrasik J. et.al. Święty Graal biologii, czyli jak i dlaczego się starzejemy? Postępy Biochemii vol. 61, 4, s.344, 2015;

Biogerontologia. Red: E. Sikora, G. Bartosz, J. Witkowski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009;

Sto lat i więcej- szansa na długowieczność. KOSMOS tom 48, nr 2, 1999; Cały numer poświęcony problematyce starzenia;

Jurgowiak M., Oliński R. Proces starzenia – przegląd aktualnych teorii i poglądów. Kosmos 47(1) 1998, 1-11;

Nowe publikacje ukazujące się w pismach przedmiotowych i pokrewnych (np. Gerontologia Polska, phmd.pl, Diagnostyka Lab. i innych).

Świat Nauki, marzec 2013. Kontrowersje wokół antyoksydantów.

Kochman K. New elements in modern biological theories of aging. Folia Medica Copernicana 2015, 3(3), 89-99;

Literatura uzupełniająca:

Jurgowiak M., Oliński R. Wolne rodniki a starzenie się. Kosmos 44(1) 1995, 71-88;

Oliński R., Jurgowiak M. Wolnorodnikowe uszkodzenia zasad azotowych DNA i ich rola w procesie starzenia oraz chorobach wieku podeszłego. Postępy Biologii Komórki 26 suplement (13), 3-22;

Jurgowiak M., Oliński R. Oksydacyjne uszkodzenia mtDNA związane z rozwojem stanów patologicznych i starzeniem się. Postępy Biochemii 43(1), 1997; 30-40;

Jurgowiak M., Oliński R. Mitochondria a choroby i starzenie się. Gerontol. Pol. 1997, 5(1), 12-16;

Jurgowiak M. Ile przed nami? Wiedza i Życie 10, 2005, 54-61;

Skazani na długowieczność. Praca zbiorowa. Ośrodek Wydawnictw Naukowych. Poznań 2007

Jurgowiak M. W poszukiwaniu nieśmiertelności. Kwartalnik UP RP, (1), 74-77, 2012;

Jurgowiak M. Gdy mózg ma 100 lat. Wiedza i Życie, grudzień 2011;

Buettner Dan. Niebieskie strefy. 9 lekcji długowieczności od ludzi żyjących najdłużej. Wydawnictwo Galaktyka 2014;

Obecność na wszystkich wykładach cyklu (5 wykładów, 15 godzin) - ocena bardzo dobra 5,0. Każda nieobecność na wykładzie skutkuje obniżeniem oceny: 4 wykłady- ocena dobra 4,0; 3 wykłady - ocena dostateczna 3,0; poniżej tego limitu obecności ocena - niedostateczna 2,0.