Ustalanie daty śmierci metodą entomologiczną

brak wstępnych wymagań

przedmiot obligatoryjny

udział w wykładach - 30 godz.

udział w laboratorium - 25 godz.

przygotowanie do zajęć laboratoryjnych - 5 godz.

praca nad opracowaniem sprawozdań - 5 godz.

przygotowanie do zaliczenia - 10 godz.

3 ECTS=75h

(K_W04) - opisuje praktyczne zastosowania w postępowaniu dowodowym najważniejszych osiągnięć w dziedzinie entomologii;

(K_W06) - charakteryzuje metody analizy materiału dowodowego z zakresu entomologii;

(K_W11) - zna zasady przygotowywania raportów, opracowań i opinii sądowych;

(K_U01) – potrafi stosować podstawowe techniki pomiarowe i analityczne wykorzystywane w postępowaniu dowodowym;

(K_U02) – potrafi pobierać i zabezpieczać materiał biologiczny w miejscu zdarzenia oraz dobierać optymalne metody analizy pozyskanego materiału, w tym również analizy statystyczne;

(K_U06) - stosuje metody analizy materiału dowodowego z zakresu entomologii;

(K_U10) - interpretuje obserwacje i pomiary i na ich podstawie wyciąga poprawne wnioski;

(K_U11) – potrafi przygotowywać ekspertyzy sądowe z zakresu entomologii i je prezentować;

(K_U12) – umie wykorzystywać wybrane metody dokumentowania badań;

(K_K02) - jest ostrożny i krytyczny w przyjmowaniu informacji z literatury naukowej, internetu, a szczególnie dostępnej w masowych mediach, mających odniesienie do biologii sądowej;

(K_K03) - ma świadomość ryzyka wykonywanej działalności oraz ponoszenia pełnej odpowiedzialności w zakresie działań związanych z przygotowywaniem ekspertyz sądowych;

(K_K04) - ma świadomość konieczności postępowania zgodnie z etyką naukową.

wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna

Wykład i zajęcia laboratoryjne umożliwiają studentom zapoznanie się z możliwościami wykorzystania owadów dla celów medyczno-sądowych. Omówione zostaną podstawowe grupy owadów nekrofagicznych (muchówek i chrząszczy) rozwijających się na ludzkich zwłokach. Uczestnicy zajęć poznają metody poboru, zabezpieczania i preparowania materiału entomologicznego pod kątem wykorzystania w ekspertyzach medyczno-sądowych. Omówione i przećwiczone zostaną metody identyfikacji gatunkowej najważniejszych grup owadów. Uczestnicy zajęć będą dysponować dostępem do zbioru porównawczego zawierającego wszystkie europejskie gatunki owadów wykorzystywane dla potrzeb dowodowych wymiaru sprawiedliwości. Studenci zostaną zapoznani z metodyką szacowania daty śmierci (post-mortem interval, PMI) i będą wykonywać próbne ekspertyzy w tym zakresie.

Treści merytoryczne (wykład):

1. Historia i teraźniejszość entomologii sądowej. Śmierć i zmiany pośmiertne. Metodyka pracy entomologa na miejscu ujawnienia zwłok i w laboratorium: zbieranie, zabezpieczanie i hodowla materiału entomologicznego dla celów medyczno-sądowych. Dokumentacja przyrodnicza miejsca ujawnienia zwłok.

2. Systematyka, filogeneza i różnorodność owadów w aspekcie gatunków nekrofagicznych. Biologia i ekologia owadów istotnych dla celów medyczno-sądowych.

3. Metody identyfikacji owadów nekrofagicznych oparte na cechach morfologicznych.

4. Zwłoki kręgowców jako ekosystem podlegający zmianom sukcesyjnym: tempo i fazy rozkładu zwłok, entomocenoza zwłok.

5. Szacowanie daty zgony metodą rozwojową: reguła sumy ciepła, wykresy izomorfeniczne i izomegaliczne.

6. Szacowanie daty zgony metodą sukcesyjną. Modele sukcesji owadów towarzyszących rozkładowi zwłok.

7. Czynniki ograniczające zastosowanie metod entomologicznych w szacowaniu daty zgonu.

8. Entomotoksykologia.

9. Omówienie praktycznych przypadków zastosowania metod szacowania daty zgonu w oparciu o materiał entomologiczny.

10. Omówienie praktycznych przypadków zastosowania metod szacowania daty zgonu w oparciu o materiał entomologiczny, kontynuacja.

Zadania praktyczne (zajęcia laboratoryjne):

1.Metody poboru, preparacji i przechowywania materiału entomologicznego dla celów medyczno-sądowych. Rozpoznawanie rzędów owadów związanych z entomologią sądową.

2.Identyfikacja i znaczenie dla celów medyczno-sądowych poszczególnych rodzin muchówek (Diptera) i chrząszczy (Coleoptera) związanych z rozkładem zwłok.

3. Identyfikacja gatunkowa postaci dorosłych i larw owadów nekrofagicznych. Muchówki (rodziny Calliphoridae, Sarcophagidae, Muscidae, Fanniidae, Piophilidae, Dryomyzidae).

4. Identyfikacja gatunkowa postaci dorosłych i larw owadów nekrofagicznych. Chrząszcza (rodziny Silphidae, Staphylinidae, Histeridae, Geotrupidae).

5. Szacowanie daty śmierci metodą rozwojową.

6. Szacowanie daty śmierci metodą sukcesyjną.

7. Realizacja zadań grupowych i indywidualnych dotyczących szacowania daty śmierci metodą entomologiczną.

Benbow M.E., Tomberlin J.K., Tarone A.M. Carrion ecology, evolution, and their application. CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton-London-New York, 577 ss.

Byrd J.H., Castner J.L. 2010. Forensic entomology. The utility of Arthropods in legal investigation. CRC Press, Boca Raton-London-New York-Washington D.C., II ed., 418 ss.

Kaczorowska E, Draber-Mońko A. 2009. Wprowadzenie do entomologii sądowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 230 ss.

Matuszewski S 2010. Katalog owadów przydatnych do ustalania czasu śmierci w lasach Polski. Część 1: Wprowadzenie. Problemy Kryminalistyki, 267:5-17.

Matuszewski S 2017. Ekspertyza entomologiczna. [w:] Kała M, Wilk D, Wójcikiewicz J, Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane. Wolters Kluwer, Warszawa, 260-275 ss.

zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych: ocena opracowań przygotowanych przez studentów na podstawie przeprowadzonych zadań

wykłady: kolokwium końcowe