Rozwój fizyczny i motoryczny człowieka

Brak.

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( 30 godz.):

- udział w wykładach – 15 godz.

- udział w ćwiczeniach – 15 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (45 godz.):

- przygotowanie do ćwiczeń – 10 godz.

- czytanie literatury – 5 godz..

- przygotowanie do egzaminu - 15 godz.

- przygotowanie do kolokwium – 15 godz.

K_W01 Absolwent zna i rozumie pojęcia dotyczące rozwoju biologicznego (ontogenetycznego) człowieka oraz jego uwarunkowania, w tym rozwoju motorycznego oraz zasady skutecznego i efektywnego jego stymulowania.

K_W13 Absolwent posiada wiedzę merytoryczną i metodologiczną niezbędną do przygotowania raportów, projektów i pracy dyplomowej obejmujących zagadnienia z zakresu szeroko pojętego rozwoju fizycznego (biologicznego) człowieka.

KU_04 Absolwent potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę z zakresu biologii i ontogenezy człowieka w celu poszerzania działalności sportowo-rekreacyjnej oraz rozwiązywania złożonych problemów pojawiających się w czasie realizacji zadań sportowo-rekreacyjnych i zdrowotnych.

KU_05 Absolwent potrafi wykorzystać specjalistyczną terminologię z zakresu biologii człowieka i teorii ontogenezy w celu propagowania wiedzy na temat sportu, wellness, zdrowego stylu życia oraz potrafi dostosować sposób komunikowania się do poziomu rozwoju psychicznego i społecznego osób, z którymi pracuje.

K-K01 Absolwent jest gotów do krytycznego odnoszenia się do obiegowych opinii i analizowania ich w oparciu o zdobytą wiedzę a także dokonywania samooceny własnych kompetencji w zakresie biologii człowieka i rozwoju ontogenetycznego.

K_K02 Absolwent zna wartość zdobytej wiedzy z zakresu biologii człowieka i ontogenezy oraz posiada umiejętności i na ich podstawie rozwiązuje problemy poznawcze oraz praktyczne, a także docenia znaczenie zdobytej wiedzy dla skuteczności i efektywności działania oraz wykorzystuje zdobytą wiedzę do projektowania działań zawodowych.

- pokaz

- opis
- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów ze szczegółową wiedzą na temat rozwoju fizycznego człowieka (ontogenetycznego) oraz kształtowaniem się motoryczności w trakcie tego procesu. Aspekty te zostaną zaprezentowane na tle biologicznej periodyzacji życia człowieka. Uwzględniona zostanie zmienność na poziomie populacyjnym i międzypopulacyjnym. Studenci poznają sposoby oceny rozwoju fizycznego stosowane w biologii człowieka (antropologii fizycznej) i naukach pokrewnych.

Część praktyczna obejmowała będzie zastosowanie różnorakich metod oceny tempa i prawidłowości rozwoju biologicznego człowieka (na poziomie osobniczym i populacyjnym) oraz oceny i badań rozwoju motorycznego na różnych etapach ontogenezy. Studenci poznają praktyczne aspekty wybranych metod oraz interpretacji wyników oceny cech ilościowych i jakościowych człowieka. Ponadto zapoznają się z oceną somatotypu i komponentów tkankowych z uwzględnieniem wpływu czynników środowiskowych.

Zajęcia mają na celu m.in. ukazanie człowieka, jako jednostki biologicznej. Przedstawione zostaną treści z zakresu teorii rozwoju osobniczego człowieka (ontogenetycznego, fizycznego), w tym auksologii i gerontologii. Omówione zostaną czynniki i uwarunkowania ontogenezy, w tym rozwoju motorycznego (tzw. determinatory rozwoju, stymulatory oraz modyfikatory). Scharakteryzowane zostaną: przebieg, tempo i prawidłowości tego procesu od okresu noworodkowego aż do okresu starości. Poruszona zostanie problematyka genetyki człowieka, wieku biologicznego, determinacji płci oraz przejawów dymorfizmu płciowego u człowieka w ujęciu morfologicznym i funkcjonalnym. Na wybranych przykładach studenci zapoznają się ze zjawiskiem trendów sekularnych.

Szczegółowe tematy:

1. Przedmiot badań współczesnej biologii człowieka oraz podział antropologii biologicznej. Antropologia filogenetyczna, antropologia populacyjna, antropologia ontogenetyczna, tzw. antropologia stosowana (w tym antropologia sportowa).

2. Mikroewolucja w populacjach ludzkich. Zróżnicowanie biologiczne współczesnego człowieka. Metody opisu zróżnicowania wewnątrzpopulacyjnego i międzypopulacyjnego człowieka.

3 Procesy o charakterze adjustacyjnym, adaptabilnym i adaptacyjnym w populacjach ludzkich. Wybrane przykłady.

4. Genetyka człowieka. Kariotyp. Dziedziczenie cech fenotypowych. Najczęściej spotykane zaburzenia genetyczne u człowieka i ich przejawy morfologiczne oraz konsekwencje dla rozwoju fizycznego.

5. Biologia płci. Pojęcie płci u człowieka. Determinacja płci u człowieka. Zagadnienia dymorfizmu płciowego i jego przejawy. Społeczna rola płci. Zaburzenia w zakresie kształtowania się płci biologicznej.

6. Od poczęcia do śmierci - rozwój osobniczy człowieka – antropologia ontogenetyczna. Podział ontogenezy na okresy - periodyzacja życia człowieka. Wiek kalendarzowy a wiek biologiczny. Sposoby oceny. Zagadnienia związane z okresem dojrzewania (pokwitania) człowieka. Dojrzałość biologiczna, psychiczna i społeczna. Dojrzałość motoryczna. Ontogeneza stabilna i okres starzenia się. Przejawy fenotypowe i zmienność cech z wiekiem. Zmiany w motoryczności oraz potrzebach aktywności fizycznej organizmu człowieka na poszczególnych etapach ontogenezy.

7. Czynniki rozwoju osobniczego (auksologia) – czynniki endogenne genetyczne (determinanty rozwoju), czynniki endogenne paragenetyczne (stymulatory rozwoju), czynniki egzogenne (modyfikatory rozwoju – biogeograficzne i społeczno-kulturowe). Trendy sekularne. Zjawiska retardacji i akceleracji rozwoju fizycznego (biologicznego). Znaczenie gradientów społeczno-ekonomicznych. Wpływ różnorakich czynników na fenotyp człowieka. Problemy wad postawy, a budowa ciała w rozwoju ontogenetycznym.

8. Wstęp do ekologii człowieka – autekologia i synekologia człowieka (zarys problematyki, podstawowe pojęcia).

Ćwiczenia (prowadzone w formie laboratoryjnej):

Ćwiczenia będą miały na celu praktyczne wykorzystanie metodyki stosowanej w badaniach biologii człowieka, a więc zdobycie konkretnych umiejętności. Studenci zapoznają się i opanują wybrane metody i techniki badawcze biologii człowieka i antropologii, w tym posługiwanie się skalami oraz instrumentarium antropometrycznym oraz aparaturą pomiarową (np. antropometry, wzrostomierze, cyrkle kabłąkowe i liniowe, cyrkle koordynacyjne, taśmy pomiarowe, waga lekarska, fałdomierze, dynamometry, wybrane skale cech opisowych, analizator składu ciała itp.). Na zajęciach przedstawiona zostanie konstrukcja kart opisu cech morfologicznych o charakterze ilościowym i jakościowym oraz wybrane przykłady tzw. siatek centylowych i morfogramów (ocena wieku biologicznego oraz zaawansowania rozwoju w tym motorycznego i tempa przebiegu ontogenezy). Wczesne fazy rozwoju ontogenetycznego zostaną zilustrowane na odpowiednich modelach i preparatach anatomicznych. Uczestniczący w zajęciach będą wykonywać pomiary, wyliczać odpowiednie wskaźniki, opracowywać dane i samodzielnie interpretować ich wyniki.

Tematy szczegółowe:

1. Analiza cech morfologicznych o charakterze ilościowym (wykonywanie pomiarów z zastosowaniem przyrządów antropometrycznych, wyliczanie wskaźników, zastosowanie metod statystycznych w biologii człowieka).

2. Analiza cech morfologicznych o charakterze jakościowym (użycie skal cech opisowych).

3. Ocena wieku biologicznego oraz zaawansowania rozwoju fizycznego (w tym rozwoju motorycznego) i tempa przebiegu ontogenezy (ocena rozwoju na wybranych przykładach z zastosowaniem m.in. sitek centylowych, normogramów i morfogramów).

4. Charakterystyka i ocena cech dymorficznych (jakościowych i ilościowych).

5. Periodyzacja rozwoju człowieka - zmiany zachodzących w okresie postnatalnym. Wpływ czynników zakłócających rozwój fizyczny i motoryczny. Przeciętność, prawidłowość, normalność.

Jaczewski A. (red.), 2001, Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa

Malinowski A., 2013, Biomedyczne podstawy rozwoju. Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji w Poznaniu, Poznań.

Malinowski A., 2009, Auksologia. Rozwój osobniczy człowieka w ujęciu biomedycznym. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra.

Malinowski A., Bożiłow W., 1997, Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.

Malinowski A., Wolański N., 1988, Metody badań w biologii człowieka. Wybór metod antropologicznych. Wydawnictwo PWN. Warszawa.

Szopa J., Mleczko E., Żak S., 1996, Podstawy antropomotoryki. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wolański N., 2012, Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

Antropologia, 1989 (praca zbiorowa pod redakcją A. Malinowskiego i J. Strzałko). Wydawnictwo PWN. Poznań - Warszawa.

Cieślik J., Kaczmarek M., Kaliszewska-Drozdowska D., M., 1994, Dziecko Poznańskie ’90. Wydawnictwo Naukowe Bogucki. Poznań.

Czynniki rozwoju człowieka, 1987 (praca zbiorowa pod red. N. Wolańskiego). Wydawnictwo PWN. Warszawa.

Łaska-Mierzejewska T. (red.), 1997, Ćwiczenia z antropologii. Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa

Malinowski A., 1999, Wstęp do antropologii i ekologii człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.

Tanner J., M., 1963, Rozwój w okresie pokwitania. PZWL, Warszawa.

Uljaszek S., Johnston F., Preece M. (red.), 1998, The Cambridge Encyclopedia of Human Growth and Development. Cambridge University Press.

Metody oceniania:

wykład: egzamin pisemny w formie testu- W01

ćwiczenia: kolokwium - U02

Kryteria oceniania:

Wykład: egzamin pisemny w formie testu (mieszany: pytania otwarte i pytania zamknięte)

ndst 0-59%

dst- 60-69%

dst plus- 70-79%

db- 80-87%

db plus- 88-94%

bdb- 94-100%

Ćwiczenia: zaliczenie na ocenę na podstawie kolokwium. W zakresie umiejętności: zaliczenie praktyczne w postaci oceny zadań zrealizowanych na ćwiczeniach.

W zakresie kompetencji społecznych: oceniana jest aktywność studenta na zajęciach i jego zaangażowanie oraz praca zespołowa.

Ocena ostateczna z ćwiczeń laboratoryjnych: średnia z uśrednionych ocen cząstkowych uzyskanych na zajęciach i oceny z końcowego kolokwium.

ndst 0-59%

dst- 60-69%

dst plus- 70-79%

db- 80-87%

db plus- 88-94%

bdb- 94-100%

Brak.