Podstawy filozofii polityki

brak

Student zna główne teorie prawa naturalnego.

Student umie prowadzić analizę filozoficzno-polityczną i stosować podstawowe metody badań.

Student umie partycypować w dyskusjach i pracować w grupie.

wykład, prezentacja, dyskusja

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa

- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Pojęcie i koncepcje prawa naturalnego. Od obiektywnego prawa naturalnego do subiektywnych praw człowieka.

Streszczenie: ateoretyczny zalążek myślenia prawnonaturalnego w mitologii i poezji greckiej; Arystoteles: rozróżnienie prawa naturalnego od pozytywnego; stoicy: trójpodział: lex aeterna – lex naturalis – lex humana; prymat prawa naturalnego i akcent na jego powszechność (Cyceronn); św. Augustyn: prawo naturalne jako przejaw woli Bożej; św. Tomasz z Akwinu: prawo naturalne jako uczestnictwo prawa wiecznego w rozumnej naturze człowieka; zdolność rozpoznania prawa naturalnego przez rozum i sumienie; treść prawa naturalnego; sekularyzacja prawa naturalnego począwszy od Grocjusza; zmiana znaczenia pojęcia „stanu natury” u Hobbesa; przesuwanie akcentu z przedmiotowych nakazów prawa naturalnego na podmiotowe uprawnienia jednostek; doktryna praw człowieka w różnych ujęciach (i jej krytyka (Burke); nowa teoria prawa naturalnego (Finnis) a ujęcie klasyczne (Krąpiec, Possenti).

1. Greckie początki refleksji nad prawem naturalnym

Teksty:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Kosmologiczno-teologiczne ujęcie prawa naturalnego», ss. 51-57.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. II Pionierzy, ss. 32-40 (dostępne on-line: https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7681/1/R_Tokarczyk_Historia_filozofii_prawa_w_retrospektywie_prawa_natury.pdf).

- Zbigniew Stawrowski, podrozdział «Prawo wobec tego, co niezgodne z naturą – problem homoseksualizmu», w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 84-91.

2. Arystoteles

Teksty:

- Arystoteles, Etyka Nikomachejska, przeł. D. Gromska, PWN Warszawa 2008, ks. V, r. VII O sprawiedliwości naturalnej i stanowionej, ss. 182-183 (1134b – 1135a), ks. V, r. X O prawości i o tym, co prawe, 189-190 (1137a – 1138a) [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 60-62].

- Arystoteles, Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Warszawa 2003, ks. I, r. I Definicja państwa. Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, ss. 3-6 (1253a) (dostępne on-line: http://biblioteka.kijowski.pl/arystoteles/polityka.pdf).

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Ujęcie Arystotelesa», ss. 57-59.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. IV Arystoteles, ss. 59-79.

3. Stoicy i Cyceron

Teksty:

- Cyceron, O państwie, w: tenże, O państwie. O prawach, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999, par. XXII i XXV, ss. 71-72; O prawach, w: tamże, par. V-XII i XV-XIX, ss. 103-111, 114-118.

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Tradycja stoicko-rzymska», ss. 59-63.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. V Stoicy, ss. 80-114.

4. Św. Augustyn

Teksty:

- Św. Augustyn, O Państwie Bożym przeciw poganom ksiąg XXII, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1977, t. 2, ks. XIX, r. XII-XIV, ss. 414-421 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 262-268].

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Psychologiczno-teologiczna koncepcja prawa naturalnego», ss. 63-67.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. VII Augustyn, ss. 123-135.

5. Św. Tomasz z Akwinu

Teksty:

- Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przeł. o. P. Bełch OP, t. 13 (Prawo), Londyn 1985, zagadnienie 91, artykuł 2 Czy istnieje w nas jakieś prawo naturalne?, ss. 10-11; zagadnienie 94 Prawo naturalne, ss. 29-37 [dostępne on-line: https://zwola-old.karmelicibosi.pl/p/z/formacja/summa/summa_13.pdf; fragmenty w: Władza wolność prawo..., ss. 62-68].

Opracowania:

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. VIII Tomasz z Akwinu, ss. 136-154.

- Zbigniew Stawrowski, rozdział Klasyczne stanowisko prawno naturalne – św. Tomasz z Akwinu /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 97-118.

- François Daguet, podrozdział «Prawo naturalne» w: tenże, Myśl polityczna św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 2012, ss.397-405.

6. Grocjusz (Hugo Grotius)

Teksty:

- Hugo Grotius, O prawie wojny i pokoju, przeł. R. Bierzanek, PWN, Warszawa 1957, t. 1, s. 47-60, 87-96 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 68-76, 95-97].

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Hugo Grotius», ss. 70-71.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XI Grocjusz, ss. 179-195.

7. Thomas Hobbes

Teksty:

- Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005, cz. I, r. XIV, ss. 210-215, r. XV, ss. 226-227 i 234-243, cz. II, r. XXVI, ss. 353-354 i 375-376 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 76-83 /tu skrócone o omówienie szczegółowych praw natury/].

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «T. Hobbes», ss. 71-72.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XII Hobbes, ss. 196-208.

- Zbigniew Stawrowski, rozdział Naturalne pragnienie mocy – Thomas Hobbes /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 145-179.

- Piotr Świercz, Znaczenie pojęcia „natura” w doktrynie politycznej Thomasa Hobbesa na tle koncepcji zoon politikon, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, ss. 111-130.

8. John Locke

Teksty:

- John Locke, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 1992: Drugi traktat o rządzie, r. II, §§ 4-5, ss. 165, r. VII, § 87, ss. 222-223, r. XVI, § 190, s. 300 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 98-99].

Opracowania:

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XIII Locke, ss. 209-220.

9. Immanuel Kant

Tekst:

- Immanuel Kant, O obecności złego pierwiastka obok dobrego, czyli zło radykalne w naturze ludzkiej, przeł. B. Wolniewicz, „Res Publica” 1991, nr 2 (40), ss. 148-158.

Opracowania:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «I. Kant», ss. 78-80.

- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XIX Kant, ss. 275-288.

- Zbigniew Stawrowski, rozdział Naturalne prawo autonomii – Immanuel Kant /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 204-241.

10. Edmund Burke contra Thomas Paine

Teksty:

- Edmund Burke, Refleksje o Rewolucji Francuskiej, przeł. S. Magala, w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 99-107.

- Thomas Paine, Prawa człowieka, przeł. B. Szlachta, w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 107-115.

Opracowania:

- Christopher Hitchens, Thomas Paine. Prawa Człowieka. Biografia, przeł. J. Dzierzgowski, Warszawa 2008, r. 3 i 4, ss. 74-123.

- Bogdan Szlachta, Edmund Burke wobec koncepcji prawa naturalnego, w: tenże, Szkice o konserwatyzmie, Kraków 2008, ss. 41-69.

11. John M. Finnis

Teksty:

- John Mitchell Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, przeł. K. Lossman, Warszawa 2001, ss. 71-76, 171-174, 242-253 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Kraków 2003, s. 237-249].

Opracowania:

- Łukasz Dominiak, Podstawowe założenia teorii prawa naturalnego Johna M. Finnisa, „Arcana”, nr 5(95)/2010, ss. 64-75.

12. Mieczysław A. Krąpiec

Tekst:

- Mieczysław Albert Krąpiec, Teoria prawa naturalnego, w: tenże: Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1993, s. 177-241.

13. Vittorio Possenti

Tekst:

- Vittorio Possenti, Pojęcie prawa naturalnego, w: tenże, Zarys filozofii polityki. Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, przeł. A. Fligel, Lublin 2012, s. 65-87.

Literatura podstawowa:

1. Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993.

2. Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999.

3. Zbigniew Stawrowski, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006.

Hasła encyklopedyczne:

1. Bogdan Szlachta, Prawo naturalne, w: Encyklopedia polityczna, t. 1 Myśl polityczna: główne pojęcia, doktryny i formy ustroju, Radom 2007, s. 333-337.

2. Piotr Jaroszyński, Prawo naturalne, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XV, Radom 2005, s. 50-54.

Forma zaliczenia ćwiczeń: aktywność (pisemna lub ustna) na zajęciach oraz pisemna praca zaliczeniowa z wybranej teorii prawa naturalnego.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc. Kurs kończy się kolokwium w formie testu jednokrotnego wyboru. Ocenie podlega też aktywność studentów na ćwiczeniach. Podstawą dla kursu i kolokwium są te główne dzieła filozoficzno-polityczne, które analizowane są na zajęciach i które studenci zobowiązani są czytać w całości.

Literatura obowiązkowa: Poniższe książki czytamy w całości. Wszystkie pozycje są również dostępne online w języku angielskim.

1. John Rawls, Teoria sprawiedliwości, PWN, Warszawa 2020.

2. Michael Sandel, Liberalizm i granice sprawiedliwości, WAiP, Warszawa 2009.

3. Robert Nozick, Anarchia, państwo i utopia, Aletheia, Warszawa 2010.

4. Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, PWN, Warszawa 1996.

5. John Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, ABC, Warszawa 2001.

6. Murray Rothbard, Etyka wolności, Fijor Publishing, Warszawa 2016.

7. Judith Jarvis Thomson, The Realm of Rights, Oxford University Press 1990.

Literatura uzupełniająca:

W. Kymlicka, Współczesna filozofia polityki, Aletheia, Warszawa 2009.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc. Kurs kończy się kolokwium w formie testu jednokrotnego wyboru. Ocenie podlega też aktywność studentów na ćwiczeniach. Podstawą dla kursu i kolokwium są te główne dzieła filozoficzno-polityczne, które analizowane są na zajęciach i które studenci zobowiązani są czytać w całości.

Literatura obowiązkowa: Poniższe książki czytamy w całości. Wszystkie pozycje są również dostępne online w języku angielskim.

1. John Rawls, Teoria sprawiedliwości, PWN, Warszawa 2020.

2. Michael Sandel, Liberalizm i granice sprawiedliwości, WAiP, Warszawa 2009.

3. Robert Nozick, Anarchia, państwo i utopia, Aletheia, Warszawa 2010.

4. Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, PWN, Warszawa 1996.

5. John Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, ABC, Warszawa 2001.

6. Murray Rothbard, Etyka wolności, Fijor Publishing, Warszawa 2016.

7. Judith Jarvis Thomson, The Realm of Rights, Oxford University Press 1990.

Literatura uzupełniająca:

W. Kymlicka, Współczesna filozofia polityki, Aletheia, Warszawa 2009.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc.

Filozofia polityki stosuje narzędzia poznania rozumowego takie jak metody analizy logicznej do badania problemów tej gałęzi etyki, która związana jest ze stosowaniem przymusu, zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, a więc takich zagadnień, jak sprawiedliwość dystrybutywna czy retrybutywna, prawo i uprawnienia, w tym prawa własności prywatnej, obowiązki, zobowiązania, wolności i przywileje, instytucje polityczne, w tym przede wszystkim państwo, oraz instytucje społeczne takie jak różnego rodzaju wspólnoty etc. Niniejszy kurs stanowi wprowadzenie do filozofii polityki i jej głównych teorii oraz problemów – wprowadzenie oparte na lekturze i analizie wybranych, najważniejszych dzieł i traktatów źródłowych współczesnej filozofii polityki takich jak Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, Dziedzictwo cnoty Alasdaira MacIntyre’a, Anarchia, państwo i utopia Roberta Nozicka etc. Kurs kończy się kolokwium w formie testu jednokrotnego wyboru. Ocenie podlega też aktywność studentów na ćwiczeniach. Podstawą dla kursu i kolokwium są te główne dzieła filozoficzno-polityczne, które analizowane są na zajęciach i które studenci zobowiązani są czytać w całości.

Literatura obowiązkowa: Poniższe książki czytamy w całości. Wszystkie pozycje są również dostępne online w języku angielskim.

1. John Rawls, Teoria sprawiedliwości, PWN, Warszawa 2020.

2. Michael Sandel, Liberalizm i granice sprawiedliwości, WAiP, Warszawa 2009.

3. Robert Nozick, Anarchia, państwo i utopia, Aletheia, Warszawa 2010.

4. Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, PWN, Warszawa 1996.

5. John Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, ABC, Warszawa 2001.

6. Murray Rothbard, Etyka wolności, Fijor Publishing, Warszawa 2016.

7. Judith Jarvis Thomson, The Realm of Rights, Oxford University Press 1990.

Literatura uzupełniająca:

W. Kymlicka, Współczesna filozofia polityki, Aletheia, Warszawa 2009.