Literatura serbska

Student ma podstawową wiedzę o literaturze serbskiego (historycznie zaś szerzej – również jugosłowiańskiego, południowo-słowiańskiego, z uwzględnieniem również czarnogórskiego i bośniackiego – choć w obu tych wypadkach w minimalnym zakresie, w powiązaniu z obszarem podstawowym) obszaru kulturowego obejmującą jej periodyzację, genologię oraz twórczość wybranych autorów, w ze szczególnym zwróceniem uwagi na pisarzy, którzy odgrywali istotną rolę na całym tym obszarze (K_W04).

Student ma także podstawową wiedzę z zakresu literaturoznawstwa (K_W05) oraz ma podstawową wiedzę o powiązaniach filologii (w tym wypadku bałkańskiej i słowiańskiej) z pokrewnymi naukami humanistycznymi, tj. m.in. z naukami politycznymi i historycznymi, historią sztuki, kulturoznawstwem czy antropologią kultury (K_W06), a także ma wiedzę o podstawowej terminologii i metodologii badań w dziedzinie filologii, w tym wypadku – subdyscyplinie literaturoznawczej (K_W07). Cały ten kompleks zagadnień jest o tyle istotny, iż pozwala badać i poznawać studentom literaturę w sposób naukowy, przez wykorzystanie różnych narzędzi, metod, itd. wypracowanych przez poszczególne szkoły badawcze, jak i pojedynczych badaczy, pochodzących z Bałkanów, obszaru Słowiańszczyzny, jak i przekraczając te ograniczenia terytorialno-kulturowe.

Student posiada podstawową wiedzę o wybranych zagadnieniach historycznych, społecznych, religijnych, filozoficznych i politycznych warunkujących rozwój bałkańskiego obszaru kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem Serbii (w mniejszym stopniu Czarnogóry i Bośni) (K_W08), a także ma podstawową wiedzę o szeroko pojętej kulturze tego obszaru językowego (np., media, teatr, film) (K_W09). Zajęcia mają ponadto wyrobić w studentach komparatystyczne i kulturoznawcze spojrzenie na omawiane kwestie, oraz dostrzeganie połączeń między myślą społeczno-polityczną, naukami społecznymi i humanistyką, dyskursem prasowym i politycznym, oraz – światem sztuki, w tym zwłaszcza literatury i filmu.

W związku z tym, że część ćwiczeniowa zajęć w dużej mierze opiera się na pracy własnej studenta, który musi przygotowywać się do zajęć, czytać lektury zadane, a także – co nie bez znaczenia – przygotować zarówno prezentację – wystąpienie ustne (referat), jak i zaliczeniową pracę pisemną, musi posiadać określone umiejętności. Zatem student: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje przy użyciu różnych źródeł i sposobów (K_U01); potrafi czytać ze zrozumieniem teksty w języku serbskim i/lub chorwackim (i językach pokrewnych) (K_U02), a zatem także potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych na tematy z zakresu studiowanej dyscypliny w języku rodzimym i serbskim (K_U05).

W trakcie przygotowywania pracy pisemnej, jak również w trakcie zajęć ćwiczeniowych, student potrafi pracować wedle celów i wskazówek formułowanych przez opiekuna naukowego (K_U07). Student posiada zatem umiejętność tworzenia prac pisemnych i/lub ustnych w języku polskim i/lub w języku serbskim i/lub chorwackim / z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i rożnych źródeł (K_U14, K_U15). By to zrobić, student musi umieć przeprowadzić kwerendę biblioteczną, wykorzystywać bazy danych i posługiwać się Internetem, sporządzić bibliografię i przypisy ze stosowną dbałością o prawa autorskie, formatować dokumenty, korzystając z edytora tekstów, przygotować prezentację (K_U17), a także – by praca posiadała naukowy charakter – student posiada umiejętność argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych badaczy oraz formułowania wniosków (K_U16).

W ramach ćwiczeń, a także pracy zaliczeniowej, niezbędna jest dla studenta umiejętność posługiwania się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii, ze szczególnym uwzględnieniem gałęzi literaturoznawczej (K_U06). Zatem student umie umiejscowić poznawane utwory w ogólnym kontekście historyczno- kulturowym (K_U09), jak również umie rozpoznać rodzaj literacki i gatunkową konwencję poznawanych utworów (K_U10). Czyni to zarówno w odniesieniu do specyfiki literatur bałkańskich (np. literatury oralnej), jak również przez odniesienie do kontekstów regionalnych czy europejskich.

Co więcej, student umie też – co jest szczególnie praktykowane w trakcie zajęć ćwiczeniowych – dokonać analizy i interpretacji poznawanych utworów z użyciem podstawowej terminologii i właściwych dla literaturoznawstwa metod (K_U11), a także potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów z zakresu literaturyi serbskiej oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem odpowiednich dla literaturoznawstwa metod (K_U12). Warto przy tym nadmienić, iż nieustannie towarzyszyć winno studentowi przeświadczenie o komparatystycznym i kulturoznawczym charakterze przeprowadzanych analiz i interpretacji, literaturę bowiem – za Marią Dąbrowską-Partyką – traktuję tu jako „metajęzyk kultury”.

Student docenia tradycję i dziedzictwo kulturowe Bałkanów, ze szczególnym wyróżnieniem obszaru serbskiego (a szerzej jugosłowiańskiego), ma świadomość odpowiedzialności za ich zachowanie (K_K05), a także systematycznie uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania tegoż dziedzictwa (K_K06), np. poprzez zdobywanie wiedzy i jej propagowanie.

Dzięki kompetencjom językowym student jest przygotowany do sprawnego poruszania się w obrębie kultury serbskiej (K_K08). W tym sensie student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób (K_K01).

Zaś ze względu na zajęcia ćwiczeniowe, w których praca odbywa się niekiedy w grupach, student potrafi pracować w zespole przyjmując różne role (K_K02).

Efektem ma być niezbędna we współczesnym świecie kompetencja swobodnego poruszania się wśród problemów wielokulturowego świata.

- opowiadanie
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- biograficzna
- ćwiczeniowa
- referatu
- studium przypadku

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z literaturą serbską. Uwaga skupiona zostanie nie tylko na literaturze pisanej, ale także oralnej – a więc na elementach bardzo ważnych dla kultur bałkańskich.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z literaturą serbską. Uwaga skupiona zostanie nie tylko na literaturze pisanej, ale także oralnej – a więc na elementach bardzo ważnych dla kultur bałkańskich. Na wykładach zakreślone zostaną główne kierunki w rozwoju literatury serbskiej, szkoły, nurty, a także poszczególnych pisarzy, przy czym za każdym razem kwestia ta zostanie usytuowana kontekstowo: (1) w odniesieniu do historii literatury europejskiej; (2) do historii literatur z szeroko rozumianego kręgu śródziemnomorskiego (w tym przede wszystkim do literatur arabskich i literatury tureckiej); (3) w związku z kulturą bałkańską jako całością. W związku z nierozerwalnością literatury serbskiej z kulturą bośniacką, także i jej elementy zostaną na zajęciach - w ograniczonym stopniu - zaprezentowane.

Literatura obowiązkowa:

Albahari D., pis śmierci [Opis smrti], przeł. D. J. Ćirlić, Warszawa 1988,

Andrić I., Most na Drinie, przeł. H. Kalita, Warszawa 1985.

Andrić I., Przeklęte podwórze, 1959,

Bulatović M., Bohater na ośle, przeł. D. Ćirlić-Straszyńska, Łódź 1977.

Bulatović, M., Bohater na ośle, Łódź 1985,

Bulatović, M., Czerwony kogut leci wprost do nieba, Warszawa 1964,

Crnjanski M., Zapiski o Czarnojewiciu, przeł. D. Ćirlić-Straszyńska, Warszawa 1971.

Ćosić, B., Rola mojej rodziny w światowej rewolucji, Wołowiec 2002,

Drakulić, S. Oni nie skrzywdziliby nawet muchy, Warszawa 2006,

Kapor M., Blokada Belgradu, Warszawa 2001,

Kiš D., Grobowiec dla Borysa Dawidowicza: siedem rozdziałów jednej wspólnej historii, Warszawa 1989,

Kiš D., Ogród, popiół, przeł. D. Ćirlić-Straszyńska, Gdańsk 1996.

Njegoš P. P., Górski wieniec: wydarzenia dziejowe z końca XVII stulecia, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył H. Batowski, Warszawa 1932.

Pavić M., Słownik chazarski. Powieść-leksykon w stu tysiącach słów, przeł. E. Kwaśniewska i D. Ćirlić-Straszyńska, Warszawa 1993.

Pekić B., Czas cudów, Kraków 1986,

Pekić B., Jak pogrzebać wampira, przeł. M. Petryńska, Łódź 1985.

Samokovlija I., Kadisz, modlitwa za umarłych i inne opowiadania, Warszawa 1994,

Samokovlija I., Kadisz, modlitwa za umarłych, wyboru dokonał, przełożył i wstępem opatrzył A. Dukanović, Warszawa 1991

Selenić, S., Ci dwaj mężczyźni, Warszawa 1988,

Selimović M., Derwisz i śmierć, tłum. H. Kalita, Warszawa 1977.

Selimović M., Derwisz i śmierć, Warszawa 1969,

Literatura uzupełniająca:

Antologia noweli jugosłowiańskiej. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył B. Ćirlić, Warszawa 1964.

Antologia noweli jugosłowiańskiej. Wybór i wstęp B. Ćirlić, tłum. różni, Warszawa 1964,

Bobrownicka M., Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Kraków 1995.

Bobrownicka, M., Modernizm w literaturach słowiańskich (zachodnich i południowych), red. M. Bobrownicka, Wrocław 1973,

Bobrownicka, M., Z problemów literatur słowiańskich, Katowice 1976,

Čolović I., Bałkany – terror kultury, przeł. Magdalena Petryńska, Wołowiec 2007,

Čolović I., Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, przeł. Magdalena Petryńska, Kraków 2001,

Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, wybór i oprac. A. Naumow, Łódź 1984.

Dąbrowska – Partyka, M., Świadectwa i mistyfikacje. Przed i po Jugosławii, Kraków 2003

Dąbrowska-Partyka M., Poetyka i polityka. Proza serbskiej lewicy międzywojennej, Kraków-Wrocław 1988,

Dąbrowska-Partyka M., red., W poszukiwaniu nowego kanonu. Reinterpretacja tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku, Kraków 2005,

Dąbrowska-Partyka M., Świadectwa i mistyfikacje. Przed i po Jugosławii, Kraków 2003,

Inskrypcja na srebrnej sukience. Antologia serbskiej poezji XVIII i XIX wieku w przekładzie Marii Dąbrowskiej-Partyki, Kraków 2007.

Jakóbiec M., Literatury narodów Jugosławii, (w:) Dzieje literatur europejskich, Warszawa 1991, t.3, cz.2.

Juda C., /red./, Słowiańskie diaspory. Studia o literaturze emigracyjnej, Kraków 2009,

Koch, M., …kiedy dojrzejemy jako kultura… Twórczość pisarek serbskich na początku XX wieku (kanon – genre – gender), Wrocław 2007,

Kornhauser J., Literatury zachodnio- i południowowsłowiańskie XX w. w ujęciu porównawczym, Kraków 1994.

Mały słownik pisarzy zachodnio- i południowosłowiańskich, Warszawa 1973.

Nowak-Bajcar S., Mapy czasu. Serbska proza postmodernistyczna wobec wyzwań epoki, Kraków 2010.

Rapacka J., Dawna literatura serbska i dawna literatura chorwacka, Warszawa 1993.

Wierzbicki J., Pożegnanie z Jugosławią, Warszawa1993.

Zieliński B., Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami rozwoju, Poznań 1998.

Podstawą do zaliczenia będą: uczestnictwo i aktywność na zajęciach oraz – niezbędne do tego – przeczytane lektury. Efekty z zakresu wiedzy będą sprawdzane przez weryfikację przygotowanych prezentacji i przeczytanej ze zrozumieniem zadanej lektury na poszczególne zajęcia.

Każdy student będzie musiał przygotować przynajmniej raz w semestrze prezentację dotyczącą wybranego problemu związanego z tematyką zajęć (wystąpienie do ok. 15 minut), która pozwoli sprawdzić nie tylko wiedzę, ale również umiejętności i kompetencje społeczne studenta.

Nd.