Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Kultura języka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2500-PO-2L-KULTJEZ
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Kultura języka
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Student ma podstawową wiedzę z zakresu nauki o języku.
Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe: konwersatorium - 20 godz. (1 ECTS)

Praca własna studenta:

- przygotowanie do zajęć i kolokwium zaliczeniowego - 20 godz. (1 ECTS)

Łącznie: 40 godz. (2 ECTS)
Efekty uczenia się - wiedza:

Student posiada rzetelną wiedzę z zakresu kultury języka:

- zna pojęcia: norma językowa (użytkowa i wzorcowa), uzus, system językowy, błąd językowy, poprawność językowa,

- klasyfikuje wyrażenia językowe jako błędne, należące do normy wzorcowej lub użytkowej,

- zna przyczyny powstawania innowacji językowych.

EUS_W01, K_W13; K_W16; K_W23;

Efekty uczenia się - umiejętności:

Student opisuje i kwalifikuje błędy językowe:

- potrafi odróżnić błąd od zmiany językowej,

- posługuje się kryteriami oceny poprawności językowej w celu zidentyfikowania błędu językowego, w tym błędu komunikacyjnego,

- klasyfikuje błędy i wyjaśnia ich mechanizmy,

- formułuje opinie na temat poprawności językowej wyrażeń językowych, korzystając z kompendiów poprawnościowych oraz opublikowanych wyników badań.

EUS_U02, K_U11; K_U19
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Ma świadomość roli kultury języka w życiu społecznym. Dostrzega wagę poprawnego i sprawnego posługiwania się językiem. Zna zasady grzeczności i etykiety językowej. Jest kreatywny i dba o swój rozwój zawodowy EUS_K03
Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz
Metody dydaktyczne podające:

- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna
- obserwacji
Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody ewaluacyjne
- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji
Skrócony opis:

Zapoznanie studentów z pojęciami z zakresu teorii kultury języka oraz z wybranymi zagadnieniami poprawności językowej: fleksyjnej, słowotwórczej, składniowej języka polskiego, i sprawności komunikacyjnej. W rezultacie student wyposażony jest w narzędzia pomagające mu ocenić analizowane zjawiska językowe z normatywnego punktu widzenia.
Pełny opis:

W trakcie zajęć studenci uczą się rozpoznawać nienormatywne struktury językowe, jak również poznają możliwe sposoby ich poprawiania. Zakres proponowanych zagadnień obejmuje błędy występujące na różnych poziomach opisu języka. Cele prowadzonych zajęć obejmują:

1. doskonalenie sprawności językowej studentów - kompetencji językowej i komunikacyjnej; nabywanie umiejętności posługiwania się terminologią specjalistyczną oraz poznawanie zasad jej tworzenia; wyrobienie świadomości zróżnicowania stylistycznego polszczyzny i jej powiązania z zasadami normatywnymi; zrozumienie miejsca polszczyzny potocznej;

2. kształtowanie umiejętności rozpoznawania, interpretacji i korekty wypowiedzeń dewiacyjnych; analiza różnego rodzaju błędów językowych; zapoznanie się z podstawowymi problemami językoznawstwa normatywnego; wyrobienie świadomości związku normy z poziomami opisu języka (błędy leksykalne a błędy gramatyczne); charakterystyka błędów związanych z odmianą nazwisk rodzimych i obcych;

3. nabycie podstawowej wiedzy z zakresu współczesnego językoznawstwa normatywnego; wyrobienie świadomości wielopoziomowości normy (norma wzorcowa a użytkowa; błąd a usterka językowa); problem świadomości językowej; innowacje językowe; problem zapożyczeń;

4. kształtowanie umiejętności etycznej oceny wypowiedzi; problem manipulacji językowej; nowomowy; język środków masowego przekazu; doskonalenie umiejętności komponowania tekstu; odmiany stylistyczne polszczyzny współczesnej; posługiwanie się językiem zgodnie z etykietą.
Literatura:

1. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa 1986.

2. Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001 (lub nowsze).

3. A. Hącia, B. Pędzich, Język polski. 365 ćwiczeń z pisowni i wymowy, Warszawa 2007.

4. A. Hącia, Język polski. 365 ćwiczeń z gramatyki, Warszawa 2007.

5. H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia, Warszawa 2005.

6. H. Jadacka, A. Markowski, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Poprawna polszczyzna, Warszawa 2008.

7. E. Kołodziejek, M. Kabata, R. Sidorowicz, E-porady językowe, Szczecin 2009.

8. M. Marcjanik, 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.

9. A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

10. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2002 (lub nowsze jako Wielki słownik poprawnej polszczyzny).

11. O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, red. J. Miodek, Wrocław 1996.

12. J. Puzynina, Słowo – Wartość – Kultura, Lublin 1997.

13. Z. Saloni, Błędy językowe w pracach pisemnych uczniów liceum

ogólnokształcącego. Próba analizy językoznawczej, Warszawa 1971.
Metody i kryteria oceniania:

Zaliczenie na podstawie bieżących aktywności oraz końcowego sprawdzianu, obejmującego zagadnienia mieszczące się w problematyce zajęć.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 20 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Izabela Duraj-Nowosielska, Joanna Kulwicka-Kamińska
Prowadzący grup: Izabela Duraj-Nowosielska
Strona przedmiotu: https://moodle.umk.pl/course/view.php?id=3846
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Zapoznanie studentów z pojęciami z zakresu teorii kultury języka oraz z wybranymi zagadnieniami poprawności językowej: fleksyjnej, słowotwórczej, składniowej języka polskiego, i sprawności komunikacyjnej. W rezultacie student wyposażony jest w narzędzia pomagające mu ocenić analizowane zjawiska językowe z normatywnego punktu widzenia.
Pełny opis:

Zagadnienia

1. Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia: kultura języka, langue – parole / system (podsystemy języka) – norma – uzus – tekst, innowacje językowe – błędy językowe; klasyfikacja błędów; kryteria poprawności językowej. Podstawowe słowniki i wydawnictwa poprawnościowe.

2. Problemy poprawności fonetycznej: wymowa międzywyrazowa, wymowa zapożyczeń i skrótowców, akcent wyrazowy, wymowa głosek nosowych i dyftongów, uproszczenia grup spółgłoskowych.

3. Problemy poprawności ortograficznej: użycie wielkiej / małej litery, pisownia łączna / rozdzielna (nie, by i in.), pisownia przedrostków, przyrostków i zakończeń, zapisywanie głosek nosowych.

4. Problemy poprawności słowotwórczej: kryteria oceny neologizmów, problem złożeń, tworzenie nazw żeńskich, tworzenie przymiotników i nazw mieszkańców od nazw miejscowych.

5. Problemy poprawności fleksyjnej: odmiana nazw pospolitych, odmiana nazw miejscowych (polskich i obcych), odmiana imion i nazwisk (polskich i obcych), stopniowanie przymiotników, odmiana liczebników, trudności w odmianie czasowników.

6. Problemy poprawności składniowej: związek zgody, związek rządu, szyk zdaniowy, imiesłowowy równoważnik zdania, spójniki skorelowane, wyrazy funkcyjne; kontaminacje składniowe, anakoluty.

7. Problemy poprawności leksykalnej: zapożyczenia, wyrazy modne i nadużywane, wyrazy mylone, zakłócenia łączliwości wyrazów, pleonazmy i tautologie, błędy w związkach frazeologicznych.

Literatura:

1. M. Bańko, M. Krajewska (red.), Słownik wyrazów kłopotliwych. Warszawa 1995.

2. J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski. Lublin 2001.

3. M. Bondkowska, J. Kulińska. Współczesne zmiany rekcji czasowników. W: Poradnik Językowy 1993/9-10.

4. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej. Warszawa 1986.

5. A. Cieślikowa (red.), Mały słownik odmiany nazw własnych. Kraków 2002.

6. K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce. Warszawa 2004.

7. J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Warszawa 1998.

8. A. Hącia, B. Pędzich, Język polski. 365 ćwiczeń z pisowni i wymowy. Warszawa 2007.

9. A. Hącia, Język polski. 365 ćwiczeń z gramatyki. Warszawa 2007.

10. H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia. Warszawa 2005.

11. H. Jadacka, A. Markowski, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Poprawna polszczyzna. Warszawa 2008.

12. T. Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja. Warszawa 2009.

13. B. Klebanowska, W. Kochański, A. Markowski, O dobrej i złej polszczyźnie. Warszawa 1989.

14. W. Lubaś, S. Urbańczyk, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej. Warszawa 1990.

15. A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa 2005.

16. A. Markowski, Poradnik prof. Markowskiego. Warszawa 2007.

17. A. Markowski (red.), Wielki słownik ortograficzny języka polskiego. Warszawa 1999. (Rozdz. „Ortografia polska w regułach, czyli…”.)

18. A. Markowski (red.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa 2002.

19. J. Miodek, O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Wrocław 1996.

20. W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków 1999.

21. J. Podracki, Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania. Warszawa 1998.

22. J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców. Warszawa 1999.

23. E. Polański (red.), Wielki słownik ortograficzny PWN, Warszawa 2003. (Rozdz. „Pisownia polska”.)

24. H. Rybicka-Nowacka, Przypadek dopełnienia w konstrukcjach zaprzeczonych we współczesnym języku polskim (norma a praktyka językowa). W: Poradnik Językowy 1990/8.

25. Z. Saloni, Błędy językowe w pracach pisemnych uczniów liceum ogólnokształcącego. Próba analizy językoznawczej. Warszawa 1971.

26. H. Wróbel, K. Kowalik, A. Orzechowska, T. Rokicka, Mały słownik odmiany wyrazów trudnych. Warszawa 1993.
Uwagi:

Zajęcia stacjonarne:

4 III g. 10-13.45 i 14.15-18.30

1 IV g. 10-13 i 13.15-17

Podstawowe materiały zamieszczane na platformie Teams:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3an_qt0luwvsqLDsMWJsQwQaJrvlSnBnJadQ6Elio5igg1%40thread.tacv2/conversations?groupId=ad2f63de-9486-4151-9f03-bff4dc8a7a8a&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324

kod: nxy6xi8

W razie konieczności przejścia na nauczanie zdalne spotkania będą się odbywały w tym zespole Teams. Z kolei w przypadku problemów z Teamsami (i tylko wtedy) spotkanie może się odbyć za pośrednictwem pokoju wideokonferencyjnego BigBlueButton:

https://vc.umk.pl/b/iza-hse-stk-jng

kod: 367059

Konsultacje: poniedziałki s. 408, godz. ?? (godzina zostanie podana, kiedy zapoznam się z całym planem). W tym czasie będzie też możliwość podłączenia się do konsultacji online (jednak w przypadku większej liczby osób studenci, którzy przyjdą osobiście, będą mieli pierwszeństwo):

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a6exKnW3Dp5DX9VJBrRbpeiUUD_uOAiA59Lhluv7e5fk1%40thread.tacv2/conversations?groupId=1abf66f5-252f-41af-9be8-6db18a50a3de&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324

zespół otwarty, bez kodu dostępu

Studenci uzyskują zaliczenie na podstawie: a) obecności i aktywności na zajęciach; b) pracy zaliczeniowej polegającej na korekcie językowej wybranego tekstu dziennikarskiego lub innego.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2024/25" (w trakcie)

Okres: 2025-02-24 - 2025-09-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 20 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Izabela Duraj-Nowosielska, Joanna Kulwicka-Kamińska
Prowadzący grup: Izabela Duraj-Nowosielska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Zapoznanie studentów z pojęciami z zakresu teorii kultury języka oraz z wybranymi zagadnieniami poprawności językowej: fleksyjnej, słowotwórczej, składniowej języka polskiego, i sprawności komunikacyjnej. W rezultacie student wyposażony jest w narzędzia pomagające mu ocenić analizowane zjawiska językowe z normatywnego punktu widzenia.
Pełny opis:

Zagadnienia

1. Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia: kultura języka, langue – parole / system (podsystemy języka) – norma – uzus – tekst, innowacje językowe – błędy językowe; klasyfikacja błędów; kryteria poprawności językowej. Podstawowe słowniki i wydawnictwa poprawnościowe.

2. Problemy poprawności fonetycznej: wymowa międzywyrazowa, wymowa zapożyczeń i skrótowców, akcent wyrazowy, wymowa głosek nosowych i dyftongów, uproszczenia grup spółgłoskowych.

3. Problemy poprawności ortograficznej: użycie wielkiej / małej litery, pisownia łączna / rozdzielna (nie, by i in.), pisownia przedrostków, przyrostków i zakończeń, zapisywanie głosek nosowych.

4. Problemy poprawności słowotwórczej: kryteria oceny neologizmów, problem złożeń, tworzenie nazw żeńskich, tworzenie przymiotników i nazw mieszkańców od nazw miejscowych.

5. Problemy poprawności fleksyjnej: odmiana nazw pospolitych, odmiana nazw miejscowych (polskich i obcych), odmiana imion i nazwisk (polskich i obcych), stopniowanie przymiotników, odmiana liczebników, trudności w odmianie czasowników.

6. Problemy poprawności składniowej: związek zgody, związek rządu, szyk zdaniowy, imiesłowowy równoważnik zdania, spójniki skorelowane, wyrazy funkcyjne; kontaminacje składniowe, anakoluty.

7. Problemy poprawności leksykalnej: zapożyczenia, wyrazy modne i nadużywane, wyrazy mylone, zakłócenia łączliwości wyrazów, pleonazmy i tautologie, błędy w związkach frazeologicznych.

Literatura:

1. M. Bańko, M. Krajewska (red.), Słownik wyrazów kłopotliwych. Warszawa 1995.

2. J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski. Lublin 2001.

3. M. Bondkowska, J. Kulińska. Współczesne zmiany rekcji czasowników. W: Poradnik Językowy 1993/9-10.

4. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej. Warszawa 1986.

5. A. Cieślikowa (red.), Mały słownik odmiany nazw własnych. Kraków 2002.

6. K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce. Warszawa 2004.

7. J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Warszawa 1998.

8. A. Hącia, B. Pędzich, Język polski. 365 ćwiczeń z pisowni i wymowy. Warszawa 2007.

9. A. Hącia, Język polski. 365 ćwiczeń z gramatyki. Warszawa 2007.

10. H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia. Warszawa 2005.

11. H. Jadacka, A. Markowski, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Poprawna polszczyzna. Warszawa 2008.

12. T. Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja. Warszawa 2009.

13. B. Klebanowska, W. Kochański, A. Markowski, O dobrej i złej polszczyźnie. Warszawa 1989.

14. W. Lubaś, S. Urbańczyk, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej. Warszawa 1990.

15. A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa 2005.

16. A. Markowski, Poradnik prof. Markowskiego. Warszawa 2007.

17. A. Markowski (red.), Wielki słownik ortograficzny języka polskiego. Warszawa 1999. (Rozdz. „Ortografia polska w regułach, czyli…”.)

18. A. Markowski (red.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa 2002.

19. J. Miodek, O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Wrocław 1996.

20. W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków 1999.

21. J. Podracki, Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania. Warszawa 1998.

22. J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców. Warszawa 1999.

23. E. Polański (red.), Wielki słownik ortograficzny PWN, Warszawa 2003. (Rozdz. „Pisownia polska”.)

24. H. Rybicka-Nowacka, Przypadek dopełnienia w konstrukcjach zaprzeczonych we współczesnym języku polskim (norma a praktyka językowa). W: Poradnik Językowy 1990/8.

25. Z. Saloni, Błędy językowe w pracach pisemnych uczniów liceum ogólnokształcącego. Próba analizy językoznawczej. Warszawa 1971.

26. H. Wróbel, K. Kowalik, A. Orzechowska, T. Rokicka, Mały słownik odmiany wyrazów trudnych. Warszawa 1993.
Uwagi:

Zajęcia online:

1 III g. 11.15−19.15

Zajęcia online lub stacjonarne, do uzgodnienia:

29 III g. 10−18.30

Spotkania online będą się odbywały na platformie Teams, tam też będą zamieszczane podstawowe materiały:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3A571msIwMnk_aY0WaZBro62iaMGRsEaAOPmibNQyXJzA1%40thread.tacv2/conversations?groupId=4161cc42-c5b6-4326-8139-8425a7ec1096&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324

Konsultacje: poniedziałki s. 408, godz. 18.30-19.30. W tym czasie jest też możliwość podłączenia się do konsultacji online (jednak w przypadku większej liczby osób studenci, którzy przyjdą osobiście, będą mieli pierwszeństwo):

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a6exKnW3Dp5DX9VJBrRbpeiUUD_uOAiA59Lhluv7e5fk1%40thread.tacv2/conversations?groupId=1abf66f5-252f-41af-9be8-6db18a50a3de&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324

Studenci uzyskują zaliczenie na podstawie: a) obecności i aktywności na zajęciach b) pracy do wykonania w domu.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-7 (2025-03-24)