Podstawy biologii

Znajomość biologii na poziomie etapu kształcenia ponadpodstawowego (liceum)

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (35 godz.):

- udział w wykładach – 30 h

- udział w konsultacjach – 5 h

Czas poświęcony na pracę indywidualna studenta (40 godz.) :

- przygotowanie do wykładów – 10 h

- przygotowanie do kolokwiów – 15 h

- praca własna nad praca zaliczeniową (projekt, esej, referat, prezentacja multimedialna – 15 h

Łącznie: 75 godzin (3 ECTS)

W1: opisuje poziomy organizacji życia - K_W07

W2: charakteryzuje skład chemiczny organizmów - K_W03

W3: opisuje podstawowe procesy życiowe organizmów - K_W01

W4: wskazuje korelacje miedzy budową a funkcją na różnych poziomach organizacji życia - K_W02

W5: charakteryzuje podstawy procesów fizjologicznych i molekularnych zachodzących w komórkach żywych - K_W06

W6: dostrzega powiązania między organizmami i środowiskiem K_W07, K_W08

W7: przedstawia podstawowe metody badawcze w biologii – K_W23

W8: dostrzega powiązania między filogenezą a klasyfikacją organizmów - K_W12

U1: samodzielnie dociera do źródeł wiedzy biologicznej w celu jej

pogłębiania - K_U14,

U2: czyta teksty źródłowe ze zrozumieniem - K_U16

U3: stosuje właściwą terminologię przy opisie zjawisk biologicznych- K_U01

U4: wykorzystuje wiedzę z różnych dziedzin biologicznych do opisu

procesów i zjawisk biologicznych - K_U02

U5: identyfikuje przedstawiciela danej grupy systematycznej oraz gatunku - K_U05, K_U09

U6: formułuje poprawnie problemy badawcze, hipotezy i wnioski- K_U12

U7: analizuje tekst źródłowy i wyciąga poprawne wnioski – K_U13

K1: krytycznie odnosi się do informacji uzyskanej z literatury

naukowej, internetu i innych źródeł przekazu, a także

obiegowych przekonań odnoszących się do procesów

biologicznych – K_K02

K2: ma świadomość ustawicznego pogłębiania i aktualizowania

wiedzy w oparciu o najnowsze doniesienia z badan naukach

- K_U01

- wykład konwencjonalny połączony z prezentacją multimedialną,

- wykład konwersatoryjny,

- wykład problemowy,

- pogadanka,

- dyskusja prowadzona różnymi technikami,

- burza mózgów, gry dydaktyczne, elementy gamifikacji.

- pokaz

- opis
- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Główne cele przedmiotu:

- uporządkowanie i rozszerzenie wiedzy wyniesionej przez słuchaczy z liceum w stopniu pozwalającym na uzmysłowienie natury powiązań między działami biologii,

- przedstawienie budowy i czynności organizmów oraz zależności przyczynowo-skutkowych w ewolucji świata ożywionego,

- pokazanie podstawowych związków pomiędzy procesami występującymi w komórkach, tkankach, narządach i układach służących organizmowi jako całości, a także podstawowych prawidłowości funkcjonowania populacji i ekosystemów.

Tematyka wykładów obejmuje podstawowe zagadnienia dotyczące jedności i różnorodności świata ożywionego, ciągłości życia na Ziemi, funkcjonowania ekosystemów oraz ochrony bioróżnorodności. Ponadto zawiera krótkie opisy najważniejszych doświadczeń i odkryć, które doprowadziły do poznania fundamentalnych zagadnień z biologii.

Treści programowe:

1. Metodologia badań biologicznych

(biologia jako nauka o fenomenie życia, rozwój biologii na przestrzeni dziejów, nauki biologiczne, metody badawcze w biologii, metoda naukowa).

2. Jedność świata ożywionego

- chemiczne podstawy życia

(skład chemiczny organizmów, pierwiastki ważne biologicznie, podział i klasyfikacja związków organicznych i ich rola w komórce - białka, kwasy nukleinowe, tłuszcze, cukry, znaczenie wody),

- poziomy organizacji materii ożywionej,

- komórka jako podstawowa jednostka życia

(organizacja komórki, system błon biologicznych, struktury komórkowe – ich budowa i funkcje, rodzaje komórek, porównanie typów komórek),

- podstawowe procesy metaboliczne organizmów (ATP przenośnik energii w komórce, procesy anaboliczne kataboliczne, enzymy),

- czynności życiowe jako przejaw metabolizmu,

- ciągłość życia – genetyczne spojrzenie na życie

(DNA - nośnik informacji genetycznej, organizacja materiału genetycznego, chromosomy, przekazywanie informacji genetycznej komórkom potomnym, cykl życiowy komórki, mitoza i mejoza, kod genetyczny, ekspresja informacji genetycznej, podstawowe prawa dziedziczenia, zmienność organizmów),

- ciągłość życia – ewolucja

(darwinowska teoria ewolucji, syntetyczna teoria ewolucji, źródła wiedzy o ewolucji, mechanizm ewolucji, zmiany ewolucyjne w populacjach, specjacja i makroewolucja, ewolucja życia na Ziemi, ewolucyjne źródło różnorodności strategii życiowych).

3. Różnorodność życia

- gatunek – podstawowa jednostka bioróżnorodności,

- istota, metody i typy klasyfikacji istot żywych,

- zasady nomenklatury biologicznej, jednostki taksonomiczne,

- wirusy - bezkomórkowe formy materii ożywionej,

- królestwa istot żywych,

- podstawowe czynności życiowe roślin i zwierząt,

- fizjologiczne i anatomiczne adaptacje do środowiska roślin i zwierząt.

4. Życie biosfery

(życie jako zjawisko w skali globalnej, pojęcia biosfery i ekosystemu, populacja i jej cechy, funkcjonowanie ekosystemów, obieg materii i przepływ energii, cykl węgla w biosferze, interakcje międzygatunkowe, bioróżnorodność w czasie i przestrzeni, ochrona bioróżnorodności).

Literatura obowiązkowa:

- Podręczniki do liceum

- Alberts B., Podstawy biologii komórki, PWN , 2009

- Sadakierska-Chudy A., Dąbrowska G., Goc A., Genetyka ogólna, Wydawnictwo UMK , 2004

- Solomon, E. P., Berg, L.R., Martin D.W. & Villee, C. Biologia, MULTICO, Warszawa 2000.

- Traczyk W.Z. Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL 1997 i nowsze

- Urbanek, A., Jedno istnieje tylko zwierzę... Myśli przewodnie biologii porównawczej. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 2007.

- Winter P.C. Hickey G.I. H,L. Fletcher H.L. Genetyka – krótkie wykłady, PWN, 2004

Literatura dodatkowa:

- Campbell Biology. J.B. Reece, L.A. Urry, M.L. Cain, S.A. Wasserman, P.V. Minorsky, R.B. Jackson.

Zaliczenie wykładu:

- obecność na wykładach – obowiązkowa (20%)

- aktywność na zajęciach (10%)

- pozytywna ocena z kolokwium końcowego (40%)

- śródsemestralne pisemne prace kontrolne: np. esej, projekt,

prezentacja (30%)

Kryteria oceniania:

Wymagany próg na ocenę dostateczną – 55-60%, dostateczny plus – 61-70%, dobry – 71 – 80%, dobry plus – 81-89%, bardzo dobry - 90-100%.

nie dotyczy