Historia literatury polskiej: literatura pozytywizmu
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2506-s1POL2L-LP-P-E |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Historia literatury polskiej: literatura pozytywizmu |
Jednostka: | Wydział Humanistyczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | Student studiujący literaturę pozytywizmu (uczestniczący w konwersatoriach i wykładach oraz przygotowujący się do egzaminu) powinien znać literaturę polskiego oświecenia i romantyzmu; byłoby wskazane, aby rozpoczynając studia nad pozytywizmem już zdał egzamin z literatury romantyzmu, co umożliwi zrozumienie procesu historycznoliterackiego i jego problemów. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie uprzedniego zaliczenia konwersatorium z tego przedmiotu. |
Rodzaj przedmiotu: | przedmiot obowiązkowy |
Całkowity nakład pracy studenta: | Student za zaliczenie przedmiotu uzyskuje 4 punkty ECTS, odpowiadające nakładowi ok. 100 godzin pracy, z tego: 1,5 punktu ECTS - godziny kontaktowe 2,5 punktu ECTS - praca własna - przygotowanie egzaminu (czytanie obowiązujących pozycji i powtórzenie i synteza wiadomości z wykładu; student - posługując się listą lektur - musi przeczytać dzieła z epoki romantyzmu oraz opracowania historycznoliterackie). |
Efekty uczenia się - wiedza: | Student/ka po ukończeniu zajęć: W1. zna podstawową terminologię służące do opisu idei i konwencji epoki pozytywizmu (K_W01). W2: ma uporządkowaną wiedzę na temat znaczącej liczby ważnych autorów, tekstów i zjawisk z historii literatury polskiej (pozytywizm) (K_W03). W3: ma elementarną wiedzę o periodyzacji literatury polskiej XIX wieku i jej głównych tendencjach rozwojowych, związkach z literaturą powszechną (K_W04). W4: ma świadomość roli krytyki literackiej w kształtowaniu odbioru literatury XIX wieku (K_W05). W5: ma uporządkowaną wiedzę o literackich i pozaliterackich (np. historycznych, filozoficznych, społecznych, ideologicznych, kulturowych) kontekstach literatury polskiej kształtujących procesy jej tworzenia i odbioru (właściwych dla okresu pozytywizmu) (K_W06). W6: zna najważniejsze zjawiska i ośrodki życia literackiego i kulturalnego drugiej połowy XIX wieku (K_W07). |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | Student/ka po ukończeniu zajęć: K1: ma świadomość rozmiarów i rangi literatury polskiej drugiej XIX wieku, jej miejsca w kulturze polskiej i europejskiej (K_K01). K2.wykazuje rozumienie dotyczące przemian kulturowych, przełomów estetycznych i komunikacyjnych w literaturze drugiej połowy XIX wieku (K_K02). K3: wykazuje inwencję, jak wykorzystać zdobytą wiedzę w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych np. uczestniczenie zespołach i konkursach recytatorskich, konferencjach studenckich (K_K07). |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - wykład informacyjny (konwencjonalny) |
Skrócony opis: |
Zajęcia stanowią część kursu historii literatury polskiej, poświęcone są literaturze epoki pozytywizmu. Wykład ma na celu zapoznanie studentów z problematyką historycznoliteracką, horyzontem ideowym oraz zagadnieniami estetycznymi i genologicznymi reprezentatywnymi dla literatury polskiej drugiej połowy XIX wieku. |
Pełny opis: |
W zakres problemowy wykładu wchodzą wybrane zagadnienia z poniższej listy (w ramach wykładu z historii literatury pozytywizmu wykładowcy proponują autorskie bloki tematyczne): Sytuacja polityczna w trzech zaborach po upadku powstania styczniowego. Autonomia Galicji, ucisk narodowy w zaborze rosyjskim i pruskim. Opór społeczeństwa. Rola emigracji. Lojalizm polityczny. Teka Stańczyka. Postawy lojalistyczne w zaborze rosyjskim. Społeczne warunki rozwoju literatury. Literatura polska po 1863 roku. Periodyzacja. Filozoficzny pozytywizm na Zachodzie a pozytywizm w Polsce. Recepcja myśli zachodnioeuropejskiej. Pozytywizm Comte’a. Nauka Darwina. Buckle i naturalistyczna interpretacja historii i kultury. Spencer i myśl socjologiczno–ekonomiczna pozytywizmu. Mill i etyka utylitarna. Taine i humanistyka pozytywizmu. Laicka i antyklerykalna orientacja „młodych”. Początki ruchu „młodych”. Pokolenie Szkoły Głównej. Publicystyczny charakter początków pozytywizmu. Walka „młodej” i „starej” prasy. Pojęcie literatury tendencyjnej. Koncepcja zaangażowania twórcy. Dominacja prozy nad poezją, nowy czytelnik. Atak na powieść historyczną w pierwszej fazie epoki. Pozytywistyczne „kwestie” – kobieca, chłopska, żydowska. Przełom lat 80–tych. Odrzucenie programu literatury tendencyjnej. Przemiany prozy realistycznej. Dojrzała powieść realistyczna. Rozwój poszczególnych gatunków. Nurt psychologiczny w prozie. Powieść historyczna (Kraszewski, Sienkiewicz). Rozkwit małych form narracyjnych (nowela, opowiadanie) oraz gatunków publicystycznych (kronika, felieton). Recepcja literatury europejskiej. Kryzys światopoglądowy pozytywizmu w drugiej połowie lat 80–tych. Przemiany świadomości społecznej. Nowe zjawiska polityczne. Kult powstania styczniowego. Odrodzenie się refleksji metafizycznej w literaturze. Literacka diagnoza kryzysu. Przejawy dekadentyzmu w literaturze schyłku dziesięciolecia. Poezja epoki. Poromantyczne kontynuacje (Norwid, Lenartowicz). Twórczość Asnyka i Konopnickiej. Elementy parnasistowskie w poezji. Zapowiedzi dekadentyzmu. Dramat w epoce pozytywizmu. Twórczość komediowa M. Bałuckiego i J. Blizińskiego. Dramat obyczajowy. Życie teatralne w Galicji i w zaborze rosyjskim. |
Literatura: |
Wykaz lektur (wybór - listę lektur skonkretyzowaną dla danego wykładu podają poszczególni prowadzący): I. Literatura, krytyka, publicystyka Asnyk Adam, Poezje zebrane, Toruń 1995 (Wstęp Z. Mocarskiej-Tycowej). Chmielowski Piotr, artykuły w antologiach (zob. niżej: II. Antologie). Dygasiński Adolf, Zając. Faleński Felicjan, Wybór utworów, oprac. M. Grzędzielska, 1971, BN I, 202 (cykle poetyckie: Melodie z domu niewoli, Sponad mogił, Meandry - wymienić tytuły cykli, znajomość minimum 5 utworów). Konopnicka Maria, Nowele i opowiadania (Banasiowa, Józefowa, Józik Srokacz, Mendel Gdański, U źródła, Urbanowa, W dolinie Skawy); Poezje, oprac. A. Brodzka, 1960 (wymienić tytuły cykli, znajomość minimum 5 utworów). Kraszewski Józef Ignacy, Dziecię Starego Miasta, BN I 71. Orzeszkowa Eliza, Nowele i opowiadania (Daj kwiatek, Dziwak, W zimowy wieczór); Marta; Meir Ezofowicz; powieści ludowe: Niziny, Dziurdziowie, Cham (znajomość minimum jednego ogniwa – do wyboru); Nad Niemnem; Melancholicy (Światło w ruinach, Ogniwa); Gloria victis (Hekuba, Gloria victis); artykuły w antologiach (zob. niżej: II. Antologie). Prus Bolesław, Nowele i opowiadania (Grzechy dzieciństwa, Kamizelka, Omyłka, Powracająca fala, Przygoda Stasia, Z legend dawnego Egiptu), Kroniki. Wybór, oprac. J. Bachórz, 1994, BN I, 285 (pięć kronik do wyboru), Placówka, Lalka, oprac. J. Bachórz (BN I 262), Emancypantki, Faraon; artykuły w: Programy i dyskusje literackie.. (zob. niżej: II. Antologie). Sienkiewicz Henryk, Wybór nowel i opowiadań, oprac. T. Bujnicki, BN I, 231 (Szkice węglem, Jamioł, Janko Muzykant, Latarnik, Wspomnienie z Maripozy); Trylogia, Bez dogmatu, Quo vadis?, Krzyżacy; artykuły w: Programy i dyskusje literackie... (zob. niżej: II. Antologie). Sygietyński Antoni, Na skałach Calvados. Szymański Adam, Szkice, 1921, 1998 (tu: Dwie modlitwy). Zapolska Gabriela, Menażeria ludzka (minimum 3 opowiadania), Dzieła wybrane, 1958, t. 12. II. Antologie J. Kulczycka-Saloni, Pozytywizm, 1971, (Biblioteka "Polonistyki"): A. Comte, Prawo trzech stadiów; H.T. Buckle, Historia cywilizacji w Anglii; J.S. Mill, O zasadzie użyteczności; K. Darwin, Autobiografia; J.W. Draper, Dzieje stosunku wiary do rozumu; H. Spencer, Jednostka wobec państwa; H.A. Taine, Trzy siły pierwiastkowe; E. Zola, Powieść eksperymentalna. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, BN I 249. J. Kulczycka-Saloni, Wstęp; P. Chmielowski, Niemoralność w literaturze; Utylitaryzm w literaturze; F. Krupiński, Romantyzm i jego skutki; E. Orzeszkowa, Kilka uwag nad powieścią; Powieść a nowela; B. Prus, „Ogniem i mieczem” powieść z lat dawnych Henryka Sienkiewicza; H. Sienkiewicz, O naturalizmie w powieści; O powieści historycznej. III. Literatura powszechna F. Dostojewski, Zbrodnia i kara G. Flaubert, Pani Bovary G. Maupassant, Nowele (minimum 3 utwory) L. Tołstoj, Anna Karenina E. Zola, Germinal IV. Opracowania Syntezy Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, t. 13-17 (orientacja w zawartości). Obraz literatury polskiej XIX wieku, seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 1-4. Zarysy monograficzne poszczególnych pisarzy i krytyków wymienionych wyżej w punkcie I. (przejrzeć). G. Borkowska, Pozytywiści i inni. H. Markiewicz, Literatura pozytywizmu [lub] Pozytywizm. Słownik literatury polskiej XIX wieku, pod red. J. Bachórza i A. Kowalczykowej, 1991. Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918 : pojęcia, terminy, zjawiska, przekroje, red. naukowa J. Bachórz, G. Borkowska, T. Kostkiewiczowa, M. Rudkowska i M. Strzyżewski, Warszawa-Toruń 2016, t. 1-2. Monografie A. Brodzka, Maria Konopnicka J. Detko, Eliza Orzeszkowa J. Krzyżanowski, Twórczość Henryka Sienkiewicza Obraz literatury polskiej, seria IV, t. 1-4, zarysy monograficzne poszczególnych pisarzy i krytyków wymienionych wyżej w punkcie I. (przejrzeć) Z. Szweykowski, Twórczość Bolesława Prusa (rozdziały V-XII) Studia, artykuły J. Maciejewski, Norwid a pozytywizm, Pamiętnik Literacki 1984, z. 3 H. Markiewicz, Młoda Polska a literackie dziedzictwo pozytywizmu, [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, 1995, s. 393-407. I. Opacki, „Z legend dawnego Egiptu" B.Prusa, [w:] Nowela, opowiadanie, gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, 1979 Rok 1863. Narodziny nowej Polski, pod red. M. Rudaś-Grodzkiej, E. Serafin, B. Smoleń i A. Wróbel, Warszawa 2016 (M. Filipowicz, Wstęp: 1863 – narodziny nowej Polski; D. Beauvois, Nieodparta moc zaślepienia: fantomowe powstanie styczniowe na Rusi, czyli dziwna trwałość historycznych pewniaków; G. Borkowska, Polska po roku 1863: w stronę Realnego). Historiografia S. Kieniewicz, Historyk a świadomość narodowa, 1982 (tu: Wizerunek Polaka okresu niewoli) S. Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918. J. Pajewski, Historia powszechna 1871-1918, 1978 (rozdz.: I-XV, XLII; przejrzeć). LEKTURY ZALECANE (3 pozycje do wyboru) I. Literatura polska Michał Bałucki, Pan burmistrz z Pipidówki. Teodor Jeske-Choiński, Gasnące słońce, Tiara i korona. Wiktor Gomulicki, Poezje wybrane, wstęp T. Jaroszewski, 1971 (minimum 5 utworów). Maria Konopnicka, Imagina (1 pieśń), Na normandzkim brzegu. Eliza Orzeszkowa, Argonauci, Australczyk. Bolesław Prus, Anielka, Dzieci. Maria Rodziewiczówna, Dewajtis. Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki, Pójdźmy za Nim. Włodzimierz Zagórski, Król Salomon (I. Vanitas Vanitatum, II. Vae Soli). |
Metody i kryteria oceniania: |
- udział w wykładzie - egzamin z historii literatury pozytywizmu (ustny) na zakończenie semestru (zakres tematów i sposób zdawania egzaminu ustala prowadzący) (W1, W2, W3, W4, W5, W6, K1, K2, K3) |
Praktyki zawodowe: |
Brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.