Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia książki: od tabliczki glinianej do hipertekstu

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2500-PO-HISK
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia książki: od tabliczki glinianej do hipertekstu
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 1.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Nie ma.

Całkowity nakład pracy studenta:

Słuchacz/ka uzyskuje 3 punkty ECTS, którym odpowiada 80 godzin pracy, z tego:

– 1 pkt ECTS za udział w zajęciach on-line na platformie Microsoft Teams (15 godzin) oraz konsultacje z osobą prowadzącą (15 godzin)

– 2 pkt ECTS za pracę własną: przygotowywanie się do zajęć, zapoznanie się z literaturą, wykonywanie prac domowych (50 godzin).


Efekty uczenia się - wiedza:

EK_W01, EK_W02:

1. Zna podstawowe terminy związane z różnymi formami książki.

2. Zna periodyzację związaną z książką.

3. Ma podstawową wiedzę z zakresu teorii kultury, ze szczególnym uwzględnieniem wzajemnych relacji między kulturą duchową i materialną starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecza, wczesnej nowożytności i współczesności.


Efekty uczenia się - umiejętności:

EK_U01, EK_U02:

1. Potrafi wskazać charakterystyczne cechy książek i innych nośników pisma właściwe dla starożytności, średniowiecza, epoki nowożytnej i współczesnej.

2. Potrafi przeprowadzić analizę i krytyczną ocenę omawianych zagadnień korzystając ze źródeł pisanych i elektronicznych.

3. Potrafi zilustrować odpowiednimi przykładami własne poglądy związane z rolą książki w różnych kręgach kulturowych.


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

EK_K02, EK_K03:

1. Ma świadomość znaczenia pisma w duchowej i materialnej spuściźnie społeczeństw różnych kręgów kulturowych.

2. Rozumie ciągłość idei książki pomimo zmieniających się jej form.


Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- klasyczna metoda problemowa

Skrócony opis:

Celem wykładu jest ukazanie historii książki oraz jej funkcji cywilizacyjnej na przestrzeni dziejów. Kompleksowe przedstawienie tej problematyki wymaga pokazania przemian w zakresie kształtowania się i użytkowania pisma, rozwoju książki i typografii oraz ich wzajemnych zależności.

Pełny opis:

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczów z rozwojem piśmiennictwa z perspektywy materialnej: od pojawienia się pierwszych, sumeryjskich tekstów literackich na tabliczkach z III tysiąclecia przed Chr., przez egipskie i grecko-rzymskie papirusy, późnoantyczne i średniowieczne kodeksy, humanistyczne inkunabuły, książki drukowane i rękopiśmienne wczesnej nowożytności aż po współczesną książkę papierową i elektroniczną. Wykład ma na celu zwrócenie uwagi na momenty kluczowe w kulturotwórczej historii książki, jak: przejście od oralności do piśmienności m.in. dzięki upowszechnieniu się zwoju papirusowego w epoce hellenistycznej, wynalazek druku i jego implikacje dla literatury, kultury, edukacji oraz sporów religijnych, oraz współczesna rewolucja informatyczna i przechodzenie książki do cyberprzestrzeni. Wykład dotyczy również typologii pisma i kulturotwórczej roli słynnych papirusów (m.in. papirusy Bodmera i papirusy kolońskie), manuskryptów w bibliotekach średniowiecznych i renesansowych (Codex Buranus, Codex Vaticanus Reginensis latinus 124 z tekstem Rabana Maura, biblioteki Petrarki i Poggia Braccioliniego) i wydawnictw (oficyn Manutiusów, Estienne’ów, Plantina i Elzewirów oraz krakowskiej Oficyny Łazarzowej). Przedstawiony zostanie rozwój książki w XVIII wieku, zapotrzebowanie na dokumenty drukowane, powstanie idei biblioteki narodowej oraz biblioteki Załuski i króla Poniatowskiego. Zaznaczony zostanie upadek książki w wieku XIX oraz jej odrodzenie dzięki działalności Williama Morrisa, Stanisława Wyspiańskiego i Zenona Przesmyckiego. Rozważania o zmieniających formach książki zakończą typografia książki elektornicznej, biblioteki cyfrowe, repozytoria, problemy związane z hipertekstem, audiobooki i self-publishing.

Literatura:

Literatura:

Cave, R., Ayad, S., Historia książki. Od glinianych tabliczek po e-booki,tłum. E. Romkowska, Warszawa 2015.

Darnton R., The case of books, New York 2010.

Dróżdż A., Od liber mundi do hipertekstu, Warszawa 2009.

Europejski kanon literacki, red. E. Wichrowska, Warszawa 2011.

Góralska M., Piśmienność i rewolucja cyfrowa, Wrocław 2012.

Greenblatt S., Zwrot. Jak zaczął się renesans, przeł. M. Słysz, Warszawa 2012.

Houston K., Ciemne typki. Sekretne życie znaków typograficznych, przeł. M. Komorowska, Kraków 2020

Houston K., Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski, przeł. P. Lipszyc, Kraków 2017

Majewski P., Pismo, tekst, literatura: praktyki piśmienne starożytnych Greków i matryca pamięci kulturowej Europejczyków, Warszawa 2013.

Niedźwiedź, J., Kultura literacka Wilna (1323-1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012.

Nunberg G., Przyszłość książki, Warszawa 2013.

Ong W. J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przekład, wstęp i red. J. Japola, wyd. II, Warszawa 2011, s. 131–180.

Pettegree, A., Marka Luter. O tym, jak nikomu nieznany mnich zmienił swoje niewielkie miasto w centrum wydawnicze, zaistniał jako nasławniejsza osoba w Europie i zapoczątkował reformację, tłum. M. Denderski, Warszawa 2017.

Pisarski M., Xanadu. Hipertekstowe przemiany prozy, Kraków 2013.

Reynolds L. D., Wilson N. G., Skrybowie i uczeni, przeł. P. Majewski, Warszawa 2008, s. 69–272.

Richardson B., Printing, Writers and Readers in Renaissance Italy, Cambridge 1999.

Świderkówna B., Nowicka M., Książka się rozwija, wyd. II, Wrocław 2008.

Tekst (w) sieci, t. 1–2, red. D. Ulicka, Warszawa 2009.

Vandendorpe Ch., Od papirusu do hipertekstu, Warszawa 1999.

Metody i kryteria oceniania:

1. Ocena ciągła pracy słuchacza w czasie zajęć, świadcząca o znajomości literatury przedmiotu, zrozumieniu problematyki wprowadzonej na zajęciach oraz o zdobytych podczas zajęć umiejętnościach (EK_W01, EK_W02, EK_U01, EK_U02, EK_K02, EK_K03).

2. Końcowe zaliczenie pisemne stacjonarne lub na platformie on-line MS Teams sprawdzające stopień znajomości oraz umiejętności z zakresu problematyki zajęć (EK_W01, EK_W02, EK_U01, EK_U02). Przy teście przyjmuje się następujące progi: 55% na ocenę dst., 70% na ocenę db, 85% na ocenę bdb.

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 15 godzin, 50 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Bartosz Awianowicz, Grzegorz Szturo
Prowadzący grup: Bartosz Awianowicz, Grzegorz Szturo
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z rozwojem piśmiennictwa z perspektywy materialnej: od pojawienia się pierwszych, sumeryjskich tekstów literackich na tabliczkach z III tysiąclecia przed Chr., przez egipskie i grecko-rzymskie papirusy, późnoantyczne i średniowieczne kodeksy, humanistyczne inkunabuły, książki drukowane i rękopiśmienne wczesnej nowożytności aż po współczesną książkę papierową i elektroniczną.

Pełny opis:

Pierwsza część wykładu ma na celu zwrócenie uwagi na momenty kluczowe w kulturotwórczej historii książki, jak: wynalezienie pisma i pierwsze materiały piśmiennicze, przejście od piktogramów do alfabetu oraz oralności do piśmienności m.in. dzięki upowszechnieniu się zwoju papirusowego w epoce hellenistycznej, wynalazek druku i jego implikacje dla literatury, kultury, edukacji oraz sporów religijnych jako antycypacja współczesnej rewolucji informatycznej. Wykład dotyczy również typologii pisma i kulturotwórczej roli słynnych papirusów (m.in. papirusy Bodmera i papirusy kolońskie), manuskryptów w bibliotekach średniowiecznych i renesansowych (Codex Buranus, Codex Vaticanus Reginensis latinus 124 z tekstem Rabana Maura, biblioteki Petrarki i Poggia Braccioliniego) i wydawnictw (oficyn Manutiusów, Estienne’ów, Plantina i Elzewirów oraz krakowskiej Oficyny Łazarzowej).

Literatura:

- S. Greenblatt: Zwrot. Jak zaczął się renesans, przeł. M. Słysz, Warszawa 2012;

- J. S. Gruchała: Iucunda familia librorum: humaniści renesansowi w świecie książki, Kraków 2002;

- M. Juda: Pismo drukowane w Polsce XV-XVIII wieku, Lublin 2001;

- P. Majewski: Pismo, tekst, literatura: praktyki piśmienne starożytnych Greków i matryca pamięci kulturowej Europejczyków, Warszawa 2013;

- J. Niedźwiedź, Kultura literacka Wilna (1323-1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012;

- W. J. Ong: Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przekład, wstęp i red. J. Japola, wyd. II, Warszawa 2011, s. 131-180;

- L. D. Reynolds, N. G. Wilson: Skrybowie i uczeni, przeł. P. Majewski, Warszawa 2008, s. 69-272;

- B. Richardson: Printing, Writers and Readers in Renaissance Italy, Cambridge 1999 (dostęp do książki zapewnia prowadzący zajęcia);

- B. Świderkówna, M. Nowicka: Książka się rozwija, wyd. II, Wrocław 2008;

- E. Wichrowska [red.]: Europejski kanon literacki, Warszawa 2011.

- M. Willes: Reading Matters. Five Centuries of Discovering Books, New Haven and London 2008 (dostęp do książki zapewnia prowadzący zajęcia).

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)