Gwiazdy zmienne

Zaliczenie przedmiotu Budowa i ewolucja gwiazd (0800-BEGW)

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (40 godz.):

- udział w wykładach - 30 godz.

- konsultacje - 10 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (35 godz.):

- studiowanie polecanej literatury - 15 godz.

- przygotowanie do egzaminu - 20 godz.

Łącznie: 75 godz. (3 ECTS)

Student

W1: a pogłębioną wiedzę na temat procesów fizycznych zachodzących w atmosferach gwiazd zaplamionych, we wnętrzach gwiazd pasa niestabilności pulsacyjnej, a także w układach gwiazd podwójnych i innych gwiazdach zmiennych w różnych stadiach ewolucji gwiazdowej – K_W01, K_W02

Student

U1: Wykorzystuje uzyskaną wiedzę o gwiazdach zmiennych do interpretacji obserwacji astronomicznych – K_U03

U2: ma świadomość wpływu wyników badań gwiazd zmiennych na rozwój astrofizyki – K_U04

Student

K1: potrafi poszerzać swoją wiedzę poprzez sięganie do najnowszych artykułów naukowych na temat gwiazd zmiennych – K_K01

K2: posiada umiejętność wykorzystania usystematyzowanej wiedzy w celach popularyzacji zagadnień związanych z tematyką gwiazd zmiennych – K_K05

wykład konwencjonalny

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

W ramach kursu omawiane są różne klasy i typy gwiazd zmiennych w kontekście budowy i ewolucji gwiazd.

Tematyka poruszana na wykładach obejmuje:

- historię odkryć i badań gwiazd zmiennych oraz ich klasyfikację,

- rotujące gwiazdy zmienne: Słońce i gwiazdy podobne do Słońca, gwiazdy FK Comae, gwiazdy RS Canum Venaticorum, gwiazdy BY Draconis, gwiazdy osobliwe typu Ap,

- fizykę gwiazd zmiennych pulsujących: rodzaje pulsacji, mechanizmy pulsacji, pas niestabilności pulsacyjnej, helio- i asterosejsmologia,

- typy gwiazd zmiennych pulsujących: klasyczne cefeidy, gwiazdy RR Lyrae, cefeidy drugiej populacji (W Virginis), gwiazdy typu RV Tauri, gwiazdy typu δ Scuti, gwiazdy typu β Cephei, szybko rotujące gwiazdy osobliwe (roAp), gwiazdy pulsujące zdegenerowane,

- pulsujące gwiazdy zmienne długookresowe, półokresowe i nieokresowe,

- układy podwójne: gwiazdy podwójne zaćmieniowe, gwiazdy spektroskopowo podwójne, układy rozdzielone, półrozdzielone i kontaktowe,

- gwiazdy zmienne kataklizmiczne,

- gwiazdy symbiotyczne,

- supernowe, pulsary, gwiazdy rentgenowskie, rozbłyski gamma,

- gwiazdy zmienne przed ciągiem głównym: gwiazdy typu T Tauri, gwiazdy typu FU Orionis, obiekty Herbig’a-Haro, gwiazdy Herbig’a Ae/Be,

- gwiazdy typu Be, gwiazdy Wolfa-Rayeta, jasne nadolbrzymy,

- gwiazdy typu R Coronae Borealis.

Literatura podstawowa:

J. R. Percy, "Understanding Variable Stars", Cambridge University Press, Cambridge 2007 (w języku angielskim)

Literatura uzupełniająca:

- H. Karttunen i in., "Astronomia ogólna", PWN, Warszawa 2020

- M. Kubiak, "Gwiazdy i materia międzygwiazdowa", PWN 1994

- E. Carling, Z. Kopal, "Photometric and Spectroscopic Binary Systems", Dordrecht 1981 (w języku angielskim)

- Z. Kopal, J. Rahe, "Binary and multiple Stars as Tracers of Stellar evolution", Dordrecht 1982 (w języku angielskim)

Metody oceniania:

egzamin ustny - W1, U1, U2, K1, K2.

Odpowiedź na 3 wylosowane pytania, każde oceniane w skali od 0,0 do 1,0 pkt. Łączna liczba otrzymanych punktów przeliczana jest na ocenę z egzaminu w oparciu o tabelę kryteriów oceniania.

Kryteria oceniania:

ndst - <1,0 pkt

dst - 1,0-1,24 pkt

dst plus - 1,25-1,74 pkt

db - 1,75-2,24 pkt

db plus - 2,25-2,74 pkt

bdb - >2,74 pkt