Porosty – rzecz o grzybach które odkryły rolnictwo

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (18 godz.):

- udział w wykładach – 15

- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 3

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (12 godz.):

- przygotowanie do zaliczenia – 6

- zapoznanie się z literatura przedmiotu – 6

Łącznie (30 godz., 1 ECTS)

W1: Wyjaśnia pojęcia biologiczne oraz związki i zależności pomiędzy strukturą i funkcją porostów czyli grzybów zlichenizowanych

W2: Charakteryzuje podstawy dotyczące budowy, biologii oraz ekologii porostów

W3: Wyjaśnia rolę porostów jako bioindykatorów oraz ich znaczenie w przyrodzie i przemyśle, w tym ich potencjał farmakologiczny

U1: Wykorzystuje zdobytą wiedzę do interpretacji znaczenia porostów w środowisku przyrodniczym

U2: Korzysta krytycznie z danych z literatury z czasopism polskich i anglojęzycznych dostępnych w formie papierowej i elektronicznej

U3: Dostrzega obecność porostów w ekosystemach oraz ich znaczenie bioindykacyjne.

K1: Rozumie potrzebę ustawicznego pogłębiania wiedzy

K2: Racjonalnie i krytycznie podchodzi do informacji uzyskanej z literatury naukowej i środków masowego przekazu, a szczególnie do roli porostów w funkcjonowaniu ekosystemów

K3: Jest chętny do popularyzacji wiedzy dotyczącej funkcjonowania porostów w środowisku naturalnym, a zwłaszcza ich roli jako biowskaźników

Metody dydaktyczne podające – Wykład informacyjny (konwencjonalny), jedno wyjście w teren - zapoznanie się z siedliskami występowania porostów oraz grupami ekologicznymi

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- obserwacji
- pomiaru w terenie

Podczas wykładu studenci zapoznają się z zagadnieniami dotyczącymi porostów czyli grzybów zlichenizowanych; a w szczególności z ich definicją, taksonomią, biologią, ontogenezą oraz znaczeniem dla człowieka i rolą biowskaźnikową w środowisku przyrodniczym. Celem wykładu jest przedstawienie charakterystyki tej ciekawej grupy ekologicznej grzybów o specyficznej strategii pokarmowej, polegającej na korzystaniu przez grzyby z produktów fotosyntezy ich samożywnego partnera – glonów. Zakłada się również zapoznanie słuchaczy z miejscami występowania porostów, identyfikacją taksonomiczną oraz ich znaczeniem bioindykatorowym zanieczyszczenia środowiska naturalnego, a także jako potencjalnego źródła substancji farmakologicznie czynnych. W ramach wykładu planowane jest również wyjście w teren - zapoznanie studentów z miejscami występowania porostów.

Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami w zakresie biologii, ekologii i znaczenia porostów. Wykład obejmie takie zagadnienia jak: historia i zakres badań nad porostami; charakterystyka elementów budujących plechę porostu - mykobiont-fykobiont-bakteriobiont i wzajemne relacje między komponentami; definicja porostów; budowa morfologiczna i anatomiczna oraz rozmnażanie i wzrost plech porostowych; fizjologia, znaczenie wtórnych metabolitów. Studenci zapoznają się także z metodami określania przynależności taksonomicznej grzybów zlichenizowanych czyli porostów (metody anatomiczno-morfologiczne, barwne reakcje wskaźnikowe, UV-test), taksonomią porostów. Poza tym przedmiotem wykładu będą zagadnienia dotyczące: osobników i ekologii populacji porostów; ekologiczna klasyfikacja porostów – grupy ekologiczne; zależność porostów od środowiska zewnętrznego. Bardzo istotnym aspektem powszechnie kojarzonym z ta grupa organizmów żywych poruszanym na wykładzie będą metody wykorzystania porostów w bioindykacji zmian warunków siedliskowych, w tym zanieczyszczenia powietrza; porosty jako wskaźniki naturalności lasów; ochrona prawna i zagrożenie (Czerwona Lista). Poza tym - znaczenie porostów w przyrodzie i gospodarce (w medycynie, przemyśle kosmetycznym); znaczenie porostów w datowaniu obiektów - lichenometria. Przedstawione zostaną: (1)podstawowe zagadnienia dotyczące porostów (grzyby zlichenizowane): systematyka, budowa (morfologia, anatomiczna), fizjologia; (2) rola porostów w funkcjonowaniu ekosystemów, (3)relacje między komponentami porostowymi (4) znaczenie porostów w życiu i gospodarce człowieka (5) rola porostów jako bioindykatorów.

Najnowsze publikacje naukowe dotyczące danego tematu oraz:

Literatura podstawowa:

najnowsze publikacje naukowe dotyczące lichenologii oraz

- Nash III T. H. 2008. Lichen Biology. University Press, Cambridge

- Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. Marii Curie ? Skłodowskiej, Lublin.

- Fałtynowicz W., 1997. Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza - zasady, metody, klucze do oznaczania wybranych gatunków. Fundacja Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno.

- Lipnicki L., Wójciak H., 1995. Porosty. Klucz - atlas. WSiP, Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

- Adamska E. 2014. Biota porostów Torunia na tle warunków siedliskowych miasta. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń: ss. 205.

- Guzow-Krzemińska B., Kukwa M. 2013. Metody badawcze we współczesnej taksonomii porostów. Kosmos 62(1): 95–103.

- Smith C. W., Aptroot A., Coppins B. J., Fletcher A., Gilbert O. L., James P. W., Wolseley P. A. 2009. The lichens of Great Britain and Ireland. British Lichen Society, London: ss. 1046.

Wykład: zaliczenie na ocenę w formie testu wyboru w zakresie: W1,W2, W3, U1, U2, U3 oraz obecność na wykładach

Kryteria oceny: na ocenę dostateczną student musi zdobyć 50 - 60% pkt, na ocenę dostateczny plus - 61-70% pkt, na ocenę dobry - 71-80% pkt, na ocenę dobry plus - 81-90% pkt, na ocenę bardzo dobry - powyżej 90% pkt.

nie dotyczy