Psychologia społeczna

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem wykładowcy (godz.):

- udział w zajęciach - 30

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.):

- czytanie literatury i przygotowanie do zajęć- 30

- przygotowanie referatu - 20

Łącznie: 80 godz.

W1. Student ma wiedzę z zakresu wybranych psychologicznych teorii człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy psychologii społecznej, metodologii badań oraz szczegółowych zagadnień dotyczących zachowań społecznych ludzi (konformizm, , procesy grupowe, uprzedzenia, lęk, autorytaryzm, agresja, przemoc);

W2. Student rozumie znaczenie życia społecznego dla kształtowania się określonych kompetencji, nawyków, postaw i zachowań ludzi; rozumie czym jest przystosowanie, a czym jest rozwój - i jakie mogą być konsekwencje przystosowania społecznego dla jednostkowego rozwoju;

W3. Student potrafi wskazać społeczne źródła problemów psychicznych człowieka (takich jak depresja, lęk, kryzysy psychiczne) oraz wyjaśnić psychologiczne tło społecznych zachowań ludzi (takich jak agresja, uprzedzenia, przemoc, konformizm).

U1. Student wykorzystuje wiedzę psychologiczną zdobytą w czasie zajęć do lepszego rozumienia: samego siebie, społecznych zachowań ludzi, społeczeństwa jako bardzo złożonego układu współtworzonego przez psychikę ludzi, kulturę, instytucje społeczne, politykę, ekonomię;

U2. Student posiada umiejętność wykorzystywania wiedzy z zakresu psychologii społecznej w diagnozowaniu społecznych potrzeb i problemów;

U.3. Student pozyskuje zdolność trafniejszego formułowania rozwiązań istniejących społecznych problemów (potrafi włączyć swoje kompetencje psychologiczne do planowania społecznych innowacji różnego rodzaju)

K1. Student lepiej rozumie siebie i innych ludzi, przez co jego społeczne funkcjonowanie staje się bardziej dojrzałe (nie poddaje się fatalizmom, manipulacjom, przesądom);

K2. Lepsze rozumienie ludzi otwiera przestrzeń do lepszej wspólpracy i zaufania społecznego.

K3. Student lepiej rozumie społeczno-kulturowe uwarunkowania różnic w zachowaniu, orientacjach i kondycji psychicznej ludzi - dostarcza to podstaw do budowania tolerancji jako własnej postawy.

- tekst programowany

- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów
- panelowa
- projektu
- punktowana
- referatu

Zajęcia mają na celu wprowadzenie studentów w problematykę psychologii społecznej jako dyscypliny naukowej. Głównym celem jest przedstawienie podstawowych pojęć, koncepcji i teorii służących do analizy procesu konstruowania społecznej natury człowieka oraz mechanizmów grupowych.

1. Psychologia społeczna jako nauka – perspektywa i sposób zbierania informacji

2. Kształtowanie natury społecznej człowieka

3. Grupa społeczne – kiedy powstaje i jaką role pełni w życiu człowieka

4. Poznanie społeczne

5. Konformizm – dlaczego ulegamy innym

6. Język w procesie konstruowania i reprodukcji świata społecznego

7. Stereotypy i uprzedzenia

8. Porównanie jako narzędzie zdobywania wiedzy i kształtowania postaw

9. Status społeczny

10. Władza i wpływ społeczny

11. Tożsamość, rola społeczna, osobowość

12. Emocje – sympatia, miłość, wstyd i zawiść jako narzędzie kontroli społecznej

13. Komunikacja i procesy postrzegania

1. Psychologia społeczna jako nauka – perspektywa i sposób zbierania informacji

• Aronson E., 1996. Co to jest psychologia społeczna? w: Człowiek istota społeczna, E. Aronson, Warszawa: PWN, ss. 15-25.

• Aronson E., 1996. Psychologia społeczna jako nauka, w: Człowiek istota społeczna, E. Aronson, Warszawa: PWN, ss. 494-521.

• Mika S., 1975. Wstęp do psychologii społecznej, Warszawa: PWN, ss. 11-39.

• Aronson E., 2001. Badania w psychologii społecznej jako skok wiary, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 21-28.

• Aronson E., 2001. O baseballu i porażkach, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 29-33.

2. Kształtowanie natury społecznej człowieka

• Berger P. L., i T., Luckmann, 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa: PIW, ss. 202-262

• Bourdieu P., i L. J. D. Wacquant, 2001. Habitus, illusio i racjonalność, w: Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss.100-130.

• Kaufmann J-C., 2004. Dynamika przyzwyczajeń, w: Ego. Socjologia jednostki, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 149-176.

• Mead., G. H., 1975. Umysł Osobowość i Społeczeństwo, Warszawa, PWN, s. 212-247, 267-277.

• Znaniecki F., 2001. Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa, PWN, s. 89-123.

• Leszniewski T, 2009. Uspołecznione ciało jako efekt oddziaływań wychowawczych. Inspiracje Pierrem Bourdieu w socjologii wychowania, Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika, XXV: 131-148.

3. Grupa społeczne – kiedy powstaje i jaką role pełni w życiu człowieka

• Szmatka J., 2007. Prekursorzy mikrosocjologii wśród klasyków, w: Małe struktury społeczne, PWN Warszawa, ss.44-88.

• Turowski J., 2001. Teorie grupy społecznej, w: Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL ,ss. 57-75.

• Turowski J., 2001. Typologie grup społecznych, w: Socjologia. Małe struktury społeczne, ss.107-114.

• Flis A., 1999. Antropologiczna koncepcja grupy, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, Wyd. UMCS, Lublin, ss. 53-62.

• Turner J. C., 1999. Ku poznawczej redefinicji pojęcia grupy, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 149-172.

• Matejko A., 1962. Mała grupa, „Studia Socjologiczne” 2.

• Szmatka J., 2007. Struktura socjometryczna: struktura afektywna małej grupy, w: Małe struktury społeczne, Szmatka J., s.161-205.

• Mika S. 1982. Struktura socjometryczna, w: Psychologia społeczna, ss. 455-464

• Turowski J., 2001. Teoria integracji i dezintegracji społecznej, w: Socjologia. Małe struktury społeczne, ss.129-152.

• Jacher W., 1999. Integracja społeczna, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 63-72.

• Makrełow K., 1977. Socjometryczne aspekty atmosfery społecznej w środowisku pracy, „Studia Socjologiczne” 2

• Chełstowski B., 1966. Pojęcia, wskaźniki i korelaty integracji grupy w literaturze socjometrycznej, „Studia Socjologiczne” 1

4. Poznanie społeczne

• Aronson E., 1996. Poznanie społeczne, w: Człowiek istota społeczna, E. Aronson, Warszawa: PWN, ss. 148-216.

• Storms M. D., 2002. Nagrania magnetowidowe a proces atrybucji – zamiana punktów widzenia aktora i obserwatora, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 254-274.

• Kernick D. T., i S. E., Gutierrs, 2002. Zjawisko kontrastu a ocena atrakcyjności fizycznej – gdy piękność staje się zagadnieniem społecznym, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 197-214.

• Ross M., McFarland C., i G. J. O., Flechter, 2002. Wpływ postaw na przypominanie sobie zdarzeń z własnej przeszłości, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 215-229.

• Fazio R. H., i C. J., Wiliams, 2002. Dostępność postaw jako czynnik pośredniczący w zależności między postawami a spostrzeganiem i postawami a zachowaniem, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 230-253.

5. Konformizm – dlaczego ulegamy innym

• Aronson E., 1996. Konformizm w: Człowiek istota społeczna, E. Aronson, Warszawa: PWN, ss. 26-76.

• Asch, S., A.,., 2001. Opinie i naciski społeczne, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 37-47.

• Haney C., Banks C., i P. G. Zimbardo. 2001. Więźniowie i strażnicy, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 83-101.

6. Język w procesie konstruowania i reprodukcji świata społecznego

• Bernstein, B., 1990. Odtwarzanie kultury, Warszawa, PIW, s. 220-269.

• Giza. A., 1999. Więź społeczna i orientacje poznawcze: grupowy poziom konstytucji i kodu językowego, w: Małe struktury społeczne. Machaj, I., (red.), Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 199-206.

• Korporowicz, L., 1993. Tworzenie sensu. Język – kultura - komunikacja, Warszawa, Oficyna Naukowa, s. 108-130, 139-151.

• Marody, M., 1987. Technologie intelektu, Warszawa: PWN, s. 116-165.

• Piotrowski, A. i M., Ziółkowski, 1976. Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Warszawa: PWN, s. 305-332 i 338-372.

• Piotrowski, A. i M., Ziółkowski, 1976. Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Warszawa: PWN, s. 373-441. lub 95-125.

7. Stereotypy i uprzedzenia

• Aronson E., 1996. Uprzedzenia w: Człowiek istota społeczna, E. Aronson, Warszawa: PWN, ss. 355-424.

• Darley, J., M., i Batson C., D., 2001. „Z Jerozolimy do Jerycha”. Badanie wpływu zmiennych sytuacyjnych i dyspozycyjnych na udzielanie pomocy, w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 65-82.

• Bilewicz, M., 2011. Kto pomoże obcym? Wysoki status i silna identyfikacja z własną grupą jako ograniczenia zdolności do przyjmowania perspektywy grupy obcej, W: W kręgu psychologii społecznej, Czarnota-Bojarska J., i I. Zinserling (ed.), , Warszawa: UW, ss. 100-114.

• Bilewicz, M., 2009. Komunikacja uprzedzeń poza świadomością: O modelu kategorii lingwistycznych. W: Rola świadomości w świecie ponowoczesnym, Kulesza W. i H. Mamzer, Warszawa: SWPS, ss. 187-196.

• Bilewicz M., 2004. Nowe formy uprzedzeń w perspektywie dyskursywnej psychologii społecznej, Kultura i Społeczeństwo, 48, 129-136.

8. Porównanie jako narzędzie zdobywania wiedzy i kształtowania postaw

• Merton R.K., 1998. Elementy teorii grup odniesienia, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 46-57.

• Turowski J., 2001. Teoria grup odniesienia w: Socjologia. Małe struktury społeczne, ss. 115-129.

• Skeris P., 1999. Pojęcie „grupy odniesienia”, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 115-120.

• Nawrocki T., 1999. Funkcjonowanie grup odniesienia w społeczności lokalnej, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 243-250.

• Sowa J., 1962. Teoria grup odniesienia, „Studia Socjologiczne” 4.

• Merton, R. K., i A. S., Kitt, 1962. Przyczynki do teorii grup odniesienia, w: Zagadnienia psychologii społecznej, Malewski A., (wyb. i opr.), Warszawa: PWN, ss. 124-150.

• Newcomb T. M., 1962. Kształtowanie postaw jako funkcja grup odniesienia. Badania przeprowadzone w Bennington, w: Zagadnienia psychologii społecznej, Malewski A., (wyb. i opr.), Warszawa: PWN, ss. 103-123.

9. Status społeczny

• Szmatka J., 2007. Formowanie się i krystalizacja układów statusowych, w: Małe struktury społeczne, Szmatka J., ss.127-140.

• Blau P. M., 1998. Naciski strukturalne kompletu statusów, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 89-107.

• Malewski A., 1963. Stopień rozbieżności czynników statusu i jego następstwa ”Studia Socjologiczne” 1

• Leński G. E., 1962. Zbieżność pozycji w różnych hierarchiach, w: Zagadnienia psychologii społecznej, Malewski A., (wyb. i opr.), Warszawa: PWN, ss. 47-65.

10. Władza i wpływ społeczny

• Fiedler F. E., 1998. Osobowościowe i sytuacyjne determinanty efektywności przywództwa, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 128-145.

• Szmatka J., 2007. Struktura przywództwa: wpływ kontekstu strukturalnego na cechy indywidualne jednostki, w: Małe struktury społeczne, Szmatka J., s.220-233.

• Butler D. i F. L. Geis, 2001. Niewerbalne reakcje afektywne na przywódców różnej płci; implikacje dla ocen przywództwa, w: Człowieka istota społeczna, Aronson E., (red.), PWN Warszawa, ss. 469-500.

• Heidtman J., 2002. Strukturalne i indywidualne mechanizmy powstawania i dystrybucji władzy w sieciach konfliktu. Model teoretyczny i testy eksperymentalne, „Studia Socjologiczne” 1.

• Szmatka J., Willer D. i I. Uhl, 1963. Strukturalne determinanty władzy w sieciach wymian. Międzykrajowy test uniwersalności teorii, „Studia Socjologiczne” 3.

• Flis A. i S. Kapralski, 1987. Interesy, charyzma i dynamika kultury, „Studia Socjologiczne” 3-4.

• Dobek B., 1983. Charles de Gaulle - przywódca charyzmatyczny? „Studia Socjologiczne” 4

• Holly R., 1980. Koncepcje przywództwa nieformalnego w małych grupach społecznych, „Studia Socjologiczne” 2.

• Doliński, D. i Nawrat, R. 1994. Huśtawka emocji jako nowa technika manipulacji społecznej. Przegląd Psychologiczny, 34, 27-50.

• Kofta M., 2002. Percepcja społecznego konsensusu, myślenie stereotypowe, a skłonność do uprzedzeń, w: Jednostka i społeczeństwo, Lewicka M., (red) i Grzelak J., (współ.), Gdańsk: GWP, ss.161-184.

11. Tożsamość, rola społeczna, osobowość

• Szmatka J., 2007. Role społeczne i struktura ról, w: Małe struktury społeczne, Szmatka J., s.141-158.

• Łoś M., 1999. „Role społeczne” w nowej roli, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 93-106.

• Mikołajewska B., 1999. „Ochronna” wspólnota i tożsamość jednostki…, w: Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, ss. 185-193.

• Merton R. K., 1998. Zespół ról społecznych, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 71-80.

• Levinson D. J., 1998. Rola, osobowość i struktura społeczna, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 71-80.

• Simmel G., 2006. Krzyżowanie się kręgów społecznych, w: Socjologia. Lektury, Sztompka P. i M. Kucia (red.), Znak Kraków, ss. 238-244.

• Białyszewski H., 1967. Rola społeczna jako kategoria struktury, „Studia Socjologiczne” 1.

• Bokszański, Z., 1989. Tożsamość, Interakcja, Grupa, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

• Bokszański, Z.,1995. Tożsamość aktora społecznego a zmiana społeczna, „Studia Socjologiczne” 3-4: 109-123.

• Bokszański, Z.,2005. Tożsamość zbiorowa, Warszawa, PWN, s.236-270.

• Elliot, A., 2007. Koncepcje „JA”, Warszawa, Sic!, s.159-186.

• Kwieciński, Z., 2000. Tożsamość i rozwój młodzieży a edukacja, „Teraźniejszość - Człowiek – Edukacja” Numer specjalny, 13-18.

• Melosik, Z., 2000. Kultura „instant” – paradoksy pop-tożsamości, „Teraźniejszość - Człowiek – Edukacja” Numer specjalny, 149-162.

• Witkowski, L., 1989. Rozwój i tożsamość w cyklu życia, Toruń: Wydawnictwo UMK, s. 59-74, 157-170.

• Gergen, K., J., 2009. Od Ja do relacji, w: Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, Warszawa: PWN, ss.173-203.

• Stemplewska-Żakowicz, K., 2002. Koncepcje narracyjnego JA, w: Narracja jako sposób rozumienia świata, J., Trzebiński (red.), Gdańsk: GWP, ss. 81-113.

12. Emocje – sympatia, miłość, wstyd i zawiść jako narzędzie kontroli społecznej

• Kiesler S., i R., L. Baral, 2002. Poszukiwanie romantycznego partnera: wpływ samoceny i fizycznej atrakcyjności na miłosne zachowania, w: w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 562-572.

• Dutton D., G., i A., P., Aron, 2002. Nieco danych świadczących o wzroście pociągu seksualnego w warunkach silnego lęku, w: w: Człowiek istota społeczna (wybór tekstów), E., Aronson, Warszawa: PWN, ss. 592-608.

• Schoeck H., 2012. Zawiść. Źródło agresji, destrukcji i biedy, Warszawa: Fijor Publishing, ss. 59-126.

• Illouz E., 2010. Uczucia w dobie kapitalizmu, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss.5-60; 61-108.

• Czub T., i A., I., Brzezińska, 2013. Regulacyjna wartości emocji wstydu w procesie kształtowania się tożsamości, Psychologia Rozwojowa tom 18, (1): 27-42.

• Danieluk B., 2013. Ile jest Ja w emocjach samoświadomościowych? Rodzaj zaangażowania Ja a wstyd, poczucie winy i zakłopotania, Psychologia Społeczna tom 8, 3(26): 302-322.

13. Komunikacja i procesy postrzegania

• Szmatka J., 2007. Struktura komunikowania się: wolność jednostki a wymogi strukturalne, w: Małe struktury społeczne, Szmatka J., s.206-219.

• Bavelas, 1998. Wzory komunikacji w grupach zadaniowych, w: Małe struktury społeczne, Sommer H., (red.), WSSG Tyczyn, 115-127..

Podstawą oceny będą:

Obecność na zajęciach,

Aktywność,

Wygłoszony referat