Entomologia w medycynie sądowej

brak wstępnych wymagań

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (30 godz.) :

udział w laboratorium - 30 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (32,5 godz.):

przygotowanie do zajęć laboratoryjnych - 15 godz.

praca nad opracowaniem sprawozdań - 17,5 godz.

.

Łącznie 62,5 godz. (2,5 ECTS)

- definiuje: gatunek, DNA, kazus, systematyka, taksonomia, nekrofag, stadium preimaginalne, cykl rozwojowy, reguła sumy ciepła, sukcesja ekologiczna, ekosystem efemeryczny, entomocenoza, model sukcesji owadów na zwłokach;

- wymienia: rzędy, rodziny i wybrane gatunki owadów związane z rozkładem ludzkich zwłok, metody identyfikacji gatunkowej owadów, wczesne i późne zmiany pośmiertne, metody szacowania daty zgonu na podstawie materiału entomologicznego, czynniki modyfikujące tempo rozwoju owadów;

-wyjaśnia: funkcję owadów w rozkładzie zwłok kręgowców (w tym człowieka), zmienność tempa rozwoju osobniczego owadów w zależności od temperatury środowiska, różnice pomiędzy metodą rozwojową i sukcesyjną szacowania daty zgonu

-porównuje: struktury morfologiczne różnych stadiów rozwojowych owadów, morfologiczne i molekularne metody identyfikacji gatunkowej owadów, cykle rozwojowe owadów nekrofagicznych, warianty metody entomologicznej szacowania daty zgonu;

- wskazuje adekwatne do okoliczności metody szacowania daty zgonu z zastosowaniem dowodów entomologicznych

- potrafi: pobierać materiał entomologiczny do ekspertyz medyczno-sądowych, posługiwać się sprzętem optycznym (mikroskop, stereomikroskop), analizować stan cech morfologicznych, korzystać z kluczy do oznaczania owadów opartych na cechach morfologicznych, izolować DNA mitochondrialne, uzyskiwać wybrane sekwencje genu COI i interpretować je dla celów identyfikacji gatunkowej, wykonywać szacowanie daty zgonu metodą rozwojową i sukcesyjną;

- wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem literatury fachowej w języku ojczystym i angielskim;

- korzysta z informacji źródłowych w języku polskim i angielskim, wykonuje analizę, syntezę, podsumowuje i dokonuje krytycznej oceny, co umożliwia poprawne wnioskowanie;

-wykorzystuje metody jakościowe i ilościowe do oceny materiału entomologicznego;

- stawia poprawne hipotezy naukowe oparte na logicznym rozumowaniu oraz interpretuje dane a na ich podstawie wyciąga poprawne wnioski.

- rozumie konieczność stałego śledzenia ukazujących się publikacji naukowych z dziedziny entomologii sądowej wynikającą z dynamiki procesu kumulacji wiedzy naukowej

wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna

Wykład i ćwiczenia umożliwiają studentom zapoznanie się z możliwościami wykorzystania owadów dla celów medyczno-sądowych. Omówione zostaną podstawowe grupy owadów nekrofagicznych (muchówek i chrząszczy) rozwijających się na ludzkich zwłokach. Uczestnicy zajęć poznają metody poboru, zabezpieczania i preparowania materiału entomologicznego pod kątem wykorzystania w ekspertyzach medyczno-sądowych. Omówione i przećwiczone zostaną metody identyfikacji gatunkowej najważniejszych taksonów w oparciu o cechy morfologiczne (postaci dorosłych i larw) i materiał genetyczny (sekwencja genu podjednostki I oksydazy cytochromowej, COI). Uczestnicy ćwiczeń będą dysponować dostępem do zbioru porównawczego zawierającego wszystkie europejskie gatunki owadów wykorzystywane dla potrzeb dowodowych wymiaru sprawiedliwości. Studenci zostaną zapoznani z metodyką szacowania daty śmierci (post-mortem interval, PMI) w oparciu o metodę rozwojową i sukcesyjną.

Treści merytoryczne:

1. Historia i teraźniejszość entomologii sądowej. Śmierć i zmiany pośmiertne.

2. Metodyka pracy entomologa na miejscu ujawnienia zwłok i w laboratorium: zbieranie, zabezpieczanie i hodowla materiału entomologicznego dla celów medyczno-sądowych. Dokumentacja przyrodnicza miejsca ujawnienia zwłok.

3. Systematyka, filogeneza i różnorodność owadów w aspekcie gatunków nekrofagicznych.

4. Biologia i ekologia muchówek z rodziny Calliphoridae.

5. Biologia i ekologia pozostałych muchówek istotnych dla celów medyczno-sądowych.

6. Biologia i ekologia chrząszczy istotnych dla celów medyczno-sądowych.

7. Biologia i ekologia pozostałych grup bezkręgowców istotnych dla celów medyczno-sądowych.

8. Metody identyfikacji gatunkowej larw i postaci dorosłych owadów nekrofagicznych oparte na cechach morfologicznych.

9. Molekularne metody identyfikacji gatunkowej owadów nekrofagicznych.

10. Zwłoki kręgowców jako ekosystem podlegający zmianom sukcesyjnym: tempo i fazy rozkładu zwłok, entomocenoza zwłok.

11. Zwłoki kręgowców jako ekosystem podlegający zmianom sukcesyjnym: czynniki środowiskowe determinujące tempo rozkładu zwłok.

12. Szacowanie daty zgony metodą rozwojową: reguła sumy ciepła, wykresy izomorfeniczne i izomegaliczne.

13. Szacowanie daty zgony metodą sukcesyjną. Modele sukcesji owadów towarzyszących rozkładowi zwłok.

14. Czynniki ograniczające zastosowanie metod entomologicznych w szacowaniu daty zgonu.

15. Entomotoksykologia.

Zadania praktyczne:

1.Metody poboru, preparacji i przechowywania materiału entomologicznego dla celów medyczno-sądowych. Rozpoznawanie rzędów owadów związanych z entomologią sądową.

2.Identyfikacja i znaczenie dla celów medyczno-sądowych poszczególnych rodzin muchówek (Diptera) związanych z rozkładem zwłok.

3.Plujki (Calliphoridae) jako podstawowa grupa entomologii sądowej. Biologia, ekologia i identyfikacja gatunkowa postaci dorosłych i larw na podstawie cech morfologicznych.

4.Identyfikacja gatunkowa owadów nekrofagicznych na podstawie sekwencji genu podjednostki I oksydazy cytochromowej (COI).

5. Szacowanie daty śmierci metodą rozwojową.

6. Szacowanie daty śmierci metodą sukcesyjną.

7. Realizacja projektów grupowych i indywidualnych dotyczących szacowania daty śmierci metodą entomologiczną.

Kaczorowska E, Draber-Mońko A. 2009. Wprowadzenie do entomologii sądowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 230 ss.

Byrd J.H., Castner J.L. 2010. Forensic entomology. The utility of Arthropods in legal investigation. CRC Press, Boca Raton-London-New York-Washington D.C., II ed., 418 ss.

Gennard D. 2012. Forensic Enotmology, an introduction. Wiley-Blackwell, Chichester, II ed., 249 ss.

Greenberg B., Kunich J.C., 2002. Entomology and the law. Flies as forensic indicators. Cambridge University Press, 306 ss.

Smith K.G.V. 1986. A manual of forensic entomology. The trustees of the British Museum (Natural History), London, 205 ss.

zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych: śródsemestralne pisemne kolokwia kontrolne, obejmujące określoną tematykę zajęć realizowanych na zaję-ciach, ocena ekspertyzy przygotowanej przez studenta, kolokwium końcowe

-