Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Teoria poznania

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2402-F-S1-2-TEPO
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Teoria poznania
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy: Filozofia II rok s1 - przedmioty obowiązkowe
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Brak.
Całkowity nakład pracy studenta:

30 h wykładu + 30 h pracy własnej osób studiujących; 30 h ćwiczeń + 30 h pracy własnej osób studiujących
Efekty uczenia się - wiedza:

Osoba studiująca zna i rozumie:

K_W03: terminologię filozoficzną w języku polskim, szczególnie w zakresie teorii poznania, obejmującą pojęcia takie jak epistemologia, wiedza, prawda, uzasadnienie, sceptycyzm, relatywizm, indukcja, dedukcja, a priori, a posteriori, weryfikacja i falsyfikacja.

K_W04: główne kierunki w obrębie teorii poznania, takie jak racjonalizm, empiryzm, idealizm epistemologiczny, pragmatyzm, sceptycyzm, fenomenalizm, naturalizm epistemologiczny, konstruktywizm.

K_W05: idee i argumenty wybranych klasycznych oraz współczesnych teorii filozoficznych dotyczących poznania, takich jak racjonalizm, empiryzm, konstruktywizm, pragmatyzm i koncepcje współczesne (np. naturalizm epistemologiczny).

K_W06: metody badawcze i strategie argumentacyjne stosowane w teorii poznania, takie jak analiza językowa, metoda eksperymentów myślowych, metodologia badań empirycznych, metoda introspekcji, analiza logiczna, dedukcja, indukcja, weryfikacja i falsyfikacja, a także krytyczna analiza pojęciowa.

Efekty uczenia się - umiejętności:

Osoba studiująca potrafi:

K_U01: wyszukiwać, analizować i oceniać informacje dotyczące teorii poznania ze źródeł pisanych i elektronicznych, wykorzystując literaturę filozoficzną oraz badania naukowe w języku polskim i obcym.

K_U02: interpretować teksty filozoficzne dotyczące teorii poznania, analizować argumenty oraz identyfikować kluczowe tezy i założenia, stosując narzędzia epistemologiczne i logiczne.

K_U03: formułować problemy filozoficzne związane z teorią poznania, stawiać tezy oraz wyrażać i uzasadniać własne poglądy na tematy społeczne, epistemologiczne i światopoglądowe w mowie i piśmie.

K_U05: posługiwać się argumentacją filozoficzną w debatach dotyczących teorii poznania, aby skutecznie komunikować swoje myśli i brać udział w dyskusjach publicznych.


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Osoba studiująca jest gotowa do:

K_K01: krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu teorii poznania oraz analizowania przyswajanych treści, oceniając ich spójność i adekwatność w kontekście współczesnych dyskusji epistemologicznych.

K_K02: refleksyjnego i przemyślanego zajęcia stanowiska w kluczowych sporach epistemologicznych, takich jak relacja między wiedzą a wiarą, obiektywność poznania, rola doświadczenia i rozumu, czy wpływ technologii na proces poznawczy.


Metody dydaktyczne podające:

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
Skrócony opis:

Celem wykładu i uzupełniających go ćwiczeń jest autorskie przedstawienie i krytyczna interpretacja najważniejszych pojęć i problemów, dominujących teorii oraz palących kontrowersji współczesnej teorii poznania.

Tematyka wykładu zamyka się przede wszystkim w teoriach rozwijanych w wieku dwudziestym i obecnie, ale obejmuje także wybrane elementy historycznej spuścizny, która ukształtowała ten obszar badań filozoficznych.
Pełny opis:

Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:

• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?

• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy

• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.

• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama

• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty

• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone

• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy

• Podmiot i poznanie w nowym materializmie

• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
Literatura:

Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:

Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.

Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.

Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.

Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.

Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Metody i kryteria oceniania:

Egzamin ustny na podstawie listy zagadnień; zaliczenie ćwiczeń na podstawie aktywności i dwóch kolokwiów pisemnych.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Jakub Krzeski
Prowadzący grup: Jakub Krzeski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem wykładu i uzupełniających go ćwiczeń jest autorskie przedstawienie i krytyczna interpretacja najważniejszych pojęć i problemów, dominujących teorii oraz palących kontrowersji współczesnej teorii poznania.

Tematyka wykładu zamyka się przede wszystkim w teoriach rozwijanych w wieku dwudziestym i obecnie, ale obejmuje także wybrane elementy historycznej spuścizny, która ukształtowała ten obszar badań filozoficznych.
Pełny opis:

Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:

• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?

• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy

• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.

• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama

• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty

• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone

• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy

• Podmiot i poznanie w nowym materializmie

• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
Literatura:

Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:

Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.

Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.

Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.

Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.

Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Uwagi:

Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Jakub Krzeski
Prowadzący grup: Jakub Krzeski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem wykładu i uzupełniających go ćwiczeń jest autorskie przedstawienie i krytyczna interpretacja najważniejszych pojęć i problemów, dominujących teorii oraz palących kontrowersji współczesnej teorii poznania.

Tematyka wykładu zamyka się przede wszystkim w teoriach rozwijanych w wieku dwudziestym i obecnie, ale obejmuje także wybrane elementy historycznej spuścizny, która ukształtowała ten obszar badań filozoficznych.
Pełny opis:

Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:

• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?

• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy

• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.

• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama

• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty

• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone

• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy

• Podmiot i poznanie w nowym materializmie

• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
Literatura:

Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:

Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.

Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.

Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.

Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.

Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Uwagi:

Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (zakończony)

Okres: 2024-10-01 - 2025-02-23
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Jakub Krzeski
Prowadzący grup: Jakub Krzeski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem wykładu i uzupełniających go ćwiczeń jest autorskie przedstawienie i krytyczna interpretacja najważniejszych pojęć i problemów, dominujących teorii oraz palących kontrowersji współczesnej teorii poznania.

Tematyka wykładu zamyka się przede wszystkim w teoriach rozwijanych w wieku dwudziestym i obecnie, ale obejmuje także wybrane elementy historycznej spuścizny, która ukształtowała ten obszar badań filozoficznych.
Pełny opis:

Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:

• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?

• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy

• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.

• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama

• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty

• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone

• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy

• Podmiot i poznanie w nowym materializmie

• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
Literatura:

Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:

Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.

Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.

Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.

Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.

Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Uwagi:

Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2025/26" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2025-10-01 - 2026-02-22
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Jakub Krzeski
Prowadzący grup: Jakub Krzeski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem wykładu i uzupełniających go ćwiczeń jest autorskie przedstawienie i krytyczna interpretacja najważniejszych pojęć i problemów, dominujących teorii oraz palących kontrowersji współczesnej teorii poznania.

Tematyka wykładu zamyka się przede wszystkim w teoriach rozwijanych w wieku dwudziestym i obecnie, ale obejmuje także wybrane elementy historycznej spuścizny, która ukształtowała ten obszar badań filozoficznych.
Pełny opis:

Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:

• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?

• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy

• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.

• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama

• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty

• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone

• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy

• Podmiot i poznanie w nowym materializmie

• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
Literatura:

Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:

Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.

Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.

Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.

Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.

Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Uwagi:

Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-7 (2025-03-24)