Metafizyka, religia i polityka w dziełach Williama Shakespeare’a

Pożądana jest ogólna orientacja w historii kultury europejskiej epoki renesansu oraz historii Anglii epoki Tudorów i Stuartów.

30 h - udział w wykładach

Słuchacz zyskuje wiedzę na temat presupozycji ontologicznych i antropologicznych, przekonań religijnych oraz idei politycznych wyartykułowanych w świecie przedstawionym dramatów W. Shakespeare’a oraz co do metody ustalenia jak i w jakim stopniu można je przypisać samemu autorowi.

Słuchacz nabywa umiejętność hermeneutycznego wglądu w sensy filozoficzne, teologiczne oraz polityczne, wpisane w strukturę głęboką dzieła artystycznego (dramatyczno-teatralnego).

Słuchacz zyskuje kompetencję rozpoznawania relacji pomiędzy dziełem literacko-teatralnym a prądami umysłowymi, a w szczególności politycznymi, żywotnymi w epoce, w której żył i tworzył twórca tych dzieł.

Wykład: model podający (przekazywanie wiedzy) i problemowy (klasyczna metoda problemowa)

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

- klasyczna metoda problemowa

- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Wgląd w obraz świata (kosmologia, metafizyka) i człowieka (antropologia, prawo naturalne) oraz duchowość Szekspira, w związku z koncepcją polityki, władzy i ustroju, dającą się odczytać w świecie przedstawionym jego dramatów, zwłaszcza tragedii i sztuk historycznych.

1. Kosmologiczny obraz świata u Szekspira (od niebiańskiego Empireum po ziemię jako „suterenę” Wszechświata).

2. Metafizyczny „wielki łańcuch Bytu”: Bóg, Stworzenie, Człowiek; ład i hierarchia porządku naturalnego („stopnie Kolejności”).

3. Antropologia szekspirowska: człowiek jako „złożenie” anioła i bestii; konflikt dwóch pojęć natury: prawo naturalne pochodzenia boskiego – prawo silniejszego i stan przedspołeczny (Król Lear).

4. Szekspir wobec zagadnienia teodycei: „skąd zło” (unde malum)?; zakłócenie ładu przez chaos namiętności i dezintegrację duszy (hamartia).

5. Świat nadprzyrodzony u Szekspira; w ile sakramentów wierzył Szekspir?; Prawo i Łaska, Sprawiedliwość i Miłosierdzie, kwestia istnienia Czyśćca i wiary w cuda: dramatyczne parabolizacje kontrowersji religijnych pomiędzy katolicyzmem, anglikanizmem, purytanizmem i judaizmem (Kupiec wenecki, Miarka za miarkę, Opowieść zimowa) na tle historii schizmy i reformacji w Anglii; czy Szekspir był katolickim rekuzantem?

6. Temat klasycznego republikanizmu i klasycznych form ustroju (monarchia, arystokracja, demokracja) w tragediach rzymskich Szekspira; Otello jako traktat o niemożliwości społeczeństwa „wielokulturowego”; szekspirowscy „Makiawele”; Polska w Hamlecie.

7. Szekspir wobec tradycji angielskiej myśli politycznej i parenetyki władcy (Jan z Salisbury, Henryk Bracton, Sir John Fortescue, Thomas Elyot, Richard Hooker); królestwo jako corpus mysticum Korony, baronów i poddanych, odwzorowujące ciało mistyczne Kościoła; teologia polityczna (Divine Rights of the Kings) monarchii Tudorów i Stuartów w „kronikach królewskich” Szekspira; legitymizm pochodzenia i legitymizm wykonywania (Ryszard II; Henryk IV) szekspirowscy królowie pomiędzy hybris tyranii a świętością „Pomazańca Bożego” i purificatio; liturgia władzy a symbolika sceny elżbietańskiej.

A/ Literatura podstawowa:

Czytanie Szekspira. Interpretacje (red. J. Fabiszak, M. Gibińska, E. Nawrocka), Gdańska 2004;

Szkice szekspirowskie (wybór i opr. W. Chwalewik), Warszawa 1983;

Szekspir. Teoria lancasterska – domysły i fakty (red. T. Kowalski, K. Kozłowski), Warszawa 2012;

René Girard, Szekspir, teatr zazdrości, Warszawa 1996;

Peter Millward SJ, Czy Szekspir był katolikiem?, Warszawa 1999.

Jacek Bartyzel, Kosmos i natura ludzka w antropologii Williama Shakespeare’a, „Horyzonty Polityki”, 1(1), Kraków 2010.

B/ Literatura uzupełniająca:

Allan Bloom, Szekspir i polityka, Kraków 1994;

Leon H. Craig, Odkrycie natury. Polityka i filozofia w „Królu Learze”, „Dialogi Polityczne”, nr 11/2009.

Szekspir i polityka [P. Szlagowski, J. Lubelski, K. Marulewska, J. Pawelec], „Teologia Polityczna”, nr 5/2009-2010.

Henryk Zbierski, William Shakespeare, Warszawa 1988;

Krystyna Kujawińska-Courtney, Królestwo na scenie. Sztuki Szekspira o historii Anglii na scenie angielskiej, Łódź 1997.

Czytanie Szekspira. Interpretacje (red. J. Fabiszak, M. Gibińska, E. Nawrocka), Gdańska 2004;

Szkice szekspirowskie (wybór i opr. W. Chwalewik), Warszawa 1983;

Szekspir. Teoria lancasterska – domysły i fakty (red. T. Kowalski, K. Kozłowski), Warszawa 2012;

René Girard, Szekspir, teatr zazdrości, Warszawa 1996;

Peter Millward SJ, Czy Szekspir był katolikiem?, Warszawa 1999.

Jacek Bartyzel, Kosmos i natura ludzka w antropologii Williama Shakespeare’a, „Horyzonty Polityki”, 1(1), Kraków 2010.

Obecność na wykładach i aktywność, a dla pragnących zaliczyć na ocenę sprawdzenie wiedzy.

nie dotyczy