Psychologia kary i więzienia

brak

przedmiot fakultatywny

50 godzin

W1: Ma wiedzę z zakresu podstaw psychologii penitencjarnej i resocjalizacyjnej.

W2: Zna różne formy karania za czyny przestępcze, cele jakie mają realizować oraz ograniczenia.

U1: Wykorzystuje posiadaną wiedzę do oceny i efektywnego stosowania różnych form oddziaływania resocjalizacyjnego.

U2: Potrafi rozpoznawać postawy i stany psychiczne charakterystyczne dla osób uwięzionych oraz adekwatnie na nie reagować.

K1: Ma świadomość dylematów etycznych związanych z karaniem.

K2: Dostrzega złożoność sytuacji uwięzienia i różnorodność reakcji na nią, potrafiąc w adekwatny sposób interpretować zachowania osób poddanych uwięzieniu.

Metoda dydaktyczna podająca :

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- wykład problemowy

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów do podstaw wiedzy z zakresu psychologii penitencjarnej oraz zapoznanie ich z psychologicznymi mechanizmami związanymi z karaniem, szczególnie w postaci uwięzienia.

Problematyka zajęć:

1. Psychologia penitencjarna jako dział psychologii stosowanej

a. Czym jest i zajmuje się psychologia? Dziedziny psychologii badawczej i stosowanej

b. Status psychologii penitencjarnej. Psychologia penitencjarna a psychologia kryminalistyczna i sądowa

c. Cele i obszary zainteresowania psychologii penitencjarnej. Przykładowe problemy

d. Związki psychologii penitencjarnej z innymi dyscyplinami

2. Psychologia karania – kara, naprawa szkody, resocjalizacja. Reakcje na kary

a. Kary i nagrody jako podstawowy przedmiot zainteresowania psychologii behawiorystycznej

b. Determinanty skuteczności kary

c. Cechy charakterystyczne i rodzaje kar kryminalnych

d. Funkcje kary kryminalnej

e. Teorie kary kryminalnej – cele karania

f. Kara pozbawienia wolności jako najbardziej typowa forma kary kryminalnej

3. Ogólna charakterystyka więzienia. Typy więzień

a. Więzienia w epoce przednowoczesnej

b. Nowoczesne i współczesne systemy penitencjarne

c. Polskie instytucje penitencjarne

d. Systemy odbywania kary pozbawienia wolności w Polsce

4. Psychologiczne konsekwencje uwięzienia

a. Dolegliwości kary pozbawienia wolności – formy deprywacji związanej z uwięzieniem

b. Procesy psychologiczne towarzyszące uwięzieniu

c. Uwięzienie jako sytuacja trudna

d. Stres towarzyszący uwięzieniu i sposoby radzenia sobie z nim przez więźniów

e. Fazy uwięzienia

f. Strategie adaptacyjne więźniów

g. Czas w sytuacji uwięzienia

5. Więzienie jako instytucja totalna

a. Cechy charakterystyczne i typy instytucji totalnych

b. Świat podwładnych w instytucji totalnej

c. Świat personelu w instytucji totalnej

d. Stanfordzki eksperyment więzienny – przykład psychologicznych reakcji ludzi po umieszczeniu w instytucji totalnej

6. Socjalizacja i resocjalizacja. Formy oddziaływań penitencjarnych

a. Psychologiczne modele czynów przestępczych

b. Funkcja resocjalizacyjna kary kryminalnej

c. Socjalizacja i nabywane w jej trakcie kompetencje społeczne. Rodzaje socjalizacji i zasady socjalizacji

d. Resocjalizacja – czy jest i jakie są jej relacje z socjalizacją

e. Psychologiczne paradygmaty resocjalizacji

f. Oddziaływania resocjalizacyjne wg polskiego kodeksu karnego wykonawczego

g. Środki oddziaływań resocjalizacyjnych

h. Psychologiczne bariery dla skuteczności penitencjarnych oddziaływań resocjalizacyjnych

i. Powrót do przestępczości – recydywa

7. Zróżnicowanie społeczności więźniów. Subkultury więzienne

Literatura podstawowa:

Psychologia penitencjarna, pod red. M. Cioska i B. Pastwy-Wojciechowskiej, PWN, Warszawa 2016.

M. Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000.

R. Poklek, Zarys psychologii penitencjarnej. Pomiędzy teorią a praktyką, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2018.

R. Poklek, Instytucjonalne i psychospołeczne aspekty więzienia, Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więzienne, Kalisz 2010.

Literatura uzupełniająca:

D.A. Crighton, G.J. Towl, Psychology in prisons, Blackwell Publishing, Malden – Oxford – Carlton 2008.

Applying psychology to imprisonment: Theory and practice, red. B.J. McGurk, D.M. Thornton, M.E. Williams, Stationery Office Books, London 1987.

B. Waligóra, Funkcjonowanie człowieka w warunkach izolacji więziennej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1974.

Kryminologiczne i penitencjarne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności, pod red. M. Kuć, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008.

J. Szostak, Psychologia sądowa. Podstawowe zagadnienia, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego, Warszawa 2002.

N. Olszewska, Pudło. Opowieści z polskich więzień, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2020.

Metody i kryteria oceniania Metody oceniania:

- kolokwium zaliczeniowe pisemne - W1, W2, U1, U2, K1, K2

Kryteria oceniania:

Kolokwium zaliczeniowe – 3 pytania otwarte, odpowiedź na każde z nich punktowana w skali 0-10 pkt (maksymalna ilość punktów – łącznie 30 pkt)

Oceny:

0-14,5 pkt - niedostateczny (2)

15-18 pkt - dostateczny (3)

18,5-20,5 pkt – dostateczny plus (3,5)

21-24 pkt - dobry (4)

24,5-26,5 pkt – dobry plus (4,5)

27-30 pkt – bardzo dobry (5)

n.d.