Teoria i praktyka dyktatury. Od republiki rzymskiej do naszych czasów

Ogólna wiedza z historii powszechnej oraz systemów politycznych.

Student nabywa wiedzę teoretyczno-politologiczną i historyczną, dotyczącą systemów dyktatorskich różnych czasów.

Student nabywa umiejętność rozróżniania typów dyktatury w zależności ich usytuowania względem ogólnych form ustrojowych oraz relacji pomiędzy władzą konstytuującą a władzą ukonstytuowaną.

Student dochodzi do zrozumienia społecznych, politycznych i kulturowych okoliczności warunkujących pojawianie się dyktatorskich form rządzenia.

Wykład w formie podawczej i problemowej.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Prezentacja teorii i praktyki ustroju dyktatorskiego w ujęciu historycznym oraz systemowym (sens dyktatury oraz typy dyktatur w różnych warunkach społeczno-politycznych i kulturowych).

1. Dyktatura w republice rzymskiej jako nadzwyczajna i tymczasowa forma sprawowania władzy „konstytucyjnej”. Od dyktatury republikańskiej do cezaryzmu.

2. Rozumienie dyktatury w myśli politycznej nowożytnego republikanizmu (od Machiavellego do angielskich wigów).

3. Dyktatura a suwerenność. Komisarze królewscy we wczesnonowożytnej monarchii absolutnej.

4. Prototyp dyktatury suwerennej w XVII-wiecznej rewolucji angielskiej (Lord Protektor Oliver Cromwell).

5. Pouvoir constitueé i pouvoir constituant w XVIII-wiecznej myśli francuskiej zwolenników absolutyzmu oświeconego (Voltaire i fizjokraci) oraz egalitaryzmu demokratycznego (G.-B. Mably, J.-J. Rousseau).

6. Dyktatura rewolucyjna „ocalenia publicznego” typu jakobińskiego we Francji i u jej naśladowców w XIX-wiecznej Europie i Ameryce Łacińskiej.

7. Dyktatura a cezaryzm bonapartystyczny od I do II Cesarstwa Francuskiego.

8. „Stany wyjątkowe/stany oblężenia” w teorii i praktyce konstytucyjnego „państwa prawa” w XIX i XX wieku (angielskie Martial Law, Prusy, Republika Weimarska, V Republika Francuska).

9. Marksistowska „dyktatura proletariatu” w teorii i praktyce XX-wiecznego komunizmu. Spór bolszewików (W. Lenin, L. Trocki, K. Radek) z „ortodoksyjnymi” marksistami (Karl Kautsky, Róża Luksemburg).

10. „Państwo stanu wyjątkowego” w teorii i praktyce dyktatury totalitarnej typu faszystowskiego (Włochy Mussoliniego i hitlerowska III Rzesza).

11. Kontrrewolucyjne koncepcje „dyktatury królewskiej” (Juan Donoso Cortés, Charles Maurras).

12. Autorytarny i pragmatyczny typ dyktatury na przykładzie teorii i praktyki caudillaje w Hiszpanii frankistowskiej.

13. Dyktatura komisaryczna i dyktatura suwerenna w ujęciu decyzjonistycznym (Carl Schmitt).

14. Dyktatury w świecie współczesnym.

Juan Donoso Cortés, Mowa o dyktaturze [1849], “Res Publica Nowa” 2007, nr 1(191) albo (to samo w innym przekładzie) w: Idem, O katolicyzmie, liberalizmie i socjalizmie. Wybór pism, Kraków 2018

Charles Maurras, Dictateur et Roi [1899], [w:] Idem, Œuvres capitales, Paris 1954

Karl Kautsky, Od demokracji do niewolnictwa państwowego. Odprawa Trockiemu [1918], Lwów 1922

Carl Schmitt, Dyktatura. Od źródeł nowożytnej idei suwerenności do proletariackiej walki klas [1921], Warszawa 2016

Alfred Cobban, Dictatorship: Its History and Theory, London 1939

Francisco Elías de Tejada, La figura del Caudillo. Contribución al derecho público nacional-sindicalista, Sevilla 1939