Ekologia antropocenozy w ujęciu retrospektywnym

Brak.

przedmiot fakultatywny

Wykład 10h, laboratorium 15h, praca własna (przygotowanie się do zajęć), przygotowanie eseju zaliczeniowego - łącznie minimum 15h).

Poznanie i zrozumienie zagadnień z szeroko pojętej ekologii człowieka, na poziomie funkcjonowania osobnika jak i zbiorowości (organizacji ponadosobniczej - populacyjnej). Zajęcia mają na celu ukazanie człowieka, jako gatunku biologicznego i jego powiązań ze środowiskiem życia w ujęciu retrospektywnym (z uwzględnieniem przeszłości naszego gatunku). Realizowane będą tematy związane z szeroko pojętą ekologią człowieka (autekologią i synekologią człowieka), w tym populacji ludzkich na różnych szczeblach swojego rozwoju kulturowego i cywilizacyjnego. Całość zostanie zaprezentowana na tle przyrodniczego i kulturowego środowiska życia człowieka. Pozyskane wiadomości pozwolą na holistyczne postrzeganie człowieka jako jednostki biokulturowej, ze wszystkimi tego konsekwencjami dla gatunku Homo sapiens. Nabycie umiejętności świadomego i krytycznego korzystania z opracowań i źródeł antropologicznych i biologicznych

Pozyskane wiadomości pozwolą na holistyczne postrzeganie człowieka i jego powiązań ze środowiskiem w czasie i przestrzeni. Zajęcia dadzą też uczestniczącym niezbędną wiedzę o podstawowych metodach analiz stanu biologicznego i ekologicznego populacji ludzkich. Uczestnicy nabędą umiejętności świadomego i krytycznego korzystania z opracowań oraz źródeł naukowych (antropologicznych i biologicznych).

Zrozumienie roli nauk o człowieku oraz pokrewnych, a także współpracujących w kształtowaniu więzi społecznych na poziomie lokalnym i ponadlokalnym;

Umiejętność współdziałania i pracy w interdyscyplinarnym zespole badawczym, między innymi prowadzącym badania przyrodnicze i ekologiczne.

Wykład, prezentacje multimedialne. Laboratorium, ćwiczenia oraz praca z oryginalnym materiałem badawczym.

- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna
- obserwacji
- studium przypadku

Ekologia i paleoekologia człowieka - definicje, pojęcia wstępne.

Antropocenoza i paleoantropocenoza - charakterystyka.

Autekologia i synekologia człowieka. Systemy organizacji populacji ludzkich oraz sposoby gospodarowania człowieka w ujęciu retrospektywnym (gospodarka przyswajalna i wytwórcza).

Procesy urbanizacyjne - geneza i znaczenie. Konsekwencje biologiczne i ekologiczne rozwoju kulturowego i cywilizacyjnego człowieka. Elementy epidemiologii - epidemiologia historyczna.

Przedmiot badań współczesnej ekologii człowieka oraz jej podział. Człowiek i jego miejsce w systemie istot żywych. Populacje ludzkie jako systemy biologiczne. Różnice i podobieństwa w zakresie ekologii człowieka oraz innych zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem rzędu naczelnych. Charakterystyka antropocenozy. Pojęcie paleoantropocenozy. Procesy o charakterze adjustacyjnym, adaptabilnym i adaptacyjnym. Czynniki rozwoju osobniczego człowieka (auksologia - ekologia dzieciństwa) – czynniki endogenne genetyczne (determinanty rozwoju), czynniki endogenne paragenetyczne (stymulatory rozwoju), czynniki egzogenne (modyfikatory rozwoju – biogeograficzne i społeczno-kulturowe). Szczegółowa ekologia człowieka – autekologia i synekologia (zarys problematyki, podstawowe jednostki i pojęcia). Charakterystyka wybranych populacji o zróżnicowanej organizacji i systemie gospodarowania (łowców-zbieraczy - system przyswajalny, wczesnych rolników - system wytwórczy). Konsekwencje biologiczne i ekologiczne procesu neolityzacji - wynalezienia rolnictwa. Urbanizacja i powstanie miast - konsekwencje biologiczne i ekologiczne oraz epidemiologiczne. Charakterystyka (rekonstrukcja) antropocenozy wczesnoneolitycznego osiedla w Catalhoyuk oraz średniowiecznego Culmine (relikty kompleksu osadniczego w Kałdusie). Opis ilościowy dawnych grup ludzkich – paleodemografia i demografia historyczna. Podstawowe pojęcia i metody opisu dawnych populacji ludzkich. Struktura wieku i płci. Tablice wymieralności. Inne wskaźniki demograficzne, wskaźnik stanu biologicznego.

Campbell B., 1995 Ekologia człowieka. Historia naszego miejsca w przyrodzie od prehistorii do czasów współczesnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Crosby A., 1999, Imperializm ekologiczny. Biologiczna ekspansja Europy 900-1900. Wydawnictwo PIW, Warszawa.

Hodder I., 1995, Współczesne podejście do interpretacji w archeologii. Wydawnictwo Obserwator, Poznań.

Kozłowski T., 2012, Stan biologiczny i warunki życia ludności in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (X-XIII wiek). Studium antropologiczne. Mons Sancti Laurentii, t. 7, Wydawnictwo UMK, Toruń.

Leakey R., Lewin R., 1999, Szósta katastrofa. Historia życia a przyszłość ludzkości. Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa.

Malinowski A., 1999, Wstęp do antropologii i ekologii człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.

Strzałko J., Henneberg M., Piontek J., 1980, Populacje ludzkie jako systemy biologiczne. Wydawnictwo PWN. Warszawa.

Foley R., 2001, Zanim człowiek stał się człowiekiem. Wydawnictwo PIW, Warszawa.

Malinowski A., Wolański N., 1988, Metody badań w biologii człowieka. Wybór metod antropologicznych. Wydawnictwo PWN,

Warszawa.

Malinowski A., Bożiłow W., 1997, Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Piontek J., Marciniak A., 1998, Wielka encyklopedia geografii świata. Człowiek, pierwsze cywilizacje. Wydawnictwo Kurpisz, Poznań.

Strzałko J., Ostoja – Zagórski J., 1995, Ekologia populacji ludzkich, środowisko człowieka w pradziejach. Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań.

Tattersall I., 2001, I stał się człowiek, ewolucja i wyjątkowość człowieka. Wydawnictwo CiS, Wydawnictwo WAB. Warszawa

Obecność na zajęciach oraz aktywność w nich udział (są oceniane każdorazowo przez prowadzącego). Końcowa praca zaliczeniowa - esej (na zadany temat i wg ustalonych kryteriów).

Brak.