Językoznawstwo wykład monograficzny

Wykład monograficzny jest tradycyjną formą zajęć autorskich; celem jest zaznajomienie studentów z wybranym, szczegółowym zagadnieniem badawczym i wyczerpujące omówienie danej problematyki. Tematyka wykładu monograficznego nawiązuje do ważnych dziedzin germanistyki, a stopień trudności przekazywanych treści jest dostosowany do poziomu studiów licencjackich.

1. Modele komunikacji językowej

1.1. Komunikacja bez tłumacza

1.2. Komunikacja z tłumaczem

1.3. Faktory procesu komunikacji jedno- i dwujęzykowej

(nadawca, odbiorca, tłumacz, język, kody, kanał, sprzężenie

wsteczne itd.)

1.3.1. W komunikacji bezpośredniej bez tłumacza i z tłumaczem

1.3.2. W komunikacji pośredniej bez tłumacza i z tłumaczem

2. Rodzaje tłumaczeń

2.1. Translacja a przekład adaptacyjny, cele i przyczyny adaptacji

tłumaczeniowej

2.2. Rozróżnienie między tłumaczeniem weryfikowalnym

( Übersetzen) inieweryfikowanym Dolmetschen

2.3. Tłumaczenie konsekutywne i symultaniczne

3. Pojęcie odpowiednika i ekwiwalencji

3.1. Odpowiednik a ekwiwalent - płaszczyzna leksemu i tekstu

3.2. Relacje między potencjalnymi odpowiednikami w dwóch

językach (Koller)

3.3. Ekwiwalencja w językoznawstwie kontrastywnym i w

translatoryce (ekwiwalencja systemowa i aktualna/tekstowa)

3.4. Rodzaje ekwiwalencji tłumaczeniowej (pełna, maksymalna,

częściowa, aktualna, zerowa)

3.5. Operacje przy likwidacji ekwiwalencji zerowej (przejmowanie formalne, przejmowanie treściowe, zasady tworzenia nowych słów; leksykalizacja neologizmów)

4. Operacje w procesie translacji

4.1. Operacje w zakresie kategorii gramatycznych - operacje formalne (morfologia, składnia, słowotwórstwo)

4.2. Operacje na płaszczyźnie treściowej (utrzymanie/zmiany znaczenia i sensu)

4.3 Operacje związane z tłumaczeniem frazeologizmów

5. Aspekty procesu przekładu

5.1. Aspekty składniowe

5.2. Aspekty słowotwórcze

5.3. Aspekty stylistyczne (ew. zmiana płaszczyzny, figury stylistyczne itd.)

5.4. Problemy tekstologiczne

5.4.1. Problem aktów mowy (aspekty pragmatyczne)

5.4.2. Problem rodzaju tekstu (cechy poszczególnych rodzajów)

5.5. Aspekty semantyczne - nadrzędność znaczenia tekstu nad

znaczeniem leksemu

5.6. Aspekty kulturowe i międzykulturowe

5.7. Tłumaczenie elementów gwarowych

6. Przebieg procesu przekładu

6.1. Analiza tekstu do tłumaczenia (treściowa, tekstologiczna,

stylistyczna)

6.2. Konieczność wymiany między informacją jawną i ukrytą

(przyczyny, realizacja)

6.3. Dodatkowe informacje intertekstualne lub w formie odnośników

6.4.. Tworzenie wersji roboczej - zachowanie ekwiwalencji

komunikatywnej

6.5. Tworzenie wersji ostatecznej - dopracowanie językowe

6.6. Ocena tłumaczenia

7. Tłumaczenie poszczególnych rodzajów tekstów

7.1. Teksty informacyjne (użytkowe)

7.2. Teksty apelujące (wokatywne, dyrektywne)

7.3. Teksty narracyjne (literatura)

7.4. Teksty sceniczne

8. Praktyczne aspekty tłumaczenia

8.1. Teksty środków masowego przekazu (Übersetzen,

Dolmetschen und Übertragen)

8.1.1. Artykuł prasowy

8.1.2. Audycja radiowa i program telewizyjny

8.2. Tłumaczenie filmu

8.3. Tłumaczenie konferencyjne

8.4. Teksty sądowe - tłumaczenie w sądzie

8.5. Tłumaczenie artykułu naukowego

8.6. Tłumaczenie tekstu technicznego (np. projekt budowlany)

8.7. Tłumaczenie tekstu medycznego

8.8. Tłumaczenie tekstu ekonomicznego

8.9. Tłumaczenie instrukcji obsługi

8.10. Tłumaczenie listu służbowego i prywatnego

9. Aparat podreczny tłumacza

9.1. Słowniki i leksykony

9.2. Programy komputerowe

1. Katharina Reiß/Hans J. Vermeer: Grundlegung einer allgemeinen

Translationstheorie, Tübingen 1984

2. Werner Koller: Einführung in die Übersetzungswissenschaft,

Heidelberg 1979

3. Otto Kade: Die Sprachmittlung als gesellschaftliche Erscheinung

und Gegenstand wissenschaftlicher Untersuchung, Leipzig 1980

4. Aleksandr D. Švejcer: Übersetzung und Linguistik, Berlin 1987

5. Hanna Biaduń-Grabarek: Die sprachlichen Operationen im

Translationsprozeß anhand der Translation Deutsch-Polnisch,

w: Kątny,A. (ed.): Theorie und Praxis der deutsch-polnischen

Konfrontation und Translation, Rzeszów 1989, str. 263-278

6. Hanna Biaduń-Grabarek: Die morphologischen Übersetzungsver-

fahren bei der Translation Deutsch-Polnisch, w: Biaduń-Graba-

rek,H. (ed.): Linguistik -Linguolandeskunde - Landeskunde,

Rzeszów 1989, str. 23-34

7. Józef Grabarek : Zur Auflösung der Nulläquivalenz im nominalen

Bereich bei der Translation aus dem Deutschen ins Polnische,

w: SGP XV, str. 37-50

8. Mary Snell-Hornby/Hans G. Hönig/Paul Kußmaul/Peter A. Schmidt

(ed.), Handbuch Translation, Tübingen 1999

9. Krzysztof Lipiński, Vademecum tłumacza, Kraków 2006

10. Christiane Nord, Einführung in das funktionale Übersetzen,

Tübingen 1993

Student poznaje:

- podstawowe elementy komunikacji jedno- i dwujęzykowej,

- wymagania stawiane nadawcy, odbiorcy i tłumaczowi,

- rodzaje tłumaczeń, odpowiedników i ekwiwalencji

- rodzaje operacji w procesie translacji

- rodzaje przekładu

- etapy procesu przekładu

- wymaganie wobec tłumaczeń rożnych rodzajów tekstów

- aparat tłumacza

Student na końcu zajęć zdaje egzamin pisemny pisemne w formie zbliżonej do testu oraz dokonuje tłumaczenia (Übersetzen) podanego tekstu.

Za test można uzyskać maksymalnie 30 punktów, za tłumaczenie 20 - na ocenę dostateczną trzeba uzyskać przynajmniej 30 punktów.

Nie ma.

Wpływ innych języków na język niemiecki oraz stosunek do niego w Niemczech (ujęcie historyczno-społeczne)

1. Wprowadzenie teoretyczne - podstawowe pojęcia i klasyfikacje, m.in. Lehnwort, Fremdwort, fremdes Wort, Lehnübersetzung, Lehnschöpfung, itd.

2. Wpływ łaciny na język niemiecki w ujęciu historycznym (2 wykłady)

3. Wpływ języka greckiego na język niemiecki

4. Wpływ języka włoskiego na język niemiecki

5. Wpływ języka francuskiego na język niemiecki

6. Wpływ języka angielskiego na język niemiecki

7. Puryzm językowy w Niemczech w ujęciu historycznym (4 wykłady)

Zajęcia składają się z trzech bloków, wprowadzenia podstawowych pojęć związanych z zapożyczeniami, kontaktami językowymi, historycznym rozwojem języka. W drugiej części omówione będą historycznie ujęte reakcje na wpływ języka angielskiego na niemczyznę i scharakteryzowane zjawisko puryzmu językowego. W trzeciej części przechodzimy do szczegółowego opisu wpływu języka angielskiego na język niemiecki, najpierw w ujęciu historycznym, a następnie koncentrując się na problematyce współczesnej.

Zajęcia składają się z trzech bloków, wprowadzenia podstawowych pojęć związanych z zapożyczeniami, kontaktami językowymi, historycznym rozwojem języka. W drugiej części omówione będą historycznie ujęte reakcje na wpływ języka angielskiego na niemczyznę i scharakteryzowane zjawisko puryzmu językowego. W trzeciej części przechodzimy do szczegółowego opisu wpływu języka angielskiego na język niemiecki, najpierw w ujęciu historycznym, a następnie koncentrując się na problematyce współczesnej. W odniesieniu do problematyki współczesnej refleksja przebiegać będzie dwutorowo. Z jednej strony zwrócę uwagę na wpływ języka angielskiego na subsystemy języka niemieckiego, na składnię, słowotwórstwo, semantykę, ortografię, fonetykę, by w dalszej części przyjrzeć się głównym obszarom tego wpływu językowi nauki, gospodarki, reklamy, młodzieżowego, mass mediów, itd.