Geopolityka Bliskiego Wschodu

Bliski Wschód: terminologia i pojęcie. Podziały polityczne przestrzeni bliskowschodniej i ich zmienność (od I poł. XIX w.). Religie i kościoły; islam i jego podziały. Zróżnicowanie etniczno-językowe i narodowościowe. Geopolityczne aspekty poszczególnych regionów, zespołów państw i wielkich państw w układzie: dane geostrategiczne, składniki tożsamości narodowej i religijnej, systemy polityczne i stosunki ze światem zewnętrznym, kolejno: państw Półwyspu Arabskiego, państw Lewantu, w tym Izraela, państw tzw. Mashreku, Iranu, Turcji, Egiptu, Sudanu oraz Libii, państw Maghrebu. Bliski Wschód „Bałkanami Eurazji”; kierunki ewolucji oraz perspektywy polityczne regionu.

UWAGA!

bibliografia ma charakter selektywny; obejmuje pozycje:

1. najważniejsze i najbardziej przydatne z punktu widzenia słuchacza wykładu

2. w ogromnej większości opublikowane po roku 2000

3. wyłącznie w języku polskim

4. wyłącznie monografie i zbiory studiów

I. POZYCJE DOT. PRZESZŁOŚCI REGIONU, ZAGADNIEŃ WSTĘPNYCH I OGÓLNYCH

Arabowie-islam-świat, [red.] Dziekan Marek M., Kończak Izabela, Ibidem, Łódź 2007, ss. 697.

Armour Rollin, Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, WAM, Kraków 2004, ss. 310.

Bar Wiesław, Wolność religijna w Dar-al-Islam. Zagadnienie prawa wyznaniowego, Polihymnia, Lublin 2003, ss. 280.

Corm Georges, Bliski Wschód w ogniu. Oblicza konfliktu 1936-2003, Dialog, Warszawa 2003, ss. 600.

Danecki Janusz, Arabowie, PIW, Warszawa 2001, ss. 432.

Danecki Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, T. 1-2, Dialog, Warszawa 2002, T. 1:ss. 372, T. 2: 316.

Grabowski Wojciech, Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie, Wyd. UG, Gdański 2013, ss. 185.

Historia Arabów, Pomocnik Historyczny „Polityki”.

Hathaway Jane, Barbir Karl K., Arabowie pod panowaniem Osmanów 1516-1800, Dialog, Warszawa 2012, ss. 320.

Hitti Philip K., Dzieje Arabów, PWN, Warszawa 1969, ss. 690.

Hourani Albert, Historia Arabów, Marabut, [wyd. 2] Gdańsk 2002, ss. 547.

Jamieson Alan G., Wiara i miecz. Historia konfliktu islamsko-chrześcijańskiego, WAM, Kraków 2009, ss. 319.

Kepel Gilles, Święta wojna. Ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, Dialog, Warszawa 2003, ss. 391.

Lewis Bernard, Arabowie w historii, PIW, Warszawa 1995, ss. 256.

Lewis Bernard, Muzułmański Bliski Wschód. Narody i cywiliizacje, Marabut, Gdańsk 2003, ss. 412.

Madeyska Danuta, Historia współczesna świata arabskiego, Wyd. UW, Warszawa 2008, ss. 220.

Scarabel Angelo, Islam, WAM, Kraków 2004, ss. 196.

Zdanowski Jerzy, Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku, Ossolineum, Wrocław 2010, ss. 603.

Zdanowski Jerzy, Historia społeczeństw muzułmańskiego Bliskiego Wschodu w XX wieku, Askon, Warszawa 2013, ss. 387.

Zdanowski Jerzy, Państwo na muzułmańskim Bliskim Wschodzie. Procesy genezy i czynniki trwania, AFM, Kraków 2014, ss. 357.

Zdanowski Jerzy, Stosunki międzynarodowe na Bliskim Wschodzie w XX wieku, Wyd. AFM, Kraków 2012, ss. 365.

II. POZYCJE DOT. POSZCZEGÓLNYCH PAŃSTW/GRUP PAŃSTW

Półwysep Arabski

Brataniec Katarzyna, Stosunki władzy w islamie na przykładzie Egiptu, Maroka i Arabii Saudyjskiej, Ofic. Wyd. AFM, Kraków 2016, ss. 312.

Chałaczkiewicz Roman, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Historia, kraj i ludzie, AH im. A. Gieysztora, Pułtusk-Warszawa 2011, ss. 389.

Kuwejt. Historia i współczesność, [red.] Górak-Sosnowska Katarzyna, Szybilska Izabela, SGH, Warszawa 2005, ss. 172.

Łukaszewicz Adriana, Ewolucja systemów społeczno-ekonomicznych monarchii naftowych Zatoki Perskiej. Studium przypadku państw rentierskich, Wydz. DiNP UW, Warszawa 2015, ss. 394.

Marchand Stéphane, Arabia Saudyjska. Zagrożenie, Dialog, Warszawa 2004, ss. 279.

Państwo Katar. Gospodarka-polityka-kultura, [red.] Górak-Sosnowska Katarzyna, Czulda Robert, Ibidem, Łódź 2009, ss. 248.

Zdanowski Jerzy, Arabia Saudyjska, Askon, Warszawa 2004, ss. 341.

Lewant (Syria, Liban, Jordania)

Ożarowski Rafał, Ideologia na Bliskim Wschodzie, Wyd. UG, Gdańsk 2006, ss. 228.

Madeyska Danuta, Liban, Trio, Warszawa 2003, ss. 280.

Wróblewski Bartosz, Jordania, Trio, Warszawa 2011, ss. 316.

Izrael, Palestyna/Palestyńczycy

Bensimon Doris, Errera Eglal, Żydzi i Arabowie. Historia współczesnego Izraela, Cyklady, Warszawa 2000, ss. 405.

Bojko Krzysztof, Izrael a aspiracje Palestyńczyków 1987-2006, PISM, Warszawa 2006, ss. 366.

Bojko Krzysztof, Góra Magdalena, Wybrane aspekty polityki Izraela, Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej wobec Palestyńskiej Władzy Narodowej 2000-2007, ss. 317.

Bryc Agnieszka, Izrael 2020 skazany na potęgę?, Poltext, Warszawa 2014, ss. 268.

Bunton Martin, Konflikt palestyńsko-izraelski, Wyd. UŁ, Łódź 2017, ss. 158.

Chojnacki Andrzej, Tomaszewski Jerzy, Izrael, Trio, Warszawa 2001, ss. 460.

Czapnik Sławomir, Omelan Grzegorz, Zydzi, Izrael i Palestyńczycy. Dzieje, stan obecny, perspektywy, Wyd. UO, Opole 2016, ss. 267.

Gebert Konstanty, Miejsce pod słońcem. Wojny Izraela, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008, ss. 478.

Gelvin James L., Konflkt izraelsko-palestyński, Wyd. UJ, Kraków 2009, ss. 352.

Izrael i Autonomia Palestyńska. Wybrane aspekty polityczne i prawne, [red.] Albin Bernard J., Tokarz Grzegorz, UWr, Wrocław 2007, ss. 293.

Klugman Aleksander, Izrael. Ziemia świecka, Iskry, Warszawa 2001, ss. 283.

Kramer Richard Ben, Dlaczego Izrael przegrał?, Wyd. Jeden Świat, Warszawa 2006, ss. 295.

Levitt Matthew, Hamas. Polityka, dobroczynność i terroryzm w służbie dżihadu, Wyd. UJ, Kraków 2008, ss. 460.

Lorenc Magdalena, Trzęsienie Ziemi świętej. Konflikt bliskowschodni i próby jego regulacji, Wyd. Poznańskie, Poznań 2007, ss. 233.

Na Zachodnim Brzegu bez zmian, [red.] Pędziwiatr Konrad, Inst. Wyd. Książka i Prasa, Warszawa 2016, ss. 367.

Shindler Colin, Historia współczesnego Izraela, KiW, Warszawa 2011, ss. 379.

Shipler David K., Arabowie i Żydzi w Ziemi Obiecanej, Świat Książki, Warszawa 2003, ss. 544.

Sosnowski Remigiusz, Polityka imigracyjna Izraela, Scholar, Warszawa 2014, ss. 159.

Wójcik Jerzy, Konferencja w Camp David i jej następstwa. Izraelsko-palestyński proces pokojowy po roku 2000, Forum Izrael-Polska-Europa, [b.m.wyd.] 2013, ss. 325.

Żydzi, Izrael i Palestyńczycy. Dzieje, stan obecny, perspektywy, [red.] Czapnik Sławomir, Omelan Grzegorz, UO, Opole 2016, ss. 267.

Irak, Kurdowie

Bańka Tomasz [in.], Irak – między wojną a pokojem, Mado, Toruń 2010, ss. 151.

Brylew Marek, Irak 2003-2005. Stabilizacja sytuacji społeczno-politycznej i tranzycja władzy, ECE, Toruń 2011, ss. 404.

Brylew Marek, Irak 2006-2012. Stabilizacja czy konflikt, Grado, Toruń 2013, ss. 400.

Dziekan Marek M., Historia Iraku, Dialog, Warszawa, wyd. 2: 2007, ss. 265.

Irak wczoraj i dziś, [red.] Wojciechowski Sebastian, WSNHiD, Poznań 2005, ss. 200.

Jamsheer Hassan Ali, Współczesna historia Iraku, Dialog, Warszawa 2007, ss. 199.

Kurdowie i Kurdystan iracki na przełomie XX i XXI wieku, [red.] Abbas Adnan, Siwiec Paweł, Wyd. UAM, Poznań 2009, ss. 347.

Kurpiewska-Korbut Renata, Społeczność międzynarodowa wobec Kurdów irackich, Księg. Akademicka, Kraków 2014, ss. 296.

Lalik Krzysztof, Kurdystan iracki u progu XXI wieku, Księgarnia Akademicka, Kraków 2009, ss. 361.

Tripp Charles, Historia Iraku, Książka i Wiedza, Warszawa 2009, ss. 399.

Turcja, Cypr

Adamczyk Artur, Cypr. Dzieje polityczne, Dialog, Warszawa 2002, ss. 433.

Kołodziejczyk Dariusz, Turcja, Trio, Warszawa 2011, ss. 366.

Misztal Mariusz, Historia Cypru, Wyd. Nauk. Uniw. Pedagogiczn. w Krakowie, Kraków 2013, ss. 707.

Osiewicz Przemysław, Konflikt cypryjski, Warszawa 2013, PWN, Warszawa 2013, ss. 335.

Osiewicz Przemysław, Pokojowa regulacja kwestii cypryjskiej. Aspekty prawne i polityczne, Mado, Toruń 2008, ss. 500.

Roux Jean-Paul, Historia Turków, Marabut, Gdańsk 2003, ss. 332.

Shaw Stanford Jay, Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej, T. 1: 1280-1808, T. 2: 1808-1975, Dialog, Warszawa 2012, ss. T. 1, 492, T. 2

Zuercher Erik J., Turcja od sułtanatu do współczesności, Wyd. UJ, Kraków 2013, ss. 413.

Iran

Abrahamian Ervand, Historia współczesnego Iranu, Książka i Wiedza, Warszawa 2011, ss. 278.

Coville Thierry, Najnowsza historia Iranu. Republika Islamska, Dialog, Warszawa 2009, ss. 250.

Czulda Robert, Iran 1925-2014. Od Pahlawich do Rouhaniego, PWN, Warszawa 2014, ss. 259.

Historia Iranu, [red.] Krasnowolska Anna, Ossolineum, Wrocław 2010, ss. 1056.

Iran – 30 lat po rewolucji, Biblioteka “Bezpieczeństwa Narodowego”, Warszawa 2009, ss. 160.

Keddie Nikki R., Współczesny Iran. Zródła i konsekwencje rewolucji, Wyd. UJ, Kraków 2007, ss. 377.

Krajewski Dariusz, Stosunki USA i Iranu za prezydentury Mahmuda Ahmadinejada. Analiza sfery doktrynalnej irańskiej polityki zagrnicznej, Wyd. AM, Toruń 2011, ss. 161.

Majd Hooman, Ajatollah śmie wątpić. Paradoks współczesnego Iranu, Wyd. Karakter, Kraków 2015, ss. 338.

Majd Hooman, Demokracja ajatollahów. Wyzwanie dla Iranu, Wyd. Karakter, Kraków 2011, ss. 379.

Stolarczyk Małgorzata, Iran. Państwo i religia, Dialog, Warszawa 2001, ss. 324.

Współczesne oblicze Iranu, [red.] Chorośnicki Michał, AT Wydawnictwo, Kraków 2012, ss. 237.

Afganistan

Jureńczyk Łukasz, Wojna z talibami i Al-Kaidą. Afganistan w latach 1994-2012, Grado, Toruń 2013, ss. 359.

Modrzewska-Leśniewska Joanna, Afganistan, Trio, Warszawa 2010, ss. 525.

Otłowski Tomasz, Cmentarzysko imperiów. Afganistan 2001-2014, Rambler, Warszawa 2012, ss. 101.

Egipt, Sudan, Libia

Brataniec Katarzyna, Stosunki władzy w islamie na przykładzie Egiptu, Maroka i Arabii Saudyjskiej, Ofic. Wyd. AFM, Kraków 2016, ss. 312.

Holzer Jerzy, Stępniewska-Holzer Barbara, Egipt. Niespełniona rewolucja, ISP PAN, Warszawa 2016, ss. 262.

Lipa Michał, Autorytaryzm na arabskim Bliskim Wschodzie: Egipt w latach 1981-2010, PAN, Warszawa, 2013, ss. 106.

Kraje Maghrebu

Arabska Wiosna w Afryce Północnej. Przyczyny, przebieg, skutki, [red.] Szczepankiewicz-Rutka Ewa, Księg. Akademicka, Kraków 2015, ss. 246.

Brataniec Katarzyna, Stosunki władzy w islamie na przykładzie Egiptu, Maroka i Arabii Saudyjskiej, Ofic. Wyd. AFM, Kraków 2016, ss. 312.

Dziubiński Andrzej, Historia Maroka, Ossolineum, Wrocław inn. 1983, ss. 504.

Kasznik-Christian Aleksandra, Algieria, Trio, Warszawa 2006, ss. 589.

III. POZYCJE DOT. WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKÓW POLITYCZNYCH I ASPEKTÓW GEOPOLITYCZNYCH W SKALI REGIONU

Adaptacja wartości europejskich w państwach islamu, [red.] Ziętek Agata, Stachurska Katarzyna, Wyd. UMCS, Lublin 2004, ss. 163

Ajami Fouad, Szejkowie, myśliciele, terroryści, Fakty. Bertelsmann Media, Warszawa 2002, ss. 304.

Arabska Wiosna. Kulturowy obraz przemian w świecie arabskim po 2010 roku, [red.] Górak-Sosnowska Katarzyna, Smak Słowa, Sopot 2016, ss. 312.

Arabska Wiosna w Afryce Północnej. Przyczyny, przebieg, skutki, [red.] Szczepankiewicz-Rutka Ewa, Księg. Akademicka, Kraków 2015, ss. 246.

Bliski Wschód coraz bliżej, [red.] Danecki Janusz, Sulowski Stanisław, Elipsa, Warszawa 2011, ss. 351.

Bliski Wschód między konfliktem a stabilizacją, [red.] Marszałek-Kawa Joanna, Podgórzańska Renata, Piątek Jarosław, Wyd. AM, Toruń 2017, ss. 240.

Bliski Wschód na rozdrożu, [red.] Marszałek-Kawa Joanna, Ali Jamsheer Hassan, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2016, ss. 223.

Bliski Wschód w procesie przemian/The Middle East in a Process of Change, [red.] Bryc Agnieszka, Dahl Michał, Lewicka Magdalena, Wyd. UMK, T. 1-2, Toruń 2015, T. 1: ss. 331.

Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych w XXI wieku, [red.] Lizak Wiesław, Solarz Anna M., Scholar, Warszawa 2016, ss. 283.

Brataniec Katarzyna, Stosunki władzy w islamie na przykładzie Egiptu, Maroka i Arabii Saudyjskiej, Ofic. Wyd. AFM, Kraków 2016, ss. 312.

Bryc Agnieszka, Izrael 2020 skazany na potęgę?, Poltext, Warszawa 2014, ss. 268.

Cockburn Patrick, Państwo islamskie, PWN, Warszawa 2015, ss. 203.

Fale Tunisami. Kontestacja arabska w latach 2010-2013, [red.] Potocki Robert, Piskorski Mateusz, Hładkiewicz Wiesław, Europejskie Centrum Analiz Geopolitycznych, Warszawa 2014, ss. 461.

Fiedler Radosław, Od przywództwa do hegemonii. Stany Zjednoczone wobec bliskowschodniego obszaru niestabilności w latach 1991-2009, Wyd. UAM, Poznań 2010, s. 415.

Górak-Sosnowska Katarzyna, Swiat arabski wobec globalizacji. Uwarunkowania gospodarcze, kulturowe i społeczne, Difin, Warszawa 2007, ss. 247.

Grabowski Wojciech, Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie, Wyd. UG, Gdański 2013, ss. 185.

Hall Benjamin, ISIS. Państwo islamskie. Brutalne początki armii terrorystów, Muza, Warszawa 2015, s. 333.

Halliday Fred, Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych. Władza, polityka, ideologia, Wyd. UJ, Kraków 2009, s. 431.

Halliday Fred, Islam i mit konfrontacji. Religia i polityka na Bliskim Wschodzie, Dialog, Warszawa 2002, ss. 257.

Kepel Gilles, Arabski droga cierniowa. Dziennik 2011-2013, Dialog, Warszawa 2014, ss. 413.

Kepel Gilles, Święta wojna. Ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, Dialog, Warszawa 2003, ss. 391.

Kosta Raul Andrzej, Konflikty-kolonializm-fundamentalizm w przestrzeni bliskowschodniej, Wyd. ECE, Toruń 2013, ss. 186.

Levitt Matthew, Hamas. Polityka, dobroczynność i terroryzm w służbie dżihadu, Wyd. UJ, Kraków 2008, ss. 460.

Niedziela Szymon, Konflikty i napięcia w świecie arabskim, Dialog, Warszawa 2012, ss. 300.

Ożarowski Rafał, Ideologia na Bliskim Wschodzie, Wyd. UG, Gdański 2006, ss. 228. [Egipt, Syria, Irak, Libia, Iran, Izrael]

Państwo, wspólnota i religia. Wybrane zagadnienia procesów modernizacji na Bliskim Wschodzie, [red.] Kościelniak Krzysztof, Unum, Kraków 2010, ss. 302.

Pappé Ilan, Współczesny Bliski Wschód, KiW, Warszawa 2013, ss. 470.

Problemy bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie, [red.] Potyrała Anna, Raubo Jacek, Wyd. UAM, Poznań 2010, ss. 192.

Rocznik Strategiczny, Scholar, Warszawa, Scholar, odpowiednie rozdziały w kolejnych tomach od I: 1994/1995 do XIX: 2015/2016.

Spory-konflikty zbrojne-terroryzm. Dysfunkcjonalne czynniki współczesnych stosunków międzynarodowych, [red.] Malendowski Włodzimierz, Wyd. Nauk. INPiD UAM, Poznań 2006, ss. 368.

Stosunki międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu. Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne, [red.] Osiewicz Przemysław, Warszawa 2016, ss. 460.

Szymborski Wojciech, Dynamika biegunowości na Bliskim Wschodzie, Wers, Bydgoszcz 2015, ss. 161.

Szymborski Wojciech, Zatoka Perska - problemy stabilizacji, Bydgoszcz, Wyd. Wers, 1999, ss. 215.

Świat arabski w procesie przemian. Zmiany społeczne i kulturowe oraz reformy polityczne, [red.] Kapiszewski Marek, Księgarnia Akademicka, Kraków 2008, ss. 385.

Współczesne problemy świata islamu, [red.] Malinowski Marek J., Ożarowski Rafał, Wyd. UG, Gdańsk 2007, ss. 181.

Wybrane idee, partie i organizacje polityczne Bliskiego Wschodu, [red.] Ilkowski Filip, Sulowski Stanisław, Warszawa 2014, ss. 205.

Zdanowski Jerzy, Bliski Wschód 2011: bunt czy rewolucja?, Wyd. Krak. Akademia im. AFM, Kraków 2011, ss. 301.

nie dotyczy