Współczesne światowe doktryny polityczne

znajomość klasycznej i nowożytnej myśli politycznej

wykład: model podający (przekazywanie wiedzy)

i problemowy (klasyczna metoda problemowa)

Zapoznanie z problematyką współczesnych doktryn politycznych, formułowanych w dobie najbardziej rewolucyjnych przemian w dotychczasowej historii ludzkości, na które składają się: rewolucja naukowo-technologiczna, rewolucja moralno-obyczajowa, aggiornamento w Kościele katolickim oraz upadek systemów totalitarnych (faszyzmu, narodowego socjalizmu i komunizmu sowieckiego) i tradycyjno-autorytarnych (frankizm, salazaryzm). Unaocznienie w jaki sposób przemiany te wpłynęły na zmierzch lub modyfikację głównych ideologii i doktryn politycznych, ukształtowanych w epoce nowożytności lub wczesnej nowoczesności (liberalizm, konserwatyzm, socjalizm, nacjonalizm, chadecja) albo wytworzenie się nowych, odpowiadających „płynnej ponowoczesności”, takich jak Nowa Prawica i Nowa Lewica lub przekraczających tradycyjne podziały na prawicę i lewicę, jak libertarianizm i komunitaryzm.

W porządku diachronicznym: od 1945 roku do chwili obecnej, z cezurami lat 60. (rewolucja kontrkulturowa i Sobór Watykański II) i 1989/90 (rozpad bloku komunistycznego).

W porządku tematycznym: oblicza współczesnego liberalizmu (neoliberalizm versus ordoliberalizm versus liberalizm socjalny); libertarianizm – między anarchokapitalizmem a „minarchizmem”; komunitaryzm – alternatywa czy korekta liberalizmu?; współczesny konserwatyzm i postkonserwatyzm; neokonserwatyzm versus paleokonserwatyzm; współczesny tradycjonalizm katolicki (karlizm i teoria kontrrewolucji); tradycjonalizm integralny (evolianizm); współczesne oblicze nacjonalizmu (między gaullizmem a lepenizmem); Nowa Prawica versus Nowa Lewica; współczesna socjaldemokracja versus neomarksizm, Globalny Sojusz Rewolucyjny i Czwarta Teoria Polityczna.

Przykładowe teksty źródłowe do poszczególnych tematów wykładu:

1. Oblicza współczesnego liberalizmu: neoliberalizm versus ordoliberalizm versus liberalizm socjalny

- Friedrich August von Hayek, Konstytucja wolności, Warszawa 2006, s. 25-35, 112-125, 207-220.

- Wilhelm Röpke, Powrót do niepowtarzalności, „Znak” 1990, nr 425-426, s. 68-75.

- John Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994, s. 13-15 i 17-30.

2. Libertarianizm – między anarchokapitalizmem a „minarchizmem”

- Murray N. Rothbard, O nową wolność. Manifest libertariański, Warszawa 2007, s. 45-62, 71-82 (albo: Hans-Hermann Hoppe, O błędach klasycznego liberalizmu i o perspektywach wolności, w: tenże: Demokracja – bóg, który zawiódł. Ekonomia i polityka demokracji, monarchii i ładu naturalnego, Warszawa 2006, s. 290-310).

- Robert A. Nozick, Anarchia, państwo, utopia, Warszawa 1999, s. 43-53, 316-318.

3. Komunitaryzm – alternatywa czy korekta liberalizmu?

- Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996, s. 444-453.

- Charles Taylor, Nieporozumienia wokół debaty liberalno-komunitariańskiej, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, wybór i oprac. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 37-69.

4. Współczesny konserwatyzm i postkonserwatyzm

- Deklaracja Portlandzka, „Stańczyk” 1991, nr 1(14), s. 28-35 [przedruk jako druk zwarty, Bielsko Biała 1996].

- Roger Scruton, Co znaczy konserwatyzm, Poznań 2002, s. 21-38.

- Tomasz Gabiś, Manif(i)esta postkonserwatywna, w: tenże: Gry imperialne, Kraków 2008, s. 295-308.

5. Neokonserwatyzm versus paleokonserwatyzm

- Irving Kristol, Neokonserwatywne przekonania, dawniej i dziś, w: Neokonserwatyzm, oprac. I. Stelzer, Warszawa 2007, s. 72-77.

Russell Kirk, Dziesięć konserwatywnych zasad, „Res Publica Nowa” 1995, nr 4(79), s. 70-76.

6. Współczesny tradycjonalizm katolicki (karlizm i teoria kontrrewolucji)

- „Karlizm okazuje się być obcym na skalistych drogach ideologii”. Z prof. Miguelem Ayuso rozmawia A. Wielomski, „Pro Fide Rege et Lege” 2009, nr 3(64), s. 87-97.

- Plinio Corrêa de Oliveira, Rewolucja i kontrrewolucja, Kraków 1998, s. 57-73, 93-97.

- Christopher Ferrara, Wolność, bóg, który zawiódł. Walka z sacrum i budowanie mitu świeckiego państwa. Od Locke’a do Obamy, Wrocław 2017, s. 27-43, 61-75.

7. Tradycjonalizm integralny (evolianizm)

- Julius Evola, Duch arystokratyczny a rasizm, „Fronda” 1994, nr 2/3, s. 125-135 albo: Rewolucja – Kontrrewolucja – Tradycja, „Reakcjonista”, nr 5/2006, s. 32-36.

8. Współczesne oblicze nacjonalizmu (między gaullizmem a lepenizmem)

- Charles de Gaulle, Wystąpienie w Bayeux, 16 czerwca 1946 r.; Michel Debré, Konstytucyjny problem Francji, w: V Republika Francuska. Idee, konstytucja, interpretacje, wybór i oprac. K. M. Ujazdowski, Kraków 2010, s. 76-87, 142-158.

- Jean-Marie Le Pen, «Przysięga z Reims», w: tenże, Nadzieja. Rozważania o Francji i Europie, Warszawa 1994, s. 139-158.

9. Nowa Prawica versus Nowa Lewica

- Alain de Benoist, Syn Europy, „Templum Novum” 2007, nr 5-6, s. 51-69 albo Idea Imperium, http://xportal.pl/?p=4234 albo Intelektualna pustka starej prawicy, http://xportal.pl/?p=11030

- Slavoj Žižek, Wprowadzenie: pomiędzy dwiema rewolucjami, w: Rewolucja u bram. Pisma wybrane z roku 1917. W.I. Lenin, Kraków 2006, s. 31-48.

10. Współczesna socjaldemokracja versus neomarksizm

- Beniamin Barber, Silna demokracja, w: Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves, B. Szlachta, Kraków 2003, s. 277-289.

- Louis Alhusser, Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article374.

11. „Globalny Sojusz Rewolucyjny” i „Czwarta Teoria Polityczna”

- Globalny Sojusz Rewolucyjny. Manifest, http://xportal.pl/?p=1268.

- Aleksandr Dugin, Tradycjonalizm, prawica i lewica w epoce Postmoderny, http://xportal.pl/?p=3845, albo: Ponowoczesność to ziejąca otchłań, http://xportal.pl/?p=5898, albo: Tradycja przeciw Ponowoczesności, http://xportal.pl/?p=7015.

A/ Literatura podstawowa:

- J. Bartyzel, B. Szlachta, A. Wielomski, Encyklopedia polityczna, t. 1 Myśl polityczna: główne pojęcia, doktryny i formy ustroju, Radom 2007.

- Doktryny polityczne XIX i XX wieku, red. K. Chojnicka i W. Kozub-Ciembroniewicz, Kraków 2000.

- Roman Tokarczyk, Współczesne idee polityczne, wyd. XIII, Zakamycze 2005.

B/ Literatura uzupełniająca:

- Jacek Bartyzel, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, Lublin 2004.

- Adam Wielomski, Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie, Warszawa 2007.

- Różne oblicza nacjonalizmów. Polityka – religia – etos, red. B. Grott, Kraków 2010.

- Ideologia, doktryna i ruch socjaldemokratyczny. Historia i współczesność, red. E. Olszewski, Puławy 2001.

- Jarosław Tomasiewicz, Między faszyzmem a anarchizmem. Nowe idee dla nowej ery, Pyskowice 2000.

Egzamin pisemny po zakończeniu semestru w sesji egzaminacyjnej. Warunek dopuszczenia do egzaminu: zaliczenie ćwiczeń z tego samego przedmiotu.