Gramatyka historyczna języka czeskiego

Zaliczone przedmioty: Początki piśmiennictwa Słowian lub Język staro-cerkiewno-słowiański oraz Gramatyka funkcjonalna języka czeskiego.

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.):

- udział w ćwiczeniach – 30

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

- przygotowanie do ćwiczeń – 34

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego – 28

- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 8

Łącznie: 100 godz. (4 ECTS)

Student: dysponuje podstawowymi wiadomościami z zakresu historii kształtowania się czeskiego systemu fonetycznego i fleksyjno-składniowego (K_W01, K_W02); zna podstawową terminologię i metodologię badań językoznawstwa diachronicznego (K_W03, K_W07); posiada wiedzę na temat historycznych uwarunkowań powstania i rozwoju pisma i piśmiennictwa czeskiego (K_W08); zna charakterystyczne cechy gwarowe czeskiego obszaru językowego (K_W13).

Student potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje przy użyciu różnych źródeł i sposobów (K_U01); rozumie treści opracowań w języku czeskim, dotyczących omawianych na zajęciach zagadnień (K_U02)]; rozpoznaje różne historyczne formy gramatyczne oraz ortografię języka czeskiego i na ich postawie umieszcza analizowane teksty w odpowiednim czasie (K_U12); przygotowuje pisemne i ustne prezentacje/referaty na zadany temat (K_U14, K_U15); potrafi rozpoznać dialekty języka czeskiego (K_U21).

Student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju (K_K01); docenia tradycję i dziedzictwo kulturowe Czech oraz ma świadomość odpowiedzialności za ich zachowanie (K_K05).

Konwersacja z elementami wykładu/pokazu multimedialnego; czytanie i analiza wyselekcjonowanych form/fragmentów tekstu, pochodzących z zabytków z różnych okresów rozwoju języka czeskiego pod kątem odzwierciedlonych w nich zmian historycznojęzykowych.

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- referatu

Celem kształcenia w ramach konwersatoriów z Gramatyki historycznej języka czeskiego (II r. lingwistyki stosowanej: język rosyjski z językiem czeskim; studia dzienne 1. st.; 30 godz.) jest zdobycie przez studentów podstawowej wiedzy teoretycznej na temat zmian historycznych na płaszczyźnie: grafii, fonetyki i fonologii, fleksji i składni oraz słownictwa w okresie najstarszym (od początków piśmiennictwa czeskiego) i nowszym (do XXI w.), zapoznanie studentów ze specyficznymi cechami gwarowymi czeskiego obszaru językowego, a także ze społeczno-politycznymi i religijnymi uwarunkowaniami powstania i rozwoju piśmiennictwa czeskiego; ponadto nabycie przez studentów umiejętności dokonywania praktycznych analiz tekstów, reprezentujących różne okresy w rozwoju języka czeskiego, pod kątem odzwierciedlonych w nich przemian historycznojęzykowych; przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną po semestrze 4.

Wprowadzenie do gramatyki historycznej języka czeskiego; przedmiot i zadania gramatyki historycznej; metodologia badań historycznojęzykowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; język czeski wśród języków zachodniosłowiańskich – cechy wspólne zachodniosłowiańskie; specyficzne cechy czeskie; ważniejsze postacie zajmujące się badaniami języka czeskiego.

Piśmiennictwo dawnych Czech; społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze i późniejsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej, nowe piśmiennictwo czeskie.

Ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego – wokalizm i konsonantyzm; zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; zmiany akcentowo-iloczasowe; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne.

Ewolucja systemu fleksyjno-składniowego; przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej (rzeczownika, zaimka, przymiotnika, liczebnika); przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej (czasu teraźniejszego; trybu oznajmującego, rozkazującego, warunkowego; czasów przeszłych i przyszłych; bezosobowych form czasownika); przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczne i składniowe.

Rozwój czeskiej ortografii – graficzno-ortograficzna specyfika zabytków piśmiennictwa czeskiego na przestrzeni wieków.

Rozwój czeskiego słownictwa – zapożyczenia różnych okresów, z uwzględnieniem kontaktów leksykalnych czesko-polskich/polsko-czeskich.

podstawowa:

Cuřín F., Vývoj spisovného jazyka českého, Praga 1979.

Fidlerová A. A., Dittmann R., Martínek F., Voleková K., Dějiny češtiny.pdf, 2013.

Historická mluvnice česká, díl I–III, Praha 1956–1967.

Komárek M., Dějiny českého jazyka, Brno 2012.

Kosek P., Historická mluvnice češtiny, I, Brno 2014.

Kosek P., Historická mluvnice češtiny – překlenovací seminář, Brno 2014.

Lamprecht A., Šlosar D., Bauer J., Historická mluvnice češtiny, Praha 1986.

Lehr-Spławiński T., Zarys gramatyki historycznej języka czeskiego, Łódź–Kraków 1957.

Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954.

Lehr-Spławiński T., Stieber T., Gramatyka historyczna języka czeskiego, I, Warszawa 1954.

Marešová H., Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru, Olomouc 2008.

uzupełniająca:

Matla M., Czechy. Seria: Początki Państw, Poznań 2014.

Orłoś T. Z., Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Kraków 2000.

Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1996.

Siatkowscy E. i J., Wybór tekstów staroczeskich, Warszawa 1988.

Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Słowianie południowi i zachodni. VI – XX wiek, Warszawa 2005.

Szczepańska E., Cechy czeszczyzny okresu baroku a obecná čeština, Kraków 2004.

http://vokabular.ujc.cas.cz/default.aspx

Ćwiczenia: Zaliczenie z oceną. Na końcową oceną składa się ocenianie ciągłe – aktywność na zajęciach, przygotowanie się do zajęć oraz ocena z dwóch kolokwiów. Kolokwia – wymagany próg na ocenę: dostateczną – 60%, dostateczną plus – 68 % , dobrą – 75 %, dobrą plus – 80 %, bardzo dobrą – 90%.

Kolokwium zaliczeniowe weryfikuje stopień realizacji następujących efektów kształcenia: K_W01, K_W02, K_W03, K_W07, K_W08, K_W13, K_U12, K_U21, K_K01.

Ocenianie ciągłe: K_U01, K_U02, K_U14, K_U15, K_K05.

Nie dotyczy.